Михаил Булгаков - Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)

• Название: Майстар i Маргарыта (на белорусском языке)
• Автор: Михаил Булгаков
• Жанр: Русская классическая проза

---

А важна тое, што цяпер валодаў гэтым домам МАССАЛIТ, якi ўзначальваў Мiхаiл Аляксандравiч Берлiёз да свайго з'яўлення на Патрыярхавых сажалках.

З лёгкае рукi сябраў МАССАЛIТа нiхто не называў дом "Домам Грыбаедава", а ўсе гаварылi проста - "Грыбаедаў": "Я ўчора дзве гадзiны правалэндаўся ў Грыбаедава". - "Ну, i як?" - "Дабiўся на месяц у Ялту". - "Малайчына!" Альбо: "Пайсцi да Берлiёза, ён сёння з чатырох да пяцi прымае ў Грыбаедаве..." i гэтак далей.

МАССАЛIТ размясцiўся ў Грыбаедаве гэтак, што лепш i ўтульней не можа i быць. Кожны, хто заходзiў у Грыбаедава, перш за ўсё мiжволi знаёмiўся з паведамленнямi розных спартовых кружкоў i з групавымi, а таксама iндывiдуальнымi фотаздымкамi сябраў МАССАЛIТа, якiмi (фотаздымкамi) былi абвешаны лесвiчныя сцены на другi паверх.

На дзвярах першага пакоя на гэтым жа паверсе быў вiдаць надпiс вялiкiмi лiтарамi: "Рыбна-лецiшчная секцыя" i намаляваны карась, якi трапiўся на вуду.

На дзвярах пакоя No 2 было напiсана нешта не зусiм зразумелае: "Аднадзённая творчая пуцёўка. Звяртацца да М.В.Падложнай".

Наступныя дзверы трымалi на сабе кароткi, але ўжо зусiм незразумелы надпiс: "Пералыгiна". Потым у выпадковага наведвальнiка Грыбаедава пачыналi разбягацца вочы ад надпiсаў, якiя стракацелi на арэхавых цётчыных дзвярах: "Запiс у чаргу на паперу ў Паклёўкiнай", "Каса", "Асабiсты разлiк скетчыстаў"...

Перасекшы даўжэзную чаргу, якая пачыналася ўнiзе ад швейцарскага пакоя, можна было ўбачыць надпiс на дзвярах, куды пёрся народ: "Кватэрнае пытанне".

За кватэрным пытаннем вiднеўся раскошны плакат, на якiм была намалявана скала, а на яе грэбенi ехаў коннiк у бурцы i з вiнтоўкаю за плячыма. Нiжэй пальмы i балкон, на балконе сядзеў малады чалавек з чубчыкам, глядзеў некуды ўгору шустрымi вачыма i трымаў у руцэ самапiску. Подпiс: "Поўнааб'ёмныя творчыя адпачынкi ад двух тыдняў (апавяданне-навела) да аднаго года (раман, трылогiя). Ялта, Суук-Су, Баравое, Цыхiдзiры, Махiнджауры, Ленiнград (Зiмнi палац)". Ля гэтых дзвярэй таксама была чарга, але невялiкая, сотнi на паўтары.

Далей iшлi адпаведна паваротам, пад'ёмам i спускам грыбаедаўскага дома, "Праўленне МАССАЛIТа", "Касы No 2, 3, 4, 5", "Рэдакцыйная калегiя", "Старшыня МАССАЛIТа", "Бiльярдная", розныя дапаможныя ўстановы i, нарэшце, тая самая зала з каланадаю, дзе цётка цешылася камедыяй генiяльнага пляменнiка.

Кожны наведвальнiк, калi ён, вядома, быў не зусiм тупы, калi трапляў у Грыбаедава, адразу ж думаў пра тое, як добра жывецца шчаслiўчыкам - сябрам МАССАЛIТа, i чорная зайздрасць пачынала пакрысе мучыць яго. I ўзнiкаў горкi дакор за тое, што яго прырода не надзялiла пры нараджэннi лiтаратурным талентам, без чаго, натуральна, няварта было i марыць, каб завалодаць бiлетам МАССАЛIТа, карычневым, якi пах дарагою скураю, з залатою шырокаю аблямоўкаю, вядомы на ўсю Маскву бiлет.

Хто будзе абараняць зайздрасць? Гэта пачуццё катэгорыi дрэнных людзей, але ўсё ж зразумець наведвальнiка можна. Бо ўсё тое, што ён бачыў на верхнiм паверсе, было яшчэ не ўсё, зусiм не ўсё. Увесь нiжнi паверх цётчынага дома займала рэстарацыя, i якая рэстарацыя! Справядлiва яна лiчылася сама лепшай у Маскве. I не толькi таму, што месцiлася ў двух вялiкiх залах з высокай столлю, размаляванай лiловымi асiрыйскiмi конямi з грывамi, не толькi таму, што на кожным стале стаяла лямпа, прыкрытая шалем, не толькi таму, што туды не мог трапiць кожны з вулiцы, а яшчэ i таму, што якасцю прадуктаў Грыбаедаў перамагаў усе маскоўскiя рэстарацыi i што iх тут прадавалi па даволi сходнай цане.

Таму няма нiчога дзiўнага пачуць вось такую размову, якую аднойчы пачуў аўтар гэтых сама праўдзiвых радкоў ля чыгуннае рашоткi Грыбаедава:

- Ты дзе сёння вячэраеш, Амбросiй?

- Яшчэ пытаешся, вядома, тут буду, дарагi Фока! Арчыбальд Арчыбальдавiч шапнуў мне сёння, што будуць парцыённыя судачкi а нацюрэль. Вiртуозная штучка!

- Умееш ты жыць, Амбросiй! - уздыхаючы, гаварыў худы, зашморганы, з карбункулам на шыi Фока чырванагубаму волату, золатавалосаму, таўсташчокаму Амбросiю-паэту.

- Нiякага асаблiвага ўмення ў мяне няма, - пярэчыў Амбросiй, - а звычайнае iмкненне жыць па-чалавечы. Ты хочаш сказаць, Фока, што судачкi бываюць i ў "Калiзеi"? Але ў "Калiзеi" порцыя судачкоў каштуе трынаццаць рублёў пятнаццаць капеек, а ў нас - пяць пяцьдзесят! Акрамя таго, у "Калiзеi" судачкi трохдзённыя, i, яшчэ, у цябе няма гарантыi, што ў "Калiзеi" ты не атрымаеш ад першага сустрэчнага, якi ўварваўся з Тэатральнага праезда, вiнаграднаю гронкаю па мордзе. Не, я катэгарычна супраць "Калiзея", - грымеў на ўвесь бульвар пераборлiвы Амбросiй. - Не ўгаворвай мяне, Фока.

- Я не ўгаворваю цябе, Амбросiй, - пiшчаў Фока. - Дома можна павячэраць.

- Скажаш, - трубiў Амбросiй, - уяўляю тваю жонку, якая спрабуе ў рондальчыку на кухнi зварганiць парцыённыя судачкi а нацюрэль! Гi-гi-гi!.. Арэвуар, Фока! - i з песенькаю Амбросiй накiроўваецца да веранды пад тэнтам.

Э-ха-ха... Было, было! Памятаюць маскоўскiя старажылы знакамiтага Грыбаедава! Ды што там адвараныя парцыённыя судачкi! Дзяшоўка гэта, мiлы Амбросiй! А сцерлядзь, сцерлядзь у серабрыстых рондальчыках, сцерлядзь, перакладзеная ракавымi шыйкамi i свежаю iкрою? А яйкi-какот з шампiньёнавым пюрэ ў кубачках? А драздовыя фiлейчыкi вам не падабалiся? З труфелямi? Перапёлкi па-генуэску? Дзесяць з паловаю! Ды джаз, ды ветлiвае абслугоўванне. А ў лiпенi, калi ўся сям'я на лецiшчы, а вас трымаюць у горадзе тэрмiновыя лiтаратурныя справы, - на верандзе, у цянi ад вiнаграду, залатою плямаю на чысценькiм настольнiку талерачка супу-прэнтаньер? Памятаеце, Амбросiй? Чаго тут пытацца! Па губах вашых бачу, што памятаеце. Што вашы сiжкi, судачкi! А дупелi, гаршнепы, бакасы, слонкi ў сезон, перапёлкi, кулiкi? Нарзан, якi шыпiць у горле?! Але хопiць, ты захапiўся, чытач! За мною!..

А палове адзiнаццатай у той самы вечар, калi загiнуў Берлiёз на Патрыярхавых, у Грыбаедаве наверсе свяцiўся толькi адзiн пакой, i ў iм пакутавалi дванаццаць лiтаратараў, якiя сабралiся на паседжанне i чакалi Мiхаiла Аляксандравiча.

Яны сядзелi на крэслах, на сталах i нават на падаконнiках у пакоi праўлення МАССАЛIТа i вельмi пакутавалi ад духаты. Нiводнага свежага струменя не пранiкала ў адчыненыя вокны. Масква аддавала назапашаную за дзень цеплыню, i было зразумела, што i ноч не прынясе палёгкi. Пахла цыбуляй з падвала цётчынага дома, дзе працавала рэстарацыйная кухня, i ўсiм хацелася пiць, усе нервавалiся i злавалiся.

Белетрыст Бяскуднiкаў - цiхi, прыстойна апрануты чалавек з уважлiвымi i адначасна няўлоўнымi вачыма - дастаў гадзiннiк. Стрэлка паўзла да адзiнаццацi. Бяскуднiкаў пстрыкнуў па цыферблаце, паказаў яго суседу, паэту Двухбрацкаму, якi сядзеў на стале i ад няма чаго рабiць махаў нагамi, абутымi ў жоўтыя чаравiкi на гумавай падэшве.

- Аднак, - прамармытаў Двухбрацкi.

- Хлопец, мабыць, на Клязьме зачапiўся, - густым голасам адазвалася Настасся Лукiнiчна Няпрыменава, маскоўская купецкая сiрата, якая стала пiсьменнiцай i выдумляе батальныя марскiя апавяданнi пад псеўданiмам "Штурман Жорж".

- Даруйце, - смела загаварыў аўтар папулярных скетчаў Загрываў. - Я i сам зараз бы з задавальненнем на балкончыку чаёк пiў, замест таго, каб тут варыцца. Паседжанне прызначана на дзесяць?

- А цяпер добра на Клязьме, - падагрэла прысутных Штурман Жорж, ведала, што лецiшчны пасёлак пiсьменнiкаў Пералыгiна на Клязьме - балючае пытанне. Цяпер, мабыць, салаўi там спяваюць. Мне заўсёды неяк лепш працуецца за горадам, асаблiва вясною.

- Трэцi год плачу грошы, каб хворую на базедаву хваробу жонку адправiць у гэты рай, ды нiчога сярод хваль не маячыць, - ядавiта i горка сказаў навелiст Iеранiм Папрыхiн.

- Гэта ўжо як каму пашанцуе, - прагудзеў з падаконнiка крытык Абабкаў.

Радасць загарэлася ў маленькiх вочках Штурман Жоржа, i яна сказала, змякчаючы сваё кантральта:

- Не трэба, таварышы, зайздросцiць. Лецiшч толькi дваццаць два, i будуецца яшчэ толькi сем, а нас у МАССАЛIЦе тры тысячы.

- Тры тысячы сто адзiнаццаць чалавек, - уставiў нехта з кута.

- Ну вось бачыце, - працягвала Штурман Жорж, - што ж рабiць? Натуральна, што лецiшчы атрымалi сама таленавiтыя з нас...

- Генералы! - напрасткi ўрэзаўся ў сварку Глухараў-сцэнарыст.

Бяскуднiкаў прытворна пазяхнуў i выйшаў з пакоя.

- Адзiн у пяцi пакоях у Пералыгiне, - услед яму сказаў Глухараў.

- Лаўровiч адзiн у шасцi, - крыкнуў Дзянiскiн, - i сталоўка дубам абабiта.

- Э-э, цяпер не ў гэтым справа, - прагудзеў Абабкаў, - а ў тым, што палова дванаццатай.

Пачаўся шум, наспявала нешта накшталт бунту. Пачалi тэлефанаваць у ненавiснае Пералыгiна, трапiлi не на тое лецiшча, да Лаўровiча, даведалiся, што Лаўровiч пайшоў на рэчку, i зусiм ад гэтага засмуцiлiся. Наўздагад патэлефанавалi ў камiсiю па прыгожай славеснасцi па дадатковым No 930 i, вядома, нiкога там не знайшлi.

- Ён мог бы i патэлефанаваць, - крычалi Дзянiскiн, Глухараў i Квант.

Ды крычалi яны марна: не мог Мiхаiл Аляксандравiч нiкуды болей патэлефанаваць. Далёка, далёка ад Грыбаедава, на трох цынкавых сталах ляжала тое, што яшчэ нядаўна было Мiхаiлам Аляксандравiчам.