Сяргей Белаяр - Выключэнне з правіл

• Название: Выключэнне з правіл
• Автор: Сяргей Белаяр
• Жанр: Прочая старинная литература

---

— Вы разумееце, што я магу падаць на вас у суд за паклёп? Вашы выдумкі не пацверджаны ні адзіным доказам! Любы адвакат разнясе вашы інсінуацыі ў пух і прах за лічаныя хвіліны!

— Я ніколі не кідаюся словамі, спадар Басалыгін! Калі дазволіце, працягну!

— Дзеля Бога! Мне нават цікава, наколькі багатая ваша фантазія.

— Для таго каб замесці сляды, вы скарысталіся крадзеным паро­лем і ўлезлі ў галаўны камп’ютар. Вы не хацелі рызыкаваць — выбух не гарантаваў, што цэнтральны працэсар будзе знішчаны.

— І што ж я, па-вашаму, хацеў схаваць?

— Самародак.

— Чаму ж так дробна? Да гэтага моманту палёт вашай фантазіі ў нейкай ступені нават быў мне да гонару. А тут геній злачыннай задумы — і нейкі самародак!

— Не нейкі, а такі, што дазваляе набыць статус мультымільянера!

— Ужо лепш!

— У вас бы ўсё атрымалася, калі б ні адно «але»... Мелася ў каменданта, з якім я быў знаёмы асабіста, адна дзіўная па цяперашніх часах звычка — ён лічыў, што лепшым носьбітам інфармацыі з’яўляецца папера...

— І што? Якая тут сувязь?

— Прамая! — афіцэр прыбраў планшэтны камп’ютар і дастаў з унутранай кішэні кіцеля патрапаны абпалены нататнік. — Падзеі, якія Тэадор Гаурмс лічыў значнымі, ён запісваў.

Афіцэр прагартаў некалькі спісаных дробным почыркам старонак.

Канстанцін Басалыгін збялеў, але хутка знайшоўся:

— Я куплю ваша маўчанне за дзесяць адсоткаў!

— Спадар Басалыгін! — Палямон Дзёмуха прыгнечана паківаў галавой.

— Дваццаць! Гэта вялікая сума! Вельмі вялікая!

— Спроба подкупу службовай асобы!

— Трыццаць! Хопіць не толькі вам, але і вашым унукам!

— Я не настолькі ненажэрны, як вы, спадар Басалыгін. Прапануйце мне хоць усё, я не вазьму грошай, на якіх кроў дваццаці шасці чалавек!

— Дурань! Які ж вы дурань! Грошы самі плывуць да вас у рукі, а вы адмаўляецеся. Вам ніколі не зарабіць і дзясятай часткі кошту самародка!

— Можа быць, затое маё сумленне застанецца чыстым!

— Сумленне? Ды каму патрэбны перажытак мінулага? Грошы — вось сапраўдная каштоўнасць!

— Вы адправіцеся ў турму, спадар Басалыгін, а там грошы вам будуць ні да чаго — пра ваша забеспячэнне паклапоціцца дзяржава!

— Я разглядаў і такі варыянт. Максімум, што мне пагражае, — дзесяць гадоў. Дзякуй ліберальнаму заканадаўству! Што такое дзесяць гадоў у параўнанні з пяццюдзесяццю або шасцюдзесяццю гадамі, якія я збіраюся пражыць, ні ў чым сабе не адмаўляючы? Забі я хоць сотню, дзве, тры, суд ніколі не дасць мне больш за дзесяць гадоў!.. І зусім не факт, што прысяжныя прымуць да ўвагі запісы Гаурмса!

Афіцэр нахмурыўся і зайграў вужлакамі.

— Дастаткова будзе намякнуць на яго неадэкватнасць — наступствы кантузіі, вы разумееце!

— У Тэадора ніколі не было праблем з псіхікай — ані ў вой­ску, ані пасля!

— Цяжка прыдумаць? Маючы мінімальныя акцёрскія здольнасці, будзе нескладана пераканаць прысяжных у тым, што Гаурмс быў псіхапатам і тыранам!

— Вы яшчэ і падлюга!

— Вашы абразы зусім мяне не кранаюць! Хутка я буду багатым, а вы... вы кусайце локці і цешце самалюбства трызненнямі пра мараль! Убогія заўсёды прыдумляюць апраўданні ўласнай неплацежаздольнасці. Самародак вам ніколі не знайсці — можаце нават не імкнуцца!

— А вы ж зусім не каецеся!

— Павінен? — інжынер-геолаг не ўтрымаўся ад усмешкі.

— Ані пачуцця віны, ані пакут сумлення... Дваццаць шэсць чалавек — яны ж былі вашымі сябрамі і калегамі!

— Не пашанцавала ім.

— Не пашанцавала? — вочы Палямона Дзёмухі палезлі на лоб. — У вас што, зусім няма сэрца?

— Спыніце гэты балаган! Збіраецеся арыштоўваць мяне, дык арыштоўвайце, але, будзьце ласкавы, выбаўце ад павучальных гутарак! Я не настроены выслухоўваць лухту!

— Ведаеце, спадар Басалыгін, упершыню я шкадую аб тым, што ў нас уведзены мараторый на смяротнае пакаранне! Такіх, як вы, трэба аддаваць кату!

— Колькі пафасу. Але не вам вырашаць мой лёс! Вы — усяго толькі пешка. Тупы выканаўца. Вы абавязаны і будзеце прытрымлівацца правіл.

— Няма правіл без выключэнняў, — ціха сказаў Палямон Дзёмуха.

Канстанцін Басалыгін здрыгануўся. Ён усё зразумеў без тлумачэнняў.

— Вы не зробіце гэтага!

— Чаму?

— Вы павінны даставіць мяне ў турму! — інжынер-геолаг сарваўся на крык.

— У адкрытым космасе часта здараюцца няшчасныя выпадкі...