Владимир Шитик - Лiсцiк серабрыстай таполi (на белорусском языке)

• Название: Лiсцiк серабрыстай таполi (на белорусском языке)
• Автор: Владимир Шитик
• Жанр: Научная Фантастика

---

Я пашукаў якiх-небудзь рэчаў - не вяртацца ж назад з пустымi рукамi, я абходзiў адзiн пакой за другiм, разграбаў глей пад нагамi, мацаў сцены. Нiчога не было.

Нарэшце мне надакучыла гэта блуканне, дый першы балон з паветрам апусцеў. Я рашыў вяртацца i проста так, у апошнi раз, правёў промнем лiхтарыка па сцяне, што стаяла на маёй дарозе. Чорныя, замшэлыя каменнi. I раптам сярод iх нешта блiснула.

Мне здалося, што гэта быў лiсцiк серабрыстай таполi, якiх шмат расло на беразе. Ён патануў i зачапiўся за каменны абломак. Яго знаходжанне тут было да таго неверагодным, што я не ўтрымаўся i памацаў лiсцiк. Ён варухнуўся, як на галiнцы, - яго ножка якiмсьцi чынам трапiла мiж каменняў - i зноў вярнуўся на сваё ранейшае месца. Але гэта быў не сапраўдны лiсцiк. Пальцы выразна адчулi метал. Было толькi дзiўна, што нi вада, нi час не адбiлiся на гэтым метале. Колькi я нi круцiў лiсцiк - не заўважыў на iм нiводнай плямкi. Такую знаходку варта было паказаць хлопцам.

Ужо бралася на вечар, калi я вярнуўся ў iнтэрнат. Як на тое, у калiдоры носам к носу сутыкнуўся з настаўнiкам. З iм былi Сашка i Мiшка.

- Дзе ты прапаў? - закрычаў Сашка.

I я ўспомнiў, што ў нас у гэты час лабараторныя заняткi па фiзiцы. Мне стала няёмка перад настаўнiкам.

- Iдзi паеш, - спынiў мяне настаўнiк, калi я пачаў быў апраўдвацца, потым раскажаш.

Я ўзлаваўся на сяброў: вось балбатуны, трэба было iм гаварыць, дзе я! Цяпер прыйдзецца, можа, яшчэ цэлы даклад рабiць, а я ж па сутнасцi нiчога не ведаю. Нi пра возера, нi пра рэшткi таго паселiшча.

Але я памылiўся. Настаўнiк да майго расказу паставiўся зусiм спакойна, а выслухаўшы, сказаў:

- Iдзi ў лабараторыю.

Толькi адышоўшы, я ўспомнiў, што забыўся паказаць яму лiсцiк. Аднак не вяртацца ж назад, я i без таго пазнiўся.

Сашка з Мiшкам корпалiся ля тэлепрыёмнiка з электроннай аўтаматычнай настройкай. Гэта была наша навiнка. Прыёмнiк мог не рэагаваць на самыя моцныя сiгналы, калi яны не адпавядалi зададзенай праграме па тэме. З мiльёнаў перадач ён павiнен быў выбiраць толькi тую, якая нам патрэбна, Мiшка нават сумняваўся, цi прыме настаўнiк па фiзiцы нашу работу. Такi тэлепрыёмнiк, сцвярджаў Мiшка, больш падобны на кiбернетычнага робата. Мне ж з Сашкам такое спалучэнне прыёмнiка i робата спадабалася. Праца наша падыходз'iла к канцу. Заставалася, уласна, адрэгуляваць блок настройкi. Калi я ўвайшоў, Сашка якраз гэтым i займаўся. Блок быў падключаны да прыборнага шчытка, дзе ўсе дадзеныя абагульнялiся i ў выглядзе спакойнай хвалепадобнай лiнii клалiся на доўгую папяровую стужку асцылографа.

- Гатова? - спытаў я, нахiлiўшыся да Сашкi.

- Пара... - Сашка асекся.

Я зiрнуў на яго, потым на папяровую стужку, якая павольна паўзла, закручваючыся ў адмысловым кальцы, i здзiвiўся сам. Пяро асцылографа нiбы кiнулася ў дзiкiя скокi.

Некалькi iмгненняў Сашка глядзеў на паласатую змейку-стужку, потым схамянуўся i зiрнуў падазрона на мяне:

- Слухай, Вiця, ты часам не праглынуў генератар сiгналаў?

- Скажаш...

- Не, праўда, выйдзi на хвiлiну.

Сашка ўжо злаваўся, калi я вярнуўся. Бо, аказваецца, гэта я дзейнiчаў на нашы прыборы.

- Вытрасай кiшэнi, - загадаў мне Мiшка. I гэтае Мiшава далучэнне да Сашкi зусiм збянтэжыла мяне. Я паглядзеў на аднаго, на другога i раптам успомнiў пра лiсцiк. Нiчога iншага ў маiх кiшэнях не было.

- Вось, - працягнуў я Мiшку знаходку.

- Там? - спытаў ён, кiўнуўшы галавой у бок акна.

- Пад вадой, з разваленай сцяны выцягнуў.

- Давай, - выхапiў лiсцiк з маiх рук Сашка, - стаўце блок.

Як яму прыйшла ў галаву думка, што лiсцiк выпраменьвае i што гэта выпраменьванне трэба паспрабаваць злавiць тэлепрыёмнiкам, не ведаю. У яго заўсёды ў галаве поўна самых неверагодных думак. Здаралася, за iх нам нават пападала. Было ж, што мы спалiлi энергакабель, i школа некалькi гадзiн сядзела без электрычнасцi. Або другiм разам, паверыўшы, што Сашка адкрыў новы, тэлепатычны метад уздзеяння на жывёл, мы ўначы забралiся ў вальер да тыгра (гэта было на экскурсii ў Iндыi) i нарабiлi спалоху на ўсю акругу. Але, так цi iнакш, на гэты раз ён прыдумаў здорава.

Сашка паставiў лiсцiк побач з антэнай i ўключыў прыёмнiк. Электронны настройшчык адразу выбраў патрэбную хвалю. Яна была нейкая незвычайная, не ўласцiвая нашым тэлеўстаноўкам.

- Касмiчнага паходжання, - аж загарэўся Сашка. А мы з Мiшкам здагадалiся, што цяпер ён нас не падпусцiць да прыёмнiка i блiзка. Космас быў яго заказнiкам.

Экран мiгаў, не ажываючы, аднак, зусiм як тады, калi не працуе перадатчык. Але ён працаваў. Мы гэта самi бачылi. Сашка падсунуў лiсцiк яшчэ блiжэй да антэны i выключыў у лабараторыi святло.

Нейкi час экран не мяняўся, потым у iм нешта зварухнулася i... я працёр вочы. А калi адняў ад iх пальцы, на экране быў... той самы дом, якi я бачыў пад вадой, толькi цэлы.

Адлюстраванне не доўга было нерухомым. Хутка дом пачаў нiбы адступаць на заднi план, адкрываючы перад сабой чысценькi дворык. Некаторы час ён быў пусты, потым з ценю ад плота выйшаў чалавек. Высокi, стройны, хоць i не малады. Ён быў апрануты ў лёгкi зручны касцюм. Накшталт нашых сучасных спартыўных. Некалькi секунд чалавек моўчкi ўзiраўся, нiбы сапраўды бачыў нас, i нарэшце загаварыў.

Прыёмнiк, аднак, не перадаваў чамусьцi гукi яго голасу. Сашка круцiў лiсцiк i так i гэтак - нiчога не было чутно.

Цiшыню парушыў стук у дзверы.

- Гэй, вы, ноч ужо, - пачулi мы воклiч дзяжурнага, - зараз выключаю святло.

- Хадзем, Саша, - Мiшка ўзяў сябра за руку, - заўтра даведаемся.

Той нехаця падпарадкаваўся.

Цi трэба гаварыць, што сон доўга не мог узяць мяне. Я варочаўся на ложку, i карцiны, адна неверагоднейшая за другую, стаялi перад маiмi вачыма. Я нiбы бачыў невядомых касманаўтаў, якiя прыляцелi на Зямлю тады, калi наша цывiлiзацыя толькi пачыналася. Потым той чалавек мне ўяўляўся зусiм не чужынцам, а жыхарам мiфiчнай Атлантыды... Я не паспеў нiчога дадумаць да канца. Вiдаць, дзяжурны пачуў, што я варочаюся, i ўключыў электраўсыпляльнiк.

Ранiцай, ледзь развiднела, я памчаў да Сашкi. Ён доўга не адчыняў i ўсё нешта незадаволена мармытаў.

- Хутчэй ты, - зазлаваў я.

- А куды спяшацца? - Сашка нават не скрануўся з месца.

- Мiшка, ты чуеш? - закрычаў я на ўвесь калiдор, хаця Мiшкава галава ўжо тырчала з дзвярэй суседняга пакоя.

- Давай, давай! - населi мы ўдвух на Сашку.

Ён нехаця сабраўся i паплёўся за намi следам.

У лабараторыi было цiха i змрочна. Мiшка, не запальваючы святло, уключыў тэлепрыёмнiк. Экран замiгаў у прыцемках сотнямi зеленаватых iскарак. Мiналi секунды, мабыць, хвiлiны. Учарашняй карцiны не было.

- Пасунь лiсцiк, - шапнуў я, нiбы, сказаўшы гэта ўголас, мог спалохаць таго невядомага дыктара.

- Не трэба, - раптам сказаў Сашка, - ён ужо нiчога не пакажа.

- Што-о!!! - мы абярнулiся да яго.

- Я быў тут уначы... Не мог жа я спаць, як вы. Тут цывiлiзацыя, а вы... - напаў ён на нас з Мiшкам.

- Ну!

- Не крычы, - агрызнуўся Сашка, - самi праспалi. Я толькi хацеў узмацнiць зарад гэтага жалезнага абломка, якi вы называеце лiсцiкам, i паклаў пад прамень тэлекамеры. Хто яго знаў, што ён зусiм разрадзiцца.

Не ведаю, што зрабiлi б мы з Сашкам, каб не настаўнiк. Ён пачуў наш крык i прыйшоў у лабараторыю.

- Ваюеце? - усмiхнуўся настаўнiк, i мы адразу астылi.

Ён выслухаў нас моўчкi, не сказаўшы нi слова асуджэння, быццам так i трэба было Сашку дзейнiчаць. Потым сказаў:

- Нiчога страшнага не здарылася. Думайце, шукайце, можа, Вiцеў лiсцiк зноў загаворыць. А няўдачы бываюць нават у выдатных даследчыкаў...

Калi настаўнiк пайшоў, мы яшчэ нейкi час пастаялi, пакуль у нас з Мiшкам зусiм не знiкла злосць на Сашку. I тады далi адзiн аднаму клятву:

- Будзем шукаць, нават калi на гэта спатрэбiцца ўсё наша жыццё.