Редьярд Киплинг - Казкi (на белорусском языке)

• Название: Казкi (на белорусском языке)
• Автор: Редьярд Киплинг
• Жанр: Проза

---

- Конь, Бык i Сабака працавалi ад самай ранiцы, ад панядзелка, i працавалi болей, чым трэба, таму што ты такi несумленны гультай, - сказаў Джын.

I ён зноў абапёрся рукою на падбародак i чараваў далей.

- Гррб! - паўтарыў Вярблюд.

- I як табе не надакучыць гэтае слова? Каторы раз ты яго паўтараеш? Несумленны гультай, я хачу, каб ты працаваў.

- Гррб! - паўтарыў Вярблюд.

I раптам спiна, якой ён так ганарыўся, пачала ў яго пухнуць, i пухла, i пухла, пакуль у яго не вырас вялiзны цвёрды горб.

- Палюбуйся! - сказаў Джын. - Гэта той самы "Гррб", пра якi ты толькi i гаворыш. Ён вырас у цябе таму, што ты - несумленны гультай. Работа пачалася ад панядзелка, сёння чацвер, а ты да гэтага часу яшчэ не ўзяўся за работу. Але цяпер ты пачнеш працаваць!

- Як жа буду я працаваць, калi ў мяне вялiзны Гррб? - запытаў Вярблюд.

- А гэта табе ў пакаранне! - адказаў Джын. - За тое, што ты прагуляў трое сутак. Але цяпер ты можаш працаваць тры днi без усякай яды, бо ты будзеш есцi свой уласны Гррб. Жыў жа ты тры днi адным толькi "Грбб". Пасля гэтага, я спадзяюся, ты не будзеш казаць, што я пра цябе не клапачуся. А цяпер выбiрайся з Пустынi, iдзi да Каня, Сабакi i Быка i, глядзi, паводзь сябе добра.

I пайшоў Вярблюд са сваiм гарбом да Каня, Сабакi i Быка. I да гэтага часу ён цягае на спiне свой горб (мы не кажам ужо "Грбб", мы кажамi "горб", каб не пакрыўдзiць Вярблюда), i да гэтага часу ён не можа нагнаць трох дзён, якiя ён прагуляў напачатку, калi зямля была новая, i да гэтага часу не можа навучыцца, як трэба сябе паводзiць.

Горб

Вярблюджы,

Непрыгожы дужа,

Бачыў я ў звярынцы не раз.

Ды горб,

Сама брыдкi,

Расце ўвачавiдкi,

Расце ў мяне i ў вас.

Ва ўсiх,

Хто ў працы марудны,

Нямыты, нячэсаны, брудны,

Узвысiцца

Горб,

Нябачны горб,

Страшэннаю чорнай грудай.

Мы спiм да паўдня

I ў свята i ў буднi,

Прачнёмся - i свет нам нямiлы,

Мы мяўкаем, брэшам,

Ўставаць не жадаем,

Злуемся на губку i мыла.

Скажыце, куды

Уцячы ад бяды,

Дзе ўтоiце горб свой жахлiвы,

Нябачаны

Горб,

Агiднейшы

Горб,

Калматае, чорнае дзiва!

Махнiце рукой, Забудзьце спакой:

Узяцца вам час за работу,

Не кiснуць, не спаць,

А зямлю капаць,

Капаць да дзесятага поту.

I спёка, вятры,

I дождж пралiўны,

I праца - вас зробяць шчаслiвым,

Разгладзяць ваш горб,

Нябачаны горб,

Калматы, махнаты, жахлiвы!

АДКУЛЬ У НАСАРОГА СКУРА

У нейкiм царстве, у нейкiм уладарстве, на Чырвоным моры, каля самага берага, стаяла Незаселеная выспа. На выспе жыў парс, а ў парса была шапка, i яна блiшчала на сонцы, як сонца.

Толькi i было дабра ў парса, што шапка, ды нож, ды печка, - а вам гэтую печку чапаць рукамi нельга.

I вось аднаго разу ўзяў парс iзюму, i мукi, i вады, i слiў, i цукру, i ўсяго ўсялякага, змяшаў усё ў кучу i зрабiў сабе пiрог, надзвычайны чароўны пiрог, у два аршыны даўжынёй, тры аршыны шырынёй; i паставiў яго на печку: яму, значыць, можна было падыходзiць да гэтай печкi. I так ён пёк гэты пiрог, што той зарумянiўся, i дух ад яго пайшоў дзiвосны.

Але толькi парс разявiў рот i хацеў з'есцi пiрог, глядзiць - iдзе Насарог, а ў Насарога на носе рог, i вочкi ў яго парасячыя, i манеры ў яго дрэнныя.

У тыя часы насарогi насiлi скуру ў абцяжку, без адзiнай складачкi, i вельмi падобныя былi да цацачных, толькi былi, вядома, буйнейшыя. Усё ж яны i цяпер недалiкатныя, раней былi недалiкатныя i заўсёды будуць недалiкатныя.

Насарог сказаў:

- Угу.

I пакiнуў парс пiрог, i кiнуўся да пальмы i, у чым быў, палез на верхавiну, а быў ён у адной шапцы, а шапка блiшчала на сонцы, як сонца.

I ткнуў Насарог у яго печку носам, i печка перакулiлася дагары нагамi, i пакацiўся пiрог па пяску, i падхапiў Насарог пiрог на рог, i пачаў яго есцi, а з'еўшы, пайшоў у бязлюдную, незаселеную пустыню, недалёка ад астравоў па суседству Мазандэрана, Сакотра i мысаў Вялiкага Раўнадзенства.

Тады парс злез з дрэва, паставiў печку на ножкi i прагаварыў такое заклiнанне:

- Калi скура табе, Насарог, дарага,

Не бяры ты на рогi свае пiрага.

I, ах, - гэта было нездарма!

Таму што прайшло пяць тыдняў, i ў Чырвоным моры зрабiлася горача, i ўсе пачалi скiдаць з сябе адзенне. Парс скiнуў з сябе шапку, а Насарог скуру, перакiнуў яе цераз плячо i пайшоў купацца. Тады яшчэ скура ў Насарога зашпiльвалася на жываце на тры гузiкi i была падобна на ватэрпруф*.

* Дажджавы плашч.

Сустрэўшы парса, ён нават не ўспомнiў пра пiрог, бо, паўтараю, ён быў вельмi недалiкатны, - раней, цяпер i заўсёды. Валюхаючыся, ён проста палез у ваду i пачаў пускаць праз нос бурбалкi, а скуру пакiнуў на беразе.

Iдзе мiма парс i бачыць: скура. Усмiхнуўся парс хiтрай усмешкай - i раз, i другi. Потым тройчы пратанцаваў ён вакол скуры, кожны раз пацiраючы рукi.

Потым ён кiнуўся дадому i набраў поўную шапку крошак, якiя засталiся ад пiрага. Парс толькi i еў што пiрагi, а крошак нiколi не вымятаў. I ён узяў гэту скуру, i памяў гэту скуру, i пацёр гэту скуру, i распасцёр гэту скуру, i набiў яе знiзу даверху засохлымi, жорсткiмi, чорствымi, калючымi крошкамi i гарэлымi iзюмiнкамi. Потым узлез на пальму i пачаў чакаць, каб Насарог выйшаў з вады i нацягнуў на сябе сваю скуру.

Насарог так i зрабiў. Ён зашпiлiўся на тры гузiкi, i адразу ж яго пачало драпаць, як драпаюць крошкi ў пасцелi. Яму захацелася пачухацца, але ад гэтага зрабiлася яшчэ горш. Грымнуўся ён тады аб зямлю i пачаў качацца па зямлi, i качаўся, i качаўся, i качаўся, i чым больш качаўся, тым больш даймалi яго крошкi - i ўсё горш, i горш, i горш. Кiнуўся Насарог да пальмы i пачаў аб яе церцiся, i цёрся, i цёрся, i цёрся. I так доўга ён цёрся, i так моцна ён цёрся, што нацёр сабе на скуры вялiкую складку - якраз над плячамi, i другую складку на жываце, дзе раней былi гузiкi (але ён адцёр гэтыя гузiкi прэч), i яшчэ нацёр складак у сябе на нагах. I гэта вельмi сапсавала яго характар, але не пазбавiла яго ад крошак. Крошкi засталiся ў яго за скурай i драпалi як нi ў чым не было. I ён пайшоў дадому ўвесь падрапаны i вельмi сярдзiты. I з таго часу да гэтага дня ў кожнага насарога вельмi тоўстыя складкi на скуры i вельмi дрэнны характар, i ўсё таму, што за скурай у яго крошкi.

А парс злез з пальмы, насунуў на вочы шапку, якая блiшчала на сонцы, як сонца, i пайшоў з таго месца прэч у кiрунку да Оратава, Амiгдала, Верхнiх Далiн Анантарывы i Балот Санапута.

СЛОНIК

Гэта толькi цяпер, мiлы мой хлопчык, у Слана ёсць хобат. А раней, даўным-даўно, нiякага хобата не было ў Слана. Быў толькi нос, падобны на аладку, чорненькi, велiчынёю з чаравiк. Гэты нос матляўся ва ўсе бакi, але ўсё ж быў нiкуды не варты: хiба можна такiм носам падняць што-небудзь з зямлi?

Але вось у той самы час, даўным-даўно, жыў адзiн такi Слон, або, лепш сказаць, Слонiк, якi быў страшэнна дапытлiвы, i каго, бывала, нi ўбачыць, да ўсiх прыстае з роспытамi. Жыў ён у Афрыцы, i да ўсёй Афрыкi прыставаў ён з роспытамi.

Ён прыставаў да Страўсiхi, сваёй даўгавязай цёткi, i пытаўся, чаму ў яе на хвасце пёры растуць так, а не гэтак, i даўгавязая цётка Страўсiха давала яму за гэта грымака сваёй цвёрдай, як камень, нагой.

Ён прыставаў да свайго даўганогага дзядзькi Жырафа i пытаўся, чаму ў яго на скуры плямы, i высачэзны дзядзька Жыраф даваў яму за гэта грымака сваiм цвёрдым, як камень, капытом.

Але i гэта не стрымлiвала яго дапытлiвасцi.

I ён пытаўся ў сваёй тоўстай цёткi Бегемоцiхi, чаму ў яе такiя чырвоныя вочы, i тоўстая цётка Бегемоцiха давала яму за гэта грымака сваiм тоўстым капытом.

Але i гэта не стрымлiвала яго дапытлiвасцi. Ён пытаўся ў свайго валасатага дзядзькi Павiяна, чаму ўсе дынi такiя салодкiя, i валасаты дзядзька Павiян даваў яму за гэта грымака сваёй махнатай, валасатай лапай.

Але i гэта не стрымлiвала яго дапытлiвасцi. Што б ён нi ўбачыў, што б ён нi пачуў, што б нi панюхаў, да чаго б нi дакрануўся - ён зараз жа пытаўся пра ўсё i зараз жа атрымлiваў грымака ад усiх сваiх дзядзькоў i цётак.

Але i гэта не стрымлiвала яго дапытлiвасцi. I здарылася так, што ў адну прыгожую ранiцу, незадоўга да раўнадзенства, гэты самы Слонiк - назола i прыставака - запытаў пра адну такую рэч, пра якую яшчэ нiхто нiколi не пытаўся. Ён запытаў:

- Што есць у абед Кракадзiл?

Усе спалохана i моцна закрычалi:

- Т-с-с-с-с!

I зараз жа, без лiшнiх слоў, пачалi сыпаць яму грымакi.

Бiлi яго доўга, без перадышкi, але калi скончылi бiць, ён зараз жа падбег да цярноўнiку i сказаў птушцы Калакола, якая там сядзела:

- Мой бацька бiў мяне, i мая мацi бiла мяне, i ўсе мае цёткi бiлi мяне, i ўсе мае дзядзькi бiлi мяне за празмерную маю дапытлiвасць, i ўсё ж мне страшэнна хацелася б ведаць, што есць у абед Кракадзiл?

I сказала птушка Калакола, сумна i горка ўсхлiпваючы:

- Iдзi да берага соннай, смуроднай, мутна-зялёнай ракi Лiмпапо, дзе растуць атрутныя дрэвы, якiя наганяюць трасцу. Там ты даведаешся пра ўсё.

На другi ж дзень, калi ад раўнадзенства нiчога не засталося, гэты дапытлiвы Слонiк набраў бананаў - цэлых сто фунтаў! - i цукровага трысця таксама сто фунтаў! - i семнаццаць зялёных хрусткiх дыняў, узвалiў усё гэта на плечы i, далiкатна развiтаўшыся са сваiмi мiлымi сваякамi, выправiўся ў дарогу.