Мартин Вользер - Аўтапартрэт у жанры дэтэктыву (на белорусском языке)

• Название: Аўтапартрэт у жанры дэтэктыву (на белорусском языке)
• Автор: Мартин Вользер
• Жанр: Детектив

---

Разглядаць дачыненьнi памiж iнспэктарам i нашым сябрам як дачыненьнi памiж коткай i мышай больш чымся законна. Хiба мыш ня ёсьць своеасаблiвым злачынцам, для перасьледу якога выкарыстоўваюць котку? I не зважаючы на гэта, нiхто з нас не бярэ выключна бок коткi. Мыш грае нам на нэрвах, а котка грацыёзна рухаецца. Але ж гэта далёка ня ўсё! Варта паглядзець, як мыш нерухома ляжыць памiж застыглымi ў чаканьнi лапамi!

Пэўны час справа была зусiм дрэнь. Наш сябра ўжо не варушыўся. Ён гаварыў толькi тады, калi яго прасiлi прамовiць, нарэшце, хоць адзiн сказ. Цi такiм чынам ён хацеў конча стрэсьцi зь сябе iнспэктара? Цi ён хацеў, каб iнспэктар уклякнуў перад iм i папрасiў, каб ён перастаў разбураць чары i сабатаваць жыцьцё? Фаза поўнай нерухомасьцi была, мабыць, апагеем змаганьня. Такое пакутлiвае для гледачоў, для нас, сяброў, здранцьвеньне было парушанае iнспэктарам. Ён, мусiць, згледзеў недзе новы рух. Маладую мыш, так бы мовiць. Сымпатычнага маладога злачынцу.

Наш сябра, адразу як iнспэктар перастаў зважаць на яго, пачаў ганяцца за iм, быццам бы ён цяпер быў iнспэктарам, а iнспэктар - злачынцам. Маўляў, iнспэктар перайшоў на танцавальны крок з таго часу, як палюе гэтага маладзёна. Маўляў, гэта выглядае так, быццам ён захапляецца тым, каго перасьледуе. У яго, нашага сябры, таксама спачатку было такое ўражаньне, быццам iнспэктар перасьледуе яго, бо захапляецца iм. Таго, што iм не захапляюцца, а перасьледуюць, наш сябра дайшоў значна пазьней. Маўляў, толькi праз быцьцё-перасьледаваным у iм абудзiлася сумленьне. Раней ён лiчыў сябе маладым, сымпатычным ды таленавiтым. Толькi зь цягам часу ён заўважыў, што яго перасьледуюць як злачынцу.

Мiж тым наш сябра кiнуў перасьледаваць iнспэктара. Цяпер ён сядзiць дома й летуценiць аб тым часе, калi iнспэктар яшчэ паляваў яго. Вось то быў час! Ягоныя словы гучаць цяпер так, быццам гэта было больш танцам, чымся перасьледам. Танцам, што падобны да бою на рынгу, ды ўсё ж застаецца танцам. Наш сябра цяпер лiчыць сябе пераможаным. Iнспэктар страцiў усякую цiкавасьць да яго. Для чалавека, для якога быцьцё-перасьледаваным сталася зьместам жыцьця, гэта, вiдавочна, самае горшае.

Наш сябра гадзiнамi распавядае пра бесхарактарнасьць ды непаўнавартаснасьць iнспэктара; але калi нехта з нас хоць кiўком галавы пагодзiцца з гэтым, ён абураецца ды пачынае баранiць iнспэктара ад нас. Наш сябра зрабiўся цяпер зусiм невыносным. Мы ў думках зычым нашаму сябру хуткага ды шчасьлiвага канца.

1978