Бычковский Алесь - Прапаведнікі смерці

• Название: Прапаведнікі смерці
• Автор: Бычковский Алесь
• Жанр: Прочая старинная литература

---

— Не думала, што часам гасцюю ў сапраўднага пісьменніка! — працягвала экзекуцыю Анжэла.

— Пісьменнік лепш мёртвы, чым жывы. І лепш за ўсё, калі мёртвы гадоў пяцьдзясят, і без нашчадкаў, — патлумачыў Славамір. — Тады не дзейнічае закон аўтарскага права, і яго можна выдаваць каму і дзе заўгодна.

— Што ты пішаш увогуле?

— Вырабляю на заказ баевікі рознага кшталту, у асноўным фантастычныя.

— Мушу цябе пахваліць. Твой дэтэктыў неблагі і разыходзіцца на «ўра». Мае віншаванні, творца!

Славамір маўчаў. «Зорная» хвароба даймала яго паўтара года таму. Цяпер ад былога самазахаплення амаль нічога не засталося. Ён прывык, што яго опусы карыстаюцца поспехам. Іначай Фокін даўно б разарваў з ім кантракт. Цяпер прыйшоў час, калі хацелася пісаць сваё і друкавацца пад сапраўдным прозвішчам.

— Чым мусіш заняцца сёння вечарам? — перапыніла маўчанне Анжэла.

— Не ведаю.

— Запрасі жанчыну ў кафэ.

— Прабач, у другі раз.

На гэтым размова абарвалася.

Славамір аглядаў паліцу за паліцай. Прыгожыя, каляровыя, бліскучыя вокладкі.

Усе настолькі розныя, непадобныя, але, лічы, з аднолькавым начыннем. Гэта як піва. якое разліваюць па розных бутэльках, але з адной бочкі.

Кніжка, што прыцягнула ўвагу літаратара, не паходзіла на астатнія. Нязграбная чорная вокладка, адсутнасць усялякіх малюнкаў, аўтар не ўказваецца, выцвілым залатым цісненнем значыцца: «Сусветныя таямніцы». Славамір зняў фаліянт з палі цы і ўзважыў у руцэ, цягнула старонак на шэсцьсот-семсот. Праверка пацвердзіла высновы. Прагартаў, выхапіў позіркам некалькі перакуленых зорак, надпісаў на іўрыце. Вельмі хутка зразумеў, якога кшталту трапіўся тавар. Захацелася вярнуць кнігу на месца і вымыць рукі. «Не хапала мне яшчэ ўлезці ў акультызм, палай ён агнём». Але на вочы патрапіла старонка з назвай «Як пазбавіць ад алкагалізму іншага чалавека». Славамір адразу прыгадаў суседку і паглыбіўся ў чытанне. Спачатку ўсё падалося недарэчным жартам, але нешта ўкалола, і ён рушыў разам з «Суветнымі таямніцамі» да касы.

— Нішто сабе, — здзівілася Анжэла. — Дзе браў? Не думала, што ў нас у продажы такая кніга.

З другога боку да Анжэлы наблізіўся юнак, які запатрабаваў штось фэнтэзійнае з дванаццатай часткі трэцяга цыкла першай сагі пра нейкага добрага чараўніка дужа вядомага аўтара. Славаміра разабрала блюзнерскае «гы-гы», бо пасля ранішняга сняданку быў на добрым падпітку. Ён перабіў прыхільніка фэнтэзі, разлічыўся і папрасіў Анжэлу знайсці «Прыбой і Берагі» Эйвінда Юнсэна.

***

Выпіўшы дома два вялікія кубкі зялёнай гарбаты, Славамір праваліўся ў глыбокі і цяжкі сон. Пасля бяссоннай ночы, спіртнога і размовы з Анжэлай, яму сніліся далёкія зоркі, што ляцяць у загадкавым сусвеце. Нечакана яны пачынаюць імкліва набліжацца. На адной зорцы сядзіць Ромка Фокін і пагрозліва махае Славаміру пагрызеным алоўкам. Пісьменнік адгароджваецца ад Ромкі недапісанай космаоперай і запускае ў яго бутэлькай з рэшткамі каньяку. Хочацца крычаць ад жудасці, але голасу няма. Вобраз Ромкі пераплаўляецца ў выяву Анжэлы. Яна рагоча, закідваючы галаву назад, і паказвае правую руку са шлюбным пярсцёнкам. Шалёна пранёсшыся на зорцы, дзяўчына шпурляе Славаміру ў твар разарванае па лістах «Забойства на колах». Раптоўна за спінай пачынае гудзець кулер камп’ютара. На маніторы ўзнікаюць і мяняюцца выявы прыгожых і не вельмі дзяўчат. Яны танчаць і зманліва падміргваюць Славаміру. Ён хоча бегчы, але ватныя ногі нязначна перасоўваюць цела ў нерэальнай прасторы. Раптам экран камп’ютара гасне. Праз колькі момантаў на ім з’яўляецца дзяўчына. Славамір пазнае ў ёй Карыну. Яна плача і збірае разадраную кнігу. Сярод раскіданых лістоў увагу Славаміра прыцягвае тытульнік. Назва зусім іншая... Гэта не вокладка яго дэтэктыва! Славамір хоча прачытаць назву, але рэзкі гук з іншага вымярэння маланкай урываецца ў яго свядомасць і прымушае прачнуцца. Званіў тэлефон. Гадзіннік паказваў без чвэрці шэсць гадзін дня. Сэрца шалёна адбівала не менш за дзвесце ўдараў у хвіліну. Даймала смага і галаўны боль... Вечарам Славамір зноў пісаў ліст да віртуальнай сяброўкі.

— Прывітанне, Карына! Дзіўны сон бачыў я сёння. Зоркі, што палохаюць сваёй нерэальнай блізкасцю... мае разадраныя і нікому не патрэбныя кнігі... літкансультант, злосны, як вядзьмак. бутэлька каньяку — усё змяшалася ў страшэнным кругавароце і пагражала мяне знішчыць. Адна ты, Карына, спачуваеш і збіраеш маю разадраную кнігу.

— Ты сніш тое, што займае твае думкі. Гэта ўсё мучыць цябе.

— Зоркі, што мне прысніліся, нагадваюць людзей. Нібы тыя зоркі — мы, якія ўвесь час некуды імчымся. Толькі сваім святлом зоркі здольныя дакранацца адна да адной. Так і мы: нашы арбіты перасякаюцца зрэдчас — і ўсё роўна паміж намі бездань прасторы і часу. І ўсё роўна адзінокія па жыцці. І так назаўсёды, нібы прысуд вечнасці, да скону сусвету. Мы розныя, і лёсы нашы неспазнаныя, як шляхі зорак.

— Славамір, нашы арбіты здольны не толькі дакранацца адна да адной. Я веру, што блізкія душы могуць перасячыся і зліцца, яны здольны працягваць рух па адной арбіце, ляцець побач да скону вякоў... І гэта сутыкненне пакідае ў памяці сусвету выбліск энергіі не меншы, чым выбух, пры якім адбываецца нараджэнне новай галактыкі. Закон захавання энергіі ўпарта даказвае, што энергія нікуды не знікае. Ці не гэтым тлумачыцца дзіўнае пачуццё, калі незнаёмым людзям падаецца, што яны ўжо ведаюць адно аднаго? Прычым абодва разумеюць, што ніколі раней не бачыліся! Гэта іх душы сутыкаліся ў іншых сусветах!

«Ого, у якія глыбіні завяла мяне прыгажуня. Вечнасць, зорныя арбіты, сутык­ненне душ. Няблага было б напісаць пра гэта кнігу. Абсалютна ненавуковую, поўнасцю філасофскую, толькі маю. Магчыма, пра каханне».

Славамір адкінуўся на спінку крэсла. Ён адчуваў стому. На душы палагоднела. Натхняла ліставанне з Карынай. Ён ужо даўно ні з кім не размаўляў ад сэрца, нікому не спавядаўся. Было хораша. Ён працягваў пісаць.

— Раскажу табе пра адну зорку, перасякацца з арбітай якой мая арбіта ўпарціцца. У нашым двары ў доме насупраць жыве пуставатая асоба, якую завуць Анжэла. Яна таксама была ў маім сне. Днямі завітала да мяне пазычыць грошай, я не адмовіў. Пасля завітала яшчэ раз, заявіўшы, што дзесьці згубіла завушнічку і паўгадзіны поўзала па кватэры, згінаючыся і дэманструючы мне ўсё, чым адарыла прырода. А адарыла яшчэ як! Мне было сумна. Я слухаў «My Dying Bride» і піў піва, не звяртаючы на госцю ўвагі. Яна спрабавала пакрыўдзіцца, але, натрапіўшы на мой абыякавы позірк, адвярнулася і спыніла пошукі. Па вачах я зразумеў: атака паўторыцца. Так і ёсць. Сёння ізноў сустрэў гэтую прыліпалу. Не паверыш, яна працуе ў кнігарні, прадае ўсялякую дрэнь (чырванею ад сораму, я маю непасрэднае дачыненне да ТАГО тавара). Тлусты макіяж і выраз твару сведчаць, што за прылаўкам стаіць выключна дзеля заробку. Я папрасіў Анжэлу знайсці для мяне «Прыбой і Берагі» Эйвінда Юнсэна. Упэўнены, яна ніколі не чула пра такога пісьменніка. Яшчэ і выгляд робіць, быццам разумее штосьці пра аўтарскае права!

— Чаму ты так адзываешся пра Анжэлу?

— Надакучыла яна смяротна. Жаданне мець з ёю адносіны згасае прапарцыянальна яе намаганням прыручыць мяне. Я — адзінокі воўк, якому і адзінота абрыдла, і свабоду губляць не хочацца. Пакуль сур’ёзныя адносіны не для мяне.

Карына доўга не пісала нічога ў адказ. Потым замігцеў жоўты канверцік.

— Можа, ты не разгледзеў Анжэлу як мае быць? Запрасі яе на спатканне. Перастань бачыць у ёй назолу, пастаўся да яе як да жанчыны.

— Ну, як да жанчыны я паспеў ужо аднесціся.

— Яна можа аказацца не такой ужо з’едлівай сцервай.

— Гэта выключана. Мне непрыемна жанчына, якая сама прапануе ўзяць яе замуж. У нас з ёй так і было. Мужчына — заваёўнік на генетычным узроўні. Інстынкт падказвае самому пакарыць сваю жанчыну. А калі трафей сам сябе прынёс на талерцы, ён ужо не ўяўляе аніякай вартасці.

— Усё зразумела. Мне пара ісці. Да сувязі.

— Чакай, я цябе пакрыўдзіў?.. Выбачай. Ты мне падабаешся, і я хачу быць шчырым з табой.

Карына зноў прымоўкла. Жаночая салідарнасць, аказваецца, таксама існуе. Славамір ужо шкадаваў, што дрэнна аказваўся пра Анжэлу. Сапраўды, навошта дзяў чыне, якая табе падабаецца, слухаць, які ты цынік у адносінах да жанчын увогуле?

Ён пакруціў у руках «Сусветныя таямніцы» і адклаў убок. Потым патупаў на кухню і заварыў зялёнай гарбаты. Праз колькі хвілін мігценнем жоўтага канверціка праграма паведаміла пра новае пісьмо.

— Заўтра ў Доме культуры афіцэраў канцэрт Кіпелава, — пісала Карына. — У мяне два білеты. Можам сустрэцца.

Славамір з радасцю пагадзіўся.

***

На месца сустрэчы Славамір прыбыў у джынсах і скураной куртцы. Вераснёўскае надвор’е сапсавалася, дзьмуў халодны вецер, і такое адзенне было ў самую пару. Падцягвалася моладзь, доўгавалосыя юнакі, дзяўчаты, амаль усе ў касухах, у джынсоўках. Непадалёк сумаваў міліцэйскі патруль.