Дэшил Хэммет - Адна гадзiна (на белорусском языке)

• Название: Адна гадзiна (на белорусском языке)
• Автор: Дэшил Хэммет
• Жанр: Детектив

---

Пазваночнiк раз-пораз страсаўся. Вiдаць, нехта бiў мяне па галаве. Не ведаю. Галава адключылася. Ад удару, што збiў мяне з ног, усё тулава здранцвела. Вочы нiчога не бачылi. Я заўважаў толькi ценi. Я малацiў па гэтых ценях кулакамi, спрабаваў разарваць iх на шматкi. Часам у рукi не трапляла нiчога. Але часам яны натыкалiся на штосьцi, што магло быць часткамi цела. Тады я пускаў у ход кулакi i рваў тое, што трымаў у руках, на часткi. Рэвальвер паспеў некуды знiкнуць!

Са слыхам было не лепш, чым са зрокам, - нават горш. Усе гукi на свеце знiклi. Я рухаўся ў цiшынi, i такой цiшынi я нiколi раней не ведаў. Я быў прывiдам, якi змагаўся з iншымi прывiдамi.

Я адчуў, што сяджу на ступнях сваiх ног, а на маёй спiне нехта курчыцца, не даючы ўстаць. Твар засланiла штосьцi гарачае i вiльготнае, вiдаць, рука.

Я ўпiўся ў гэта штосьцi зубамi. Як мага мацней крутануў назад галавой. Можа, я расквасiў каму-небудзь твар, што i меркаваў зрабiць. Дакладна не ведаю, але таго, што курчылася на спiне, раптам не стала.

Цьмяна я ўсведамляў, што з усiх бакоў на мяне сыплюцца ўдары, але я настолькi здранцвеў, што не адчуваў iх. Галавой i плячамi, локцямi i кулакамi, каленямi i нагамi я бесперапынна бiў па ценях, што мiтусiлiся навокал.

Раптам да мяне вярнуўся зрок - пакуль не цалкам, - але ценi пачалi набываць колер, пакрысе пачаў вяртацца i слых - настолькi, што я пачаў чуць стогны, рыканне, лаянку i гукi ад удараў. Вочы спынiлiся на латуневай плявальнiцы, што стаяла на адлегласцi сантыметраў дзесяць. Я зразумеў, што зноў ляжу на падлозе.

Крутануўшыся, каб садануць нагой у мяккае цела проста перад сабой, я адчуў, як штосьцi як агонь - але не - не агонь - апякло нагу - нож! Я схапiў плявальнiцу i кiнуў высока, паверх iх галоў, у дзверы, i тая, прабiўшы матавае шкло, вылецела на Калiфорнiя-стрыт.

Барацьба працягвалася яшчэ некаторы час.

Але латуневая плявальнiца, выкiнутая праз шкляныя дзверы на Калiфорнiя-стрыт памiж Мантгомеры i Кернi, не магла застацца незаўважанай - ды яшчэ пасярод дня ў Сан-Францыска. Таму хутка - калi я зноў апынуўся на падлозе, прыцiснуты масай кiлаграмаў трыста альбо чатырыста, якая ж да таго таўкла мяне тварам аб падлогу, нарад палiцыi разняў нас, выцягнуўшы мяне з-пад самага нiзу кучы.

Сярод патрульных быў i бялявы асiлак Кофi, якому тым не менш прыйшлося даволi доўга даказваць, што я - менавiта той самы супрацоўнiк агенцтва "Кантыненталь", якi зусiм нядаўна гутарыў з iм.

- Ну, дружа! - усклiкнуў Кофi, калi мне нарэшце ўдалося яго пераканаць. Божа, але ж i пастаралiся гэтыя хлопцы! Збiлi твар у раскiслы бурак!

Я не засмяяўся. Мне было не да смеху.

Валодаючы толькi адным вокам, да якога толькi цяпер вярнуўся зрок, я ўбачыў пастаўленую ў адну лiнiю пяцёрку - Соўлса, трох перапэцканых фарбай друкароў i таго, хто гаварыў з акцэнтам i ўсчаў бойку, ударыўшы мяне ззаду па галаве.

Гэта быў даволi высокi мужчына год на трыццаць з круглым рудым тварам, на якiм паспела з'явiцца некалькi сiнякоў. Да гэтага ён быў, вiдаць, куды якiм франтам у сваiм дарагiм чорным гарнiтуры, але цяпер меў выгляд вельмi пашматаны. Мне нават i пытацца не варта было, хто ён такi, бо i без таго ведаў, што гэта Хендрык Ван Пелт.

- Ну, дык у чым разгадка? - спытаў мяне Кофi.

Трымаючыся рукой за пашчэмку, я выявiў, што магу гаварыць, неяк трываючы боль.

- Вось гэта хеўра i збiла на машыне Ньюхаўса, i нiякi гэта не няшчасны выпадак. Нядрэнна было б даведацца яшчэ пра некаторыя падрабязнасцi, але падступiцца да iх не паспеў - занадта хутка яны на мяне накiнулiся. Ньюхаўс, у той момант, калi на яго наехаў аўтамабiль, трымаў у руцэ паперку ў сто флорынаў i накiроўваўся ў бок палiцэйскай управы. Ён знаходзiўся ўсяго паўквартала ад будынка суда.

Соўлс сказаў мне, што Ньюхаўс накiроўваўся да Портсмускай плошчы, каб пагрэцца там на сонцы. Але Соўлс, здаецца, не ведаў, што ў Ньюхаўса было падбiта вока, наконт чаго было праведзена расследаванне. Калi Соўлс не бачыў сiняка на твары Ньюхаўса, значыць, можна смела бiцца аб заклад, што ў той дзень ён не бачыў яго ў твар.

Ньюхаўс iшоў з друкарнi ў напрамку палiцэйскай управы, трымаючы ў руцэ замежную купюру - запомнiце гэта!

З iм часта здаралiся прыступы хваробы, праз якiя, калi верыць нашаму прыяцелю Соўлсу, ён быў вымушаны кожны раз заставацца дома тыдзень альбо нават паўтара.

Згодна са словамi Соўлса, друкарня на тры днi спазнiлася з выкананнем заказаў i што такое здарылася ўпершыню за восем год. Ён лiчыць, што вiнавата ў гэтым смерць Ньюхаўса, памёр жа ён толькi ўчора. Вiдавочна, папярэднiя выпадкi не выклiкалi затрымак у рабоце, дык чаму такое здарылася ў вынiку апошняга прыступу?

На мiнулым тыднi звольнiлi двух друкароў i столькi ж нанялi на наступны дзень - вельмi аператыўна. Машыну, якая збiла Ньюхаўса, кiнулi за першым жа паваротам, усяго за некалькi крокаў ад друкарнi. Аўтамабiль стаяў капотам на поўнач, а гэта дастатковы доказ таго, што пасажыры, якiя вылезлi з машыны, знiклi ў паўднёвым кiрунку. Нармальныя злодзеi не кiнулiся б у той самы бок, з якога прыехалi.

Дык вось мая версiя таго, што адбылося: гэты Ван Пелт - галандзец, i ў яго ёсць некалькi форм для друкавання фальшывых банкнотаў па сто флорынаў. Ён шукаў хаўруснiкаў i знайшоў друкара, якi пагадзiўся саўдзельнiчаць у прапанаванай справе. Гэтым друкаром быў Соўлс - майстар з друкарнi, уладальнiк якой час ад часу на працягу тыдня, а мо i болей, не выходзiў з дому, хварэючы на сэрца. Адзiн з друкароў, якiя працавалi пад началам Соўлса, згадзiўся быць саўдзельнiкам. Iншыя цi то адмовiлiся ад прапановы, цi то, можа, Соўлс нават не звяртаўся да iх з прапановай. Як бы там нi было, гэтых двух звольнiлi, а iх месцы занялi прыяцелi Соўлса.

Нашы знаёмыя ўсё падрыхтавалi i чакалi, пакуль Ньюхаўса зноў прыхопiць сэрца. Гэта здарылася вечарам у панядзелак. Як толькi жонка Ньюхаўса пазванiла назаўтра ранiцай i сказала, што ён захварэў, гэтыя шэльмы пачалi штампаваць свой тавар. Таму i затрымалiся са сваёй звычайнай работай. Але прыступ у Ньюхаўса быў не такi моцны, як звычайна. Ён стаў на ногi праз два днi i зайшоў сюды на некалькi хвiлiн.

Ён зайшоў, вiдаць, у той момант, калi ўсе нашы знаёмыя былi вельмi заняты сваiмi справамi, у нейкiм аддаленым кутку. Ньюхаўс, пэўна, заўважыў некалькi фальшывых купюр, адразу ж вызначыў сiтуацыю, схапiў адну банкноту, каб паказаць палiцыi, i рушыў да палiцэйскай управы, мяркуючы, што яго не заўважылi.

Аднак, вiдаць, Ньюхаўс усё-такi трапiў iм на вочы, калi выходзiў з друкарнi. Двое пайшлi следам. Яны не маглi без рызыкi забiць яго проста на вулiцы, за якi-небудзь квартал або два ад будынка суда. Але, павярнуўшы за рог, яны ўбачылi незаглушаную машыну Кроствэйта. Гэта якраз i дапамагло вырашыць праблему наконт уцёкаў. Сеўшы ў аўтамабiль, яны паехалi следам за Ньюхаўсам. Лiчу, што iх першапачатковы план быў прыстрэлiць Ньюхаўса, але той пачаў пераходзiць Клэй-стрыт, утаропiўшыся ў фальшывую купюру, што нёс перад сабой. У вынiку яны атрымалi неацэнны шанц. Аўтамабiль скiравалi проста на Ньюхаўса. Той, яны ведалi, безумоўна, загiне, бо кволае сэрца давядзе справу да канца, нават калi смерць не настане ад удару аўтамабiля. Потым яны кiнулi машыну i вярнулiся ў друкарню.

Трэба звесцi разам шмат якiя канцы, але мае летуценныя разважаннi адпавядаюць усiм вядомым фактам - i я гатовы пайсцi ў заклад на месячны заробак, што наблiжаюся да разгадкi.

Дзесьцi ляжаць галандскiя купюры - вынiк трохдзённай працы! Вам, панове...

Пэўна, я б гаварыў бясконца, знаходзячыся ў стане поўнай унутранай знямогласцi, ад якой, нiбы ад хмелю, круцiлася ў галаве, калi б бландзiнiсты волат-палiцэйскi не прымусiў мяне змоўкнуць, прыклаўшы да маiх вуснаў шырокую далонь.

- Супакойся, - сказаў ён, падымаючы мяне з крэсла i кладучы на стол. Праз хвiлiну пад'едзе "хуткая дапамога".

Сцены канторы паплылi кругам перад маiм адзiным здольным бачыць вокам жоўтая столь то пачынала ссоўвацца ўнiз, то зноў уздымалася, знiкала, потым вярталася ў недарэчных абрысах. Каб не бачыць усяго гэтага, я павярнуў галаву ўбок. Погляд спынiўся на белым цыферблаце насценнага гадзiннiка, якi таксама круцiўся перад вокам.

Нарэшце гадзiннiк спынiўся, i я змог разабраць, што стрэлкi паказвалi чатыры гадзiны.

Я ўспомнiў, што Кроствэйт перапынiў размову ў кабiнеце Вэнса Рычманда ў тры гадзiны i менавiта тады я ўзяўся за работу.

- Цэлая гадзiна! - спрабаваў я сказаць, звяртаючыся да Кофi, але тут жа заснуў.

Палiцыя завяршыла работу за той час, пакуль я ляжаў у ложку. У канторы Ван Пелта на Буш-стрыт знайшлi вялiкi стос купюр па сто флорынаў. Было вызначана, што Ван Пелт меў у Эўропе рэпутацыю першакласнага фальшываманетчыка. Адзiн з друкароў раскалоўся i заявiў, што Ван Пелт i Соўлс былi менавiта тыя двое, што пайшлi следам за Ньюхаўсам i забiлi яго.

Пераклад: Уладзiмiр Шчасны