Неизвестен Автор - Лагодны цмок (Ангельскiя лiтаратурныя казкi) (на белорусском языке)

• Название: Лагодны цмок (Ангельскiя лiтаратурныя казкi) (на белорусском языке)
• Автор: неизвестен Автор
• Жанр: Прочая детская литература

---

- Дык ты паверыў усiм гэтым байкам?! - расхваляваўся хлопчык. - Ну, вядома ж, ты тут чужынец i не ведаеш, што нашая вёска па ўсёй акрузе знакамiтая сваiмi выдумшчыкамi. А сказаць табе, што для iх сама галоўнае, без чаго яны жыць не могуць? Бойка! Хлебам iх не кармi - падавай бойку! Усё роўна якую: сабакi - добра, пеўнi - добра, цмокi - яшчэ лепш! Мiж iншым, нават цяпер у стайнi яны трымаюць нi ў чым не вiнаватага барсука. Яны збiралiся пазабавiцца з iм сёння ўвечары, але з'явiўся ты - яшчэ лепшая забава! Я ўпэўнены, што яны наўзахапкi пераконвалi цябе, што ты герой, што ты абавязкова пераможаш цмока, таму што будзеш змагацца за добрую справу. Цi не так? Але якраз у гэтую хвiлiну яны б'юцца аб заклад i ставяць шэсць супраць чатырох на карысць цмока!

- Шэсць супраць чатырох на карысць цмока! - сумна прамармытаў Святы Георг i паклаў галаву на рукi. - Так, свет поўны зла, i часам падаецца, што яно iснуе само па сабе i зусiм не заўсёды мае дачыненне да цмокаў. I ўсё ж, Святы Георг насцярожана падняў галаву, - можа, каварная iстота цябе сюды паслала з тайным намерам абялiць сябе? А можа, там, у яго пячоры бруднай, прынцэса слёзы лье ў пакутах?

Скончыўшы прамову, Святы Георг зiрнуў на хлопчыка i, схамянуўшыся, пашкадаваў аб сваiх словах - у хлопчыка быў яўна расчараваны i непрыемна здзiўлены выгляд.

- Я клянуся табе, Святы Георг, - шчыра сказаў ён, - нiчога такога ў яго чыста прыбранай пячоры няма. Цмок сапраўдны джэнтльмен - ад носа да кончыка хваста. I ён быў бы неверагодна шакiраваны i засмучаны, калi б пачуў, як вольна ты разважаеш пра рэчы, наконт якiх у яго вельмi кансэрватыўныя погляды.

- Ну, прабач, калi ласка, вiдаць, я сапраўды занадта даў веры ўсiм гэтым гiсторыям i пакрыўдзiў нi ў чым не вiнаватую жывёлу. Але што нам рабiць цяпер? Паводле правiлаў, мы з цмокам павiнны прагнуць крывi i смерцi адзiн другога. Я не бачу нiякага выйсця. А што прапануеш ты? Можа, ты як-небудзь уладзiш справу?

- Ну вось, тое самае сказаў цмок, - уздыхнуў хлопчык. - Ваш з цмокам давер вельмi мяне кранае, але што з таго... А ты не можаш проста цiхенька з'ехаць адсюль?

- Не, баюся, гэта немагчыма, - у сваю чаргу ўздыхнуў Святы Георг. - Не па правiлах. Ты ж не горш за мяне гэта ведаеш.

- Ну, тады вось што, - прапанаваў хлопчык. - Пакуль яшчэ не надта позна, давай разам сходзiм да цмока i там абмяркуем нашае становiшча. Ён жыве недалёка i будзе рады бачыць любога майго сябра.

- Гэта таксама не па правiлах. Я нiколi не наносiў вiзiты цмокам, адказаў Святы Георг, устаючы. - Але, напэўна, нiчога разумнейшага не прыдумаеш. А ты малайчына, - дадаў ён, скiроўваючы да дзвярэй. - Не кожны можа пахвалiцца такiм сябрам, як ты. Ну, супакойся, можа, усё абыдзецца, i нiякай бойкi не будзе.

- Але ж я спадзяюся, што будзе, - адказаў верны цмокаў сябар.

- Гэй, цмок, я прывёў да цябе сябра! - гучна паведамiў хлопчык.

Цмок, якi салодка драмаў, адразу прачнуўся.

- Я тут крыху задумаўся, - сказаў ён. - Вельмi прыемна пазнаёмiцца, сэр. Цудоўнае сёння надвор'е...

- Гэта Святы Георг, - абсек яго хлопчык. - Святы Георг, дазволь пазнаёмiць цябе з цмокам. Цмок, мы прыйшлi сюды, каб спакойна i сур'ёзна абмеркаваць нашае становiшча. Таму я буду вельмi ўдзячны, калi ты забудзешся на ўсе свае высокiя iдэi i тэорыi i падыдзеш да справы практычна, па-дзелавому. Апроч таго мушу дадаць, што мяне чакае мацi.

- Вельмi рады сустрэчы, Святы Георг, - знервавана пачаў цмок, - я чуў, што ты вядомы падарожнiк, а што да мяне, дык я большасць часу баўлю дома. Але я добра ведаю гэты куточак свету, i калi цябе зацiкавяць гiстарычныя помнiкi, якiя захавалiся тут з антычных часоў, дык я з задавальненнем...

- Мне падаецца, - прыязна перапынiў яго Святы Георг, - што было б няблага прыслухацца да парады твайго маленькага сябра i паспрабаваць знайсцi выйсце, якое б задаволiла i цябе, i мяне. Сама простае, на мой погляд, - зрабiць усё па правiлах - зладзiць бойку, i няхай перамога будзе на баку таго, хто больш яе варты. Дарэчы, - дадаў ён, - там, у вёсцы, ставяць на цябе, але я не крыўдую.

- Цмок! Ну, пагадзiся, калi ласка! Як будзе цудоўна! - узрадаваўся хлопчык.

- Мой юны сябар, змоўкнi зараз жа! - сурова спынiў яго цмок. - Прашу паверыць мне, Святы Георг, што я з асалодай выканаў бы любую, выказаную вамi, маiмi адзiнымi сябрамi, просьбу. Але ж усё гэта - поўная бязглуздзiца, дзiкунскiя норавы i агульная тупалобасць. Уся справа выскваркi не вартая. Зразумейце: бiцца я не збiраюся, i таму няма пра што нават гаворку весцi.

- Але ж я, вiдаць, магу прымусiць цябе бiцца?! - неяк няўпэўнена сказаў Святы Георг.

- Нi ў якiм разе! - з трыюмфам адказаў цмок. - Я залезу ў сваю глыбокую нару i буду там спакойна адпачываць. I табе вельмi хутка надакучыць сядзець каля ўвахода, чакаючы, каб я выйшаў на бойку. А як толькi ты сыдзеш, я хуценька вылезу зноў - бо, шчыра кажучы, гэтыя мясцiны прыйшлiся мне даспадобы, i я думаю тут застацца.

Пэўны час Святы Георг моўчкi пазiраў на прыгожы краявiд. Потым зноў пачаў угаворваць цмока:

- Ты толькi паглядзi, якое чароўнае месца для бойкi! Смарагдавая трава, цёмныя ланцугi гор, мае залатыя даспехi на фоне тваёй блакiтнай скуры, якая ажно зiхцiць на сонцы! Падумай, якое магло б атрымацца вiдовiшча!

- Напiнаеш на мае мастацкiя схiльнасцi? - усмiхнуўся цмок. - Нiчога не атрымаецца, не спадзявайся. Хоць, безумоўна, карцiна магла б быць цудоўная, дадаў ён, крыху завагаўшыся.

- Ну, нарэшце, - узрадаваўся хлопчык, - здаецца, мы пачынаем наблiжацца да справы. Ты ж павiнен зразумець, цмок, што якая-небудзь бойка ўсё роўна мае адбыцца. Я ж упэўнены, што ў цябе не надта вялiкае жаданне зноў лезцi ў гэтую старую брудную нару i сядзець там да скону.

- Цывiлiзаваныя людзi заўсёды могуць дамовiцца, - разважна сказаў Святы Георг. - Мне трэба будзе праткнуць цябе дзiдай, тут ужо нiчога не зробiш, але зусiм не абавязкова рабiць табе балюча. Ты такi вялiзны, што ёсць, прынамсi, некалькi неiстотных месцаў. Вось тут, напрыклад, пад пярэдняю лапай. Не думаю, што тут будзе вельмi балюча.

- Не, Георг, - засаромеўся цмок, - гэтае месца зусiм не падыходзiць. Нават калi мне й не будзе балюча (хоць я ўпэўнены, што будзе i нават вельмi), але нават калi не будзе, дык будзе козытна - я зарагачу i ўсё сапсую.

- Добра, - цярплiва ўздыхнуў Святы Георг, - а калi вось тут, пад падбароддзем, - тут у цябе такiя тоўстыя складкi ў скуры, што ты нават не адчуеш удару.

- Так яно так, але ж цi здолееш ты патрапiць дзiдай туды, куды трэба? захваляваўся цмок.

- Ну вядома! - пакрыўджана запэўнiў яго Святы Георг. - Пра гэтае можаш не турбавацца, пакладзiся на мяне.

- Менавiта таму я i хвалююся, што нiчога iншага мне не застаецца, - крыху раздражнёна адказаў цмок. - О, я ведаю, ты будзеш вельмi шкадаваць, калi выпадкова, у спешцы, зробiш якую памылку, але ж я ўпэўнены, што ты й напалову не будзеш шкадаваць так моцна, як я! Але ж, - дадаў ён па-фiласофску, - часам трэба давяраць людзям, а твой план падаецца мне не сама горшым.

- Паслухай, цмок, - незадаволена сказаў хлопчык, якому зусiм не спадабалася, што ягонаму сябру дастаюцца адны грымакi, - нешта я не разумею, што з усяго гэтага будзеш мець ты?! Вядома, павiнна адбыцца бойка, вядома, ты павiнен быць пераможаны, але ж якая табе з гэтага карысць?

- Святы Георг, - звярнуўся цмок да рыцара, - растлумач, калi ласка, нашаму юнаму сябру, што здарыцца пасля таго, як я буду пераадолены ў смертнай бойцы?

- Ну, згодна з правiламi, я трыюмфальна правяду цябе да базарнай плошчы, сказаў Святы Георг.

- Абсалютна верна, - падцвердзiў цмок. - А потым?

- Ну, а потым будзе шмат шуму, крыкаў i прамоў, - працягваў Святы Георг. Я растлумачу, што ты скарыўся i зразумеў усе свае мiнулыя памылкi, ну, i гэтак далей.

- Так, так, - падганяў яго цмок, - а потым?..

- А потым... потым, вiдаць, будзе звычайны банкет, як заўсёды...

- Гэтага я й чакаў, - задаволена хмыкнуў цмок, - банкет - сама галоўнае ва ўсёй справе. Разумееш, - сказаў ён, звяртаючыся да хлопчыка, - я пачынаю ўжо вар'яцець ад адзiноты. Нiхто па-сапраўднаму мяне не ведае i таму не можа ацанiць. Дык вось, з дапамогаю гэтага шаноўнага спадара, слаўнага рыцара i нашага агульнага сябра - Святога Георга, якi так клапоцiцца пра мяне, я збiраюся ўвайсцi ў свет. Магу запэўнiць, што ў мяне дастаткова якасцей, якiя дазволяць мне быць як жаданым госцем, так i шчырым гаспадаром! Ну што ж, здаецца, мы пра ўсё дамовiлiся, i цяпер, калi вы не супраць... Я старамодны i зусiм не хачу падацца няветлiвым... але ўжо даволi позна...

- Глядзi, цмок, ты павiнен выканаць сваю долю працы як след, - зразумеўшы намёк, Святы Георг устаў. - Ну, ты сам ведаеш, што я маю на ўвазе - усякае там цмакаванне, полымевывярганне.

- З цмакаваннем усё будзе як мае быць, - даверлiва адказаў цмок, - а вось полымевывярганне... Проста дзiва, як хутка знiкаюць звычкi, калi няма практыкi. Але я паспрабую. Дабранач!

Святы Георг i хлопчык спусцiлiся з гары i падыходзiлi ўжо да вёскi, калi Святы Георг спынiўся, як шыбануты маланкай.

- Якi дурань! Як жа я мог запамятаваць?! - крыкнуў ён. - Павiнна ж быць прынцэса, прыкутая да скалы, якая памiрае ад жаху i чакае вызвалення. Слухай, а ты не мог бы раздабыць якой прынцэсы?