Коллектив авторов - Большая война России: Социальный порядок, публичная коммуникация и насилие на рубеже царской и советской эпох

• Название: Большая война России: Социальный порядок, публичная коммуникация и насилие на рубеже царской и советской эпох
• Автор: Коллектив авторов
• Издательство: Новое литературное обозрение
• Жанр: Военная история
• Год: 2014
• ISBN: 978-5-4448-0155-0

Хотя Первая мировая война стала для России историческим водоразделом, в историографии, да и в общественном сознании она ассоциируется в основном с событиями на Западном фронте. Этому способствовало, в частности, разделение российской истории начала XX века на дореволюционный и советский периоды. Цель данного сборника — включить в общеевропейский контекст механизмы усвоения, истолкования и переработки российского опыта Первой мировой войны и последовавших за ней событий. Их осмысление важно для ответа на вопрос, можно ли считать революцию 1917 года и Гражданскую войну вехами «особого пути» России или же они были следствием той кризисной ситуации, с которой столкнулись и другие воевавшие государства.

---

48

Odezwa Najwyzszego wodza naczelnego do Polakow // Kurjer Lwowski. 1914. 15 września.

49

Mick C. Kriegserfahrungen. S. 91 et passim.

50

Pajqk J.Z. Od autonomii do niepodleglości. S. 104–105.

51

Biafynia Chotodecki J. Lwów w czasie okupacji rosyjskiej. S. 140. Идея примирения поляков и русских отразилась и в поэзии. См.: Orlowski J. Symboliści rosyjscy wobec sprawy polskiej w dobie pierwszej wojny światowej // Łach E., Stejmik K. (Ed.). Pierwsza wojna światowa w literaturze polskiej i obcej. Wybrane zagadnienia. Lublin, 1999. S. 277–286.

52

Srokowski S. Z dni zawieruchy dziejowej. S. 147; Pająk J.Z. Od autonomii do niepodległości. S. 128–129.

53

О Galicji. General gubernator hr Bobrińskij i posel Czichaczew // Gazeta Narodowa. 1915. 6 (19) kwietnia; Mick C. Kriegserfahrungen. S. 86.

54

Подробнее см.: Golczewski F. Rural Anti-Semitism in Galicia before World War I // Abramsky Ch. (Ed.). The Jews in Poland. Oxford, 1986. P. 97–10; Struve K. Gentry, Jews and Peasants. Jews as the «Others» in the Formation of the Modern Polish Nation in rural Galicia during the Second Half of the 19th Century // Wingfield N.M. (Ed.). Creating the Other. Ethnic Conflict and Nationalism in Habsburg Central Europe. N.Y., 2003. P. 103–126; Buchen T. Antisemitismus in Galizien. Agitation, Gewalt und Politik gegen Juden in der Habsburgermonarchie um 1900. Berlin, 2012.

55

Подробнее см.: An-Ski S. Tragedia Żydów galicyjskich w czasie I wojny światowej. Wrażenia i refleksje z podróży po kraju. Przemyśl, 2010.

56

Borzycki J. Moskale w Tarnowie. Tarnów, 1915; Tarnów na przełomie dziejowym 1914–1915. Tarnów, 1916; Moritz V. Zwischen Nutzen und Bedrohung. Die russischen Gefangenen in Osterreich 1914–1921. Bonn, 2005. S. 62–63.

57

Personliche Eindrücke aus Galizien (HHStA, 815, PA I, Liasse Krieg 1-a-Interna).

58

Kijowski W. Pamiętnik inspektora policji w Gorlicach 1914–1915. Libusza, 2006. S. 38–30; Swieykowski B. Z dni grozy // <www.cmentarze.gorlice.net.pl/swieykowski/ swiey2.htm> (09.04.2013).

59

Daniec W. Pamiętnik. Cz. 1. S. 135.

60

Tarnów. Dzieje miasta i regionu / Kiryk F., Ruta Z. (Ed.). Tarnow, 1983. S. 203–204.

61

Holquist P. Role of Personality. P. 52–74.

62

Daniec W. Pamiętnik. Cz. 1. S. 135.

63

McMeekin S. The Russian Origins. P. 94–95.

64

Sapiezyna M. My i nasze Siedliska. Krakow, 2003. S. 270; Pajak J.Z. Od autonomii do niepodleglości. S. 121, 124, 129, 136; Srokowski S. Z dni zawieruchy dziejowej. S. 97, 158–159.

65

Achmatowicz A. Polityka Rosji. S. 354–391; Wątor A. Narodowa Demokracja w Galicji do 1918 roku. Szczecin, 2002. S. 322–329; Grabski S. Pamiętniki. Cz. 1. S. 269; Srokowski S. Z dni zawieruchy dziejowej. S. 139–148.

66

Bogdan J. Dokumenty urządowe okupacji rosyjskiej Lwowa. Lwów , 1916. S. 59–60; Pająk J.Z. Od autonomii do niepodległości. S. 129; Koleje galicyjskie // Gazeta Narodowa. 1915. 9 (22) lutego; Taryfa maksymalna na art. żywnościowe we Lwowie // Gazeta Narodowa. 1915. 20 maja (2 czerwca).

67

Об ущербе, нанесенном Галиции в ходе войны, см.: Kargol T. Odbudowa Galicji ze zniszczeń wojennych w latach 1914–1918. Kraków, 2012. S. 21–47.

68

Hagen M. von. War in a European Borderland. P. 19–20; Do ludów Austro-Węgier // Kuryer Lwowski Poranny. 1914. 12 (25) września.

69

Pająk J.Z. Od autonomii do niepodleglości. S. 127–136.

70

Sprawozdanie dr Tertila dla c.k. nadprokuratury w Krakowie [без даты] (Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddział w Tarnowie. Nr 266, sygn. V 2).

71

Janusz W. 293 dni. S. 246.

72

Bericht des Legationsrats Baron Andrian über seine Informationsreise nach Ostgalizien, Juli 1915 (HHStA, 1064, PA I, Vertreter des Min. d. Aufiern beim AOK 1914–1915); Mick С Kriegserfahrungen. S. 89.

73

Pająk J.Z. Od autonomii do niepodleglości. S. 130.

74

Hagen M. von. War in a European Borderland. P. 31–32.

75

Mick С. Kriegserfahrungen. S. 100.

76

Biaiynia Chotodecki J. Lwów w czasie okupacji rosyjskiej. S. 103–104; Hupka J. Z czasow Wielkiej Wojny. S. 97 et passim; Grabski S. Pamiętniki. Cz. 1. S. 259–260.

77

Potkanski W. Ruch narodowo-niepodległościowy w Galicji przed 1914 rokiem. Warszawa, 2002.

78

См., например: Osaczenie // Gazeta Narodowa. 1915. 25 maja; Koniec Legendy// Stowo Polskie. 1914. 18 listopada.

79

Rzepecki J. Sprawa Legionu Wschodniego 1914 roku. Warszawa, 1966; Wątor A. Narodowa Demokracja. S. 307–313.

80

Ibid. S. 322–323.

81

Bobrzyński M. Wskrzeszenie państwa polskiego. Т. 1. S. 55; Hupka J. Z czasów Wielkiej Wojny. S. 33.

82

Janusz B. 293 dni. S. 241–145; Kijowski W. Pamiętnik inspektora. S. 31; Tarnów / Kiryk F., Ruta Z. (Ed.). T. 2. S. 202; Z oswobodzonego Rzeszowa. Rzeszów podczas i po inwazyi rosyjskiej // Ilustrowany Kuryer Codzienny. 1915. 28 maja.

83

Bialynia Cholodecki J. Lwów w czasie okupacji rosyjskiej. S. 137; Daniec W. Pamiętnik. Cz. 1. S. 139; Romanowiczowna Z. Dziennik lwowski 1842–1930. T. 2. Warszawa, 2005. S. 256–258; Mick С. Kriegserfahrungen. S. 128.

84

Bericht des Legationsrates Baron Andrian über seine Informationsreise nach Ostgalizien, Juli 1915 (HHStA, 1064, PA I, Vertreter des Min. d. Aufiern beim AOK 1914–1915. S. 30).

85

Bericht des Legationsrates Baron Andrian liber seine Informationsreise nach Ostgalizien, Juli 1915 (HHStA, 1064, PA I, Vertreter des Min. d. Aufiern beim AOK 1914–1915. S. 30).

86

Wątor A. Narodowa Demokracja. S. 322–329; Pająk J.Z. Od autonomii do niepodleglości. S. 134–136; Srokowski S. Z dni zawieruchy dziejowej. S. 118–120; McMeekin S. The Russian Origins. P. 93; Grabski S. Pamiętniki. Cz. 1. S. 268.

87

Białynia Chołodecki J. Lwów w czasie okupacji rosyjskiej. S. 78–79; Achmatowicz A. Polityka Rosji. S. 368–375; Mick С. Kriegerfahrungen. S. 90–91; McMeekin S. The Russian Origins. P. 93.

88

Pająk J.Z. Od autonomii do niepodleglości. S. 92–93; Srokowski S. Z dni zawieruchy dziejowej. S. 127; Mick C. Kriegserfahrungen. S. 81–82, 110–111.

89

Daniec W. Pamiętnik. Cz. 1, S. 136, 141; Swieykowski B. Z dni grozy w Gorlicach od 35.IX.14 do 2.V.1915. Kraków, 1919 (<www.cmentarze.gorlice.net.pl/swieykowski/ swiey3.htm> [08.04.2013]).

90

Witos W. Moje wspomnienia. S. 315–316; Kijowski W. Pamiętnik inspektora. S. 13–44; Grabski S. Pamiętniki. Cz. 1. S. 268; Daniec W. Pamiętnik. Cz. 1. S. 115, 129.

91

Kurman M. Z wojny 1914–1921. Przeżycia, wrazenia i refleksje mieszkanca Warszawy. Warszawa, 1923. S. 73; Dmowski R. Polityka polska i odbudowanie państwa. T. 1. Czestochowa, 1937. S. 236–237.

92

Srokowski S. Z dni zawieruchy dziejowej. S. 150–151.

93

Pająk J.Z. Od autonomii do niepodleglości. S. 145–167; Szlanta P. «Najgorsze bestie to sa Honwedy». Ewolucja stosunku polskich mieszkańcow Galicji do monarchii habsburskiej podczas pierwszej wojny światowej // Jakubowska U. (Ed.). Galicyjskie spotkania 2011. Zabrze, 2012. S. 166–169; Mick С. Kriegserfahrungen. S. 135–146.

94

Bericht des Legationsrates Baron Andrian über seine Informationsreise nach Ostgalizien (HHStA, 1064, PA I, Vertreter des Min. D. Aufiern beim AOK 1914–1915); Bobrzyński M. Wskrzeszenie. S. 52–53.

95

Jaśkiewicz L. Carat i sprawy polskie na przelomie XIX i XX wieku. Pultusk, 2001; Achmatowicz A. Polityka Rosji. S. 9–44; Vliek R. Rusky panslavismus — realita a fikce. Praha, 2002. S. 218–237; Rolf M. Russifizierung, Depolonisierung oder innerer Staatsaufbau? Konzepte imperialer Herrschaft im Königreich Polen (1863–1915) // Gasimov Z. (Hrsg.). Kampf um Wort und Schrift: Russifizierung in Osteuropa im 19. — 20. Jahrhundert Göttingen, 2012. S. 51–88; Janusz B. 293 dni. S. 43.

96

Подробнее см.: Горизонтов Л. Парадоксы имперской политики. Поляки в России и русские в Польше XIX — начала XX в. М., 1999; Staliunas D. Making Russians. Meaning and Practice of Russification in Lithuania and Belarus after 1863. Amsterdam, 2007; Weeks T.R. Nation and State in Late Imperial Russia. Nationalism and Russification on the Western Frontier, 1863–1914. DeKalb, 2008.

97

Pająk J.Z. Od autonomii do niepodleglości. S. 136.

98

Sanborn J. The Genesis of Russian Warlordism. Violence and Governance during the First World War and the Civil War // Contemporary European History. Vol. 19.2010. P. 198–199; Graf D. W. Military Rule behind the Russian Front, 1914–1917. The Political Ramifications // Jahrbucher fur Geschichte Osteuropas. Bd. 22. Heft 3. 1974. S. 395 et passim; Pająk J.Z. Od autonomii do niepodleglości. S. 97.

99

Liulevicius V.G. Warland on the Eastern Front. Culture, National Identity and German Occupation in World War I. Cambridge, 2000; Lehnstaedt S. Das Militargouvernement Lublin. Die «Nutzbarmachung» Polens durch Osterreich-Ungarn im Ersten Weltkrieg // Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung. Bd. 61. Heft 1. 2012. S. 1–26.

100

Kulczycki L. Panslawizm a sprawa Polska. Kraków, 1916. S. 47.

101

Sanborn J.A. Drafting the Russian nation. Military conscription, total war, and mass politics, 1905–1925. DeKalb, 2003. P. 6–8.

102

Das S. «Heart and Soul with Britain»? India, Empire and the Great War // Leonhard J., Hirschhausen U. von. (Ed.). Comparing Empires. Encounters and Transfers in the Long Nineteenth Century. Göttingen, 2011. P. 479–499; Zückert M. Imperial War in the Age of Nationalism. The Habsburg Monarchy and the First World War // Ibid. P. 500–517.

103

Подробнее об этой основополагающей дилемме царской империи см.: Sanborn J.A. Drafting. P. 96.

104

Питер Холквист проиллюстрировал эту тенденцию на примере продовольственного снабжения в ходе войны: Holquist P. Making war, forging revolution. Russia's continuum of crisis, 1914–1921. Cambridge (Mass.) etc., 2002. P. 12–46.