Анатоль Казлоў - Дзеці ночы

• Название: Дзеці ночы
• Автор: Анатоль Казлоў
• Жанр: Прочая старинная литература

---

— А як жа Манька? Яна ж хатняя работніца, твая родзічка. Куды яе?

— Адправім дамоў у вёску. Вось і ўвесь клопат.

— Варта пагаварыць з Максімам. Рантам ён не захоча нікуды ехаць. Што тады будзем рабіць?

— Яшчэ не выбралі. куды збіраць чамаданы. Я думаю, што ў Італію,— Валянціна Фёдараўна ажзакаціла вочкі.— Там цяплынь і мора, гам проста зямны рай. Праўду я гавару, Віцечка?

— Ыгы.

— Значыць, вырашылі. Перабіраемся ў Італію. А з Максімам я пагавару сама. Ён мяне хутчэй зразумее. Будзь упэўнены.

У мітусні і клопатах прабег не адзін месяц. Валянціна Фёдараўна ў сваіх марах жыла ўжо не ў перабудовачнай краіне, а ў далёкай і сонечнай Італіі. Яна паспела перагаварыць ужо на гэту тэму з дзесяткамі сваіх сябровак. I яны, не то жартуючы ад зайздрасці, а мо і сур’ёзна, называлі жонку Гурона не інакш як Валечка-італьянка.

— Умора званіла наша італьянка...

— Валечка-італьянкатак пахудзела і падцягнулася...

— Ці не хочаш купіць дачу ў італьяначкі?

— Здурнела Валечка-італьянка — ехаць у Божы свет як у капейку...

— Пашэнціла Валечцы-італьянцы з мужам. Ён галава...

I усё ж адна турбота не давала спакою Валянціне Фёдараўне: ніяк не магла яна ўгаварыць сына ехаць разам з імі. Максім з нершай гаворкі адмовіўся наадрэз накідаць Мінск. Ніякія довады на яго не дзейнічалі. I слёзы, і мольбы Валянціны Фёдараўны — усё ўпустую. Не слухаў ён і неракананняў бацькі. Стаяў на сваім.

— Калі закарцела — едзьце. Мне вальней будзе,— адмахваўся хлопец ад сваіх продкаў.— Тут яшчэ непачатае поле для ворыва і севу.

— Што, што ты тут пасееш. сынок?—заходзілася ў істэрыцы Валянціна Фёдараўна.

— Умеючы — многае,— бурчэў Максім і ўключаў музычны цэнтр.

— Засганешся адзін-адзінюсенькі ў бурлючым катле. Ніхто не падсобіць і не заступіцца, рукі не будзе каму падаць, калі рантам спатыкнешся. Мы ж будзем далёка. А ў бацькі ў Турыне якія вялікія перспектывы. Яго адразу на вяршыню навуковай гары запрасілі. Гэта табе не нейкі там клерк.

— Ну і добра, што так усё складваецца. Будзеце падкідваць мне грошы. А з ноўным кашальком усюды прыпяваючы жыць можна...— Максім на хвіліну задумаўся.— Ты б хоць да бабулі ў вёску з’ездзіла, расказала, што і як. А го кідаеце старую...

— Я ёй пісьмо напісала,— перабіла сына Валянціна Фёдараўна.— Яна ёмкая старая, зносу яшчэ доўга не будзе.

— Так гаворыш пра сваю маці? — скептычна ўсміхнуўся хлопец.— Відаць. і я ў цябе, дарагуша, пайшоў. Твой характар з генамі пераняў.

— Сам жа чуў, як у вёсцы нра яе гавораць? Ведзьма, і ўсё. Ніхто за вочы не назаве баба Грыніна. Ведзьма. Другога імя быццам і не ведаюць.

— Ну і што, калі плявузгаюць. Для цябе ж яна маці.

— А табе бабуля. Ці даўно ты да яе наведваўся? Маўчыш? Вось і маўчы.Перад самым ад’ездам Гуроны свой канфлікцік уладзілі. Сеўшы за святочны стол з такой важнай прычыны. Віктар Георгіевіч і Валянціна Фёдараўна сышліся з Максімам на тым, што ён кожны год будзе прыязджаць да іх у Турын падчас канікулаў. Пагасцюе, прыгледзецца і, калі мрыйдзецца жыццё ў Італіі на душы, пераедзе назаўсёды, зноў увальецца ў сям’ю.

— Ты, Максімка, глядзі тут за ўсім, будзь гаспадаром,— даводзіла Валянціна Фёдараўна. Твар у яе расчырванеўся ад выпітага віна, вочы паблісквалі жывымі іскаркамі. Пасля доўгай і турботнай бегатні на інстанцыях. клопатаў, якія звальваліся адзін за другім, яна мо толькі сёння вечарам вальней уздыхнула. Усё, можна сказаць. было зроблена. Заставалася толькі дабрацца да аэрапорта, сесці з Віктарам Георгіевічам у самалёт, і далёкая жаданая Італія прыме іх пад сваё неба.— Не заводзь, сынок, новых сяброў, не вадзі людзей з вуліцы ў кватэру,— настаўляла маці.— Зараз адразу не разбярэшся, хто сябар. а хто пакарыстаецца тваёй нявопытнасцю, ды яшчэ і абчысціць да ніткі. Мы з банькам вырашылі, што развітальная вячэра павінна быць толькі сямейнай. Былыя сябры засталіся ў мінулым, нам трэба прыглядвацца ў Турыне да новых. I дзяўчат абы-якіх сюды не вадзі.

— Маці, ён жа дарослы хлопец,— паспрабаваў умяшацца Віктар Георгіевіч.

— Рана Максіму яшчэ жаніцца, няхай вучыцца. Гэта ніколі неўцячэ ад яго. Жаніцьба — справа нажыўная. Калі будзе мець галаву, го і дзяўчына дастойная сама па сабе прыб’ецца. Ды мы 1 там, у Італіі, прыгледземся,— Валянціна Фёдараўна шматзначна зірнула на сына.— Кажуць, што людзі там тэмпераментныя...

Максім слухаў бацькоў і, здавалася, не чуў іх. Яму хутчэй хацелася застацца аднаму ў кватэры, выправіць продкаў у іх казачную краіну і жыць сваім жыццём. Тым. якое нязгасна, з дня на дзень разгаралася ў душы, бунтавала кроў у жылах, часам нават засціла вочы.

Максім апошні год фактычна не спаў. Ён звечара зачыняў лзверы свайго пакоя на замок (супраць чаго бунтавала маці) і з заплюшчанымі вачыма ляжаў на канапе, чакаў, пакуль стрэлкі на насценным гадзінніку не сыдуцца на дванаццаці і на спя­щую зямлю абрынецца няўмольная поўнач.

«Запал 1 адну са свечак, што я табе даў...— адразу ж вушы Максіма лавілі голас старога Ахрэма з Зялёнага Лугу,— пастаў на ўкуцці перад перавернутым крыжам. Яшчэ не забыў, як я вучыў цябе, га?»

«Не забыу»,— заўсёды паўтараў адны і тыя словы Максім. Даставаў з хованкі чорную свечку таўшчынёй з таўкач, выцягваў з-пад канапы скрынку з імправізаваным алтаром Гаспадара, раскладваў на кутнім століку. Перш чым запаліць свечку, праколваў указальны палец на правай руцэ і выціскаў шэсць кропель крыві на чорны воск свечкі. Пстрыкала запальнічка, і пякучае вочка свечкі ўспыхвала ў пакоі. Максім чакаў Гаспадара — і ён прыходзіў. Нябожчык Ахрэм, ранейшы важак гарадской абшчыны, сыходзіў, саступаў месца таму, камѵ ѵсё жыццё служыу.

«Радуйся, Гурон! — у адну з начэй, калі хлопец яшчэ і не ведаў, ды і бацькі самі не здагадваліся пра свой пераезд у Італію. важна прагаварыў Гаспадар.— Хутка ты будзеш вольны і магутны. Ты па праву гатовы заняць месца Ахрэма. Ты саспеў. Гурон! Цяпер выбірай у сваю сям'ю дзяцей паслухмяных, тых, хго народжаны пад маім знакам, знакам ночы. I назавѵцца яны ўсе гуронаўцамі. Я адпраўлю тваіх бацькоў у гое месца, дзе павінен нарадзіцца ва плоці я сам. Твае паедуць туды, а ты застанешся тут, бо тваё месца на гэтай зямлі, будзеш араць поле і сеяць, гадаваць парасткі вернікаў маёй сілы. Гэта краіна на ўсёй зямлі — самае прыдатнае месца. Тут людзі без веры і голасу. Ты дасі ім веру, паможаш паверыць у мяне адзінага. А моладзь! — Гаснадар у экстазе цірнуў кашчавыя і сѵхія далоні рук адна аб адну, і з іх пасы пал іся жаўтаватыя іскаркі.— Мо­ладзь без ідэй, з прагнілай душою і пустой галавою,— вось нам і трэба, Гурон, пачынаць сяўбу. I кінутае зерне ўзыдзе!..»

— Ці не задрамаў ты, сынок? — Валянціна Фёдараўна лёгенька дакранулася да пляча Максіма.— Зусім не ясі, вазьмі бутэрбродзік з ікрою. салацік з крабамі. Хто ж без мяне гут за табою прыгледзіць? — твар жанчыны агарнуўся сумам.— I ў каго ты ўдаўся такім упартым? Паехаў бы разам — і ніякіх праблем.

Ад слоў маці хлопец увесь напруціўся. Вочы лязом наласнулі на твары Валянціны Фёдараўны. Тоўстая вена ад напружання выступіла на высокім і гладкім ілбе Максіма. Між чорных дугападобных броў, на пераноссі. сабралася складка ад раздражнёнасці. А прамы рымскі нос ад унутрана прыхаванай злосці нібы пабольшаў, выцягнуўся да верхняй губы.

— Сто разоў гаварыў: вы едзеце, а я застаюся. Так трэба! I на гэтым паставім кропку. Надыдзе дзень, калі я да вас прыскочу.— Белыя і завостраныя зубы Максіма, здавалася, ірвалі сло­вы на кавалачкі, на дробныя шматкі. I яны, так падалося маці з бацькам, крывавілі над святочным сталом.

— Усё! Супакойся. Вып'ем за добры налёт і мяккую насад­ку,— Віктар Георгіевіч наліў фѵжэры.— Не грэціруй ты, маці, будучага ўрача. Яму трэба моцныя нервы,— фізік-лазершчык усміхнуўся.

— Апошні гост if ём да дна,— падтрымала Валянціна Фёдараўна.

Максім спрактыкавана, двума глыткамі асушыў фужэр, чым, відаць, азадачыў Валянціну Фёдараўну.

— Мужчына! — задаволена крактануў Віктар Георгіевіч.

— А вы думалі? — голас Максіма пагрубеў, басавітыя ноткі скалыхнулі крышталь люстры на столі. а па-юначы пульхныя губы выцягнуліся чырванаватым шнурком. Дзіўна, але вочы хлопца заставаліся непадступна халоднымі, быццам заінелымі. Усё роўна як зяленіва восеньскай травы над першай зазімнай павалокай інею.

«Яны лічаць усё яшчэ мяне кволым птушанём, якое без іх прыгляду задзяўбуць іншыя квактухі і ўжо апераныя падлёгкі. Не і яшчэ раз не! У маіх руках сіла, якая вам, мае прастачкі, клапатлівыя родзічы, і не снілася. Хутчэй бы дыхнуць без вас на поўныя грудзі, распраміць плечы і ганарова ўзняць галаву. Каб вы не азіраліся на кожны мой чых, не мацалі лоб, калі падступае гарачка ў надвячоркі з ноуняй на небе, перад пятніцай трынаццатага чысла. Устыў; у нячонках сядзіць мне ваш клопат!»

— Праводзіць нас усё ж не надумаў, Максімка?

— Вы ж гаксоўку заказал і,— хмыкнуў хлопец у адказ.

— Пабылі б разам лішнюю гадзінку,— прасіла Валянціна Фёдараўна.