В Нестайко - Тарэадоры з Васюкоўкi (на белорусском языке)

• Название: Тарэадоры з Васюкоўкi (на белорусском языке)
• Автор: В Нестайко
• Жанр: Прочая детская литература

---

Ды вось да мяне падышла мацi, нахiлiлася:

- Ну, як спалася на вулiцы, сынок? О, чаму гэта коўдра мокрая? Хiба ноччу быў дождж? Цi, можа... - мацi ўсмiхнулася.

Я густа пачырванеў.

- Ды што ўжо... гэта... гэта... я... вады захацелася, кружку сюды ўзяў i разлiў выпадкова.

Добра, што мацi спяшалася даiць карову i не пачала распытваць.

Начная прыгода ўспомнiлася мне з усiмi падрабязнасцямi. Але цяпер яна не здавалася мне такой жахлiвай, як ноччу. Можа, таму, што ранiца была сонечнай i вясёлай, а, як вы ведаеце, усе начныя страхi ранiцай перайначваюцца. Ноччу ўсё здаецца яшчэ страшнейшым ад таго, што цёмна i цiха i людзi спяць. А ранiцай свецiць сонца, шчабечуць птушкi, бразгаюць вёдрамi жанкi каля калодзежа i навокал людзi. Я быў бадзёры i энергiчны. На востраў! Неадкладна трэба на востраў. Даведацца, як жа там сябар - цi жывы...

Хуценька памыўшыся, я пабег у хлеў. Мацi яшчэ даiла. Цялё таксама лезла да каровы. Мацi адганяла яго: "Пайшло! Пайшло!"

- Мама! - паклiкаў я. - Дайце малака хутчэй, калi ласка, бо я бягу.

- Куды гэта ты? Зараз снедаць будзем.

- Ды потым. Я не хачу. Я малака толькi. Я з хлопцамi дамовiўся на рыбу.

- Хоць хлеба вазьмi.

Выпiў я шклянку малака, схапiў вялiкi акраец хлеба - за пазуху - i на вулiцу з усiх ног. За вароты выбег i з разгону проста на дзеда Вараву наскочыў - не заўважыў. Аж пахiтнуўся ён.

- Цьфу на цябе! - буркнуў сярдзiта. - Бач, разагнаўся, як голы ў лазню!

- Прабачце! Добрай ранiцы, дзеду!

- Здароў! Куды гэта цябе нясе? Як, не раўнуючы, сабакi гоняцца ўслед. Людзей з ног збiваеш.

- Ды я на рэчку, на рыбалку з хлопцамi дамовiўся.

- Праспаў, гультай? - ужо спачувальна i дакорлiва запытаў дзед: сам жа рыбак - разумее.

- Ага! Дык я пабягу. Прабачайце! - А сам думаю: "Эх, не ведаеце вы, нiчога не ведаеце, куды я спяшаюся. Калi б зналi, не тое б заспявалi..."

РАЗДЗЕЛ XVI

"Сягоння ноччу..." Таямнiца вось-вось раскрыецца

З трапяткiм сэрцам даплываў я да вострава. I чым блiжэй падплываў, тым больш трапятала маё сэрца: жывы цi нежывы, жывы цi нежывы...

I раптам радасць шалёным крыкам вырвалася з маiх грудзей:

- Ого-го-го!

Я ўбачыў яго. Жывенечкi i цэленькi стаяў мой дружа Кукуруза на беразе, вытыркнуўшы з карчоў галаву, i радасна ўсмiхаўся мне. Толькi нос у яго быў аблуплены i на правай шчацэ наўскасяк ружавела свежая драпiна. Але што гэта значыць для такога геройскага хлопца, як Кукуруза? Так сабе!

Калi я прыстаў да берага, мне хацелася кiнуцца i абняць яго ад радасцi, але я стрымаўся. Я толькi штурхнуў яго ў плячо i запытаў:

- Ну як? Як ты тут?

- Нiчога, - ляснуў ён мяне па жываце i адразу дадаў, узяўшыся рукою за шчаку i хiтаючы галавой:

- Тут такое было-о-о...

- Што?! - запытаў я, нiбыта нiчога не падазраваў.

- Ты ўсё роўна не паверыш, падумаеш, што я зманiў.

- Ну?

- Шпiёны на мяне ноччу нападалi. От табе й ну! Бiўся я. Так бiўся, як нiколi ў жыццi. Думаў, што загiну. Вось бачыш, - ён ткнуў пальцам у падзёртую шчаку, тады задраў сарочку i паказаў сiняк на рэбрах.

- Ну? Ну? - нецярплiва запытаў я. - Як жа яно было?

- Чакай. Я ўсё па парадку. - I Кукуруза пачаў расказваць мне ўсё тое, пра што вы ўжо ведаеце.

Калi ён дайшоў да апiсання бойкi з незнаёмым - як ён убрыкнуў нагамi, як незнаёмы ўпаў на яго i пачаў драпацца, - у мяне ў жываце раптам нешта засмяялася, прабулькала ў горле i вырвалася кароткiм гiкам.

Кукуруза ад абразы толькi хмыкнуў.

- Ты што - дурны? Табе, вядома, смех. Паспрабаваў бы ты.

- Ану, паўтары яшчэ раз, як яно ўсё было, - папрасiў я.

Кукуруза паўтарыў. Я пахiтаў галавой, уздыхнуў i сказаў:

- Гэта быў я.

Кукуруза вылупiў на мяне вочы, потым моўчкi скруцiў дулю i паднёс да майго носа:

- На!

Я адвёў яго дулю сваёй дуляй i паўтарыў:

- Гэта точна быў я... Глядзi, - я закасаў калашыну i паказаў на назе вялiзны сiняк. - Твая работа.

I расказаў усё, што здарылася са мной гэтай ноччу. Кукуруза толькi лыпаў вачамi.

- Дык выходзiць, што гэта... што гэта... бiлiся мы з табой? А мне ж здавалася, што быў нехта такi вялiзны...

- А мне, думаеш, не? Проста волат.

Мы пераглянулiся i раптам як зарагаталi.

- Вось здорава!

- Вось гэта штука!

- I як я мог цябе не пазнаць?

- А я?

- Хоць бы слова сказаў.

- А ты чаго ж - як вады ў рот набраў?

- З перапуду.

- З перапуду!

- А незнаёмы, значыць, i не вылазiў з чоўна?

- Не вылазiў.

- А куды ж потым падзеўся?

- Знiк недзе. Паехаў. Я на дрэва з перапалоху залез - усю ноч на галiне, як малпа, прасядзеў, аж да свiтання. I вачэй не звёў. Толькi як развiднела, унiз спусцiўся i задрамаў трохi.

- А чаго ён прыязджаў, як ты думаеш?

- А я ведаю? Не ў госцi ж да мяне, напэўна.

- А ты чуў, як нешта ў ваду боўтнула?

- Чуў, вядома. У мяне аж у жываце нешта здрыганулася.

- Можа, кагосьцi ўтапiлi? Га?

- Хто яго ведае.

- Дык, можа...

- Цыць! - Кукуруза раптам схапiў мяне за руку. - Прыгнiся.

Яшчэ не ведаючы, у чым справа, я паслухмяна прыгнуўся.

- Глянь! - прашаптаў Кукуруза.

На плёс выплыў човен. У iм сядзеў Кныш.

Човен плыў тым самым "курсам", што i ноччу. Каля вострава. Потым знiк за карчамi. Мы кiнулiся ў траву i паўзком - туды.

За тымi карчамi востраў канчаўся. Там нiкога не было.

- У човен!

Мы кiнулiся да пласкадонкi.

Кукуруза спынiўся.

- Узяць ружжо?

- Не трэба! - запярэчыў я, потым дадаў: - Няма калi.

Мы селi ў човен i пачалi наблiжацца да таго месца, дзе ноччу знiк незнаёмы. I хоць была ранiца, свяцiла сонца, сэрцы ў нас бiлiся трывожна - мы не ведалi, што нас чакае там, за карчамi. А што, калi сапраўды нешта жахлiвае...

За карчамi пачыналася струга. А навокал - густыя чараты. Шлях быў адзiн. Мы ўплылi ў стругу. Яна была вузенькая, але роўная i амаль што нiкуды не паварочвала.

Неўзабаве мы выплылi на невялiкi плёс i ўбачылi востраў. Я здзiўлена глянуў на Кукурузу. Гэта быў Высокi востраў. Вунь i Бурмiлаў будан "прэзiдэнцыя" - якраз каля берага. Я i не ведаў, што па гэтай струзе можна трапiць на Высокi востраў.

Мы асцярожна падплывалi да берага. Каля яго стаялi два чоўны.

З будана даносiлiся галасы Бурмiлы i Кныша. Iх не было вiдаць. Мабыць, сядзелi каля вогнiшча - курыўся сiнi дымок.

- Нядобра гэта... - дакараў Бурмiла. - Нядобра.

- Хопiць ужо - "нядобра"! Маральны кодэкс мне знайшоўся. А жакi ноччу хто ставiць?

- Ды што ты! Пару паставiў, гнiлых нейкiх, маленькiх. Туды i рыба не iдзе. Каб я так бога бачыў!

- Нiчога-нiчога. За гэта Савецкая ўлада таксама па галоўцы не пагладзiць.

- Але ж... Дык гэта ж зусiм iншая справа.

- Ну, калi ты такая цаца, дык i кацiся адсюль, не ўмешвайся. Каб я цябе тут i не бачыў. Сёння ноччу сам усё зраблю - i ўсё тут! I глядзi мне!

- Ды добра ўжо! Толькi хоць цяпер iдзi адсюль, бо як прыедуць тыя юннаты... Каму гэта трэба!..

Я схапiўся за вясло.

- Давай адсюль, ён зараз паплыве.

Добра, што чоўны ў нас такiя, што можна i носам i кармою (яна таксама вострая) плысцi. А то не развярнулiся б - вузка. Ды i не паспелi б. А так мы як узялiся - заднiм ходам у стругу, да вострава Пераэкзаменоўкi.

I толькi калi добра замаскiравалi човен у чаратах каля свайго вострава аддыхалiся.

Дык вось яно што! Значыцца, ноччу Бурмiла жакi ставiў. А мы ледзь не пазабiвалi адзiн аднаго.

Але што сёння ноччу Кныш будзе рабiць на Высокiм востраве?! Нават Бурмiла яго адгаворваў. Пэўна ж, не ў цуркi-палкi гуляць!

- А можа, ён хоча глабулус украсцi i за мяжу перадаць? - кажа Кукуруза.

- А ён хiба сакрэтны?

- А што ты думаеш, можа, i сакрэтны. Ва ўсякiм выпадку, акрамя глабулуса, на гэтым востраве няма што красцi. Не жаб жа.

Няўжо глабулус?

I раптам я ўспомнiў.

Гэта было месяца паўтара таму. Я паехаў з мамай на рынак. Яна папрасiла дапамагчы падвезцi ёй кошыкi.

Рынак у нас у райцэнтры, дванаццаць кiламетраў ад вёскi. Раней туды на чоўнах ездзiлi. А цяпер часцей на роварах. Хутчэй.

Паехалi мы. Мама на "Украiне", я на сваiм "Арлёнку". Не люблю я рынкаў, ды што ж зробiш.

Адвёз я кошыкi, збiраюся назад ехаць. I тут бачу - Кнышыха. Гандлюе там, дзе прадаюць насенне, сухiя травы ды розныя "спецыi". На скрынi, за якой яна стаiць, прыклеены партрэт касманаўта Паповiча.

Спрактыкаваным рыначным голасам Кнышыха выкрыквае:

- А каму лябулi? А каму лябулi? Дваццаць капеек пучок! Каму лябуля? Чыстая лябуля! Сто працэнтаў вiтамiнаў. Усе вiтамiны! А! Б! В! Г! Д! Больш нiдзе не купiце! Навалiся, у каго грошы завялiся.

Яе абкружылi пакупцы. Гандаль iдзе поўным ходам.

- У чаёк заварыць, - паясняе Кнышыха нейкай маладзiцы. - Ад злога вока памагае... Ад прыстрэку... Ад... - шэпча нешта маладзiцы на вуха.

- Ну?! - радасна-здзiўлена кажа маладзiца. - Дайце тры пучкi.

- Саступiлi б трохi, цётка... Дорага, - дакарае каторая.

- Дорага - мiла, дзяшова - гнiла, мая даражэнькая. Не магу меней, - i Кнышыха зноў убiвае нешта ў галаву нейкай дачнiцы. - Можна i ў боршч... Смаката! Бярыце, дама, не пашкадуеце. Мужык вам ногi будзе цалаваць!

I зноў заводзiць сваё:

- Ану - водарасць! Лекавая водарасць для ўсяго! Смачная прыправа для халоднага i гарачага. Можна ў гарбату. Можна ў гарэлку. Можна сушыць. Можна варыць. Можна ў далёкую дарогу. Ежа касманаўтаў! - тыцнула пальцам у партрэт касманаўта Паповiча. - Трыццаць капеек пучок. Украiнскi жэньшэнь.