Сяргей Белаяр - Заклад

• Название: Заклад
• Автор: Сяргей Белаяр
• Жанр: Прочая старинная литература

---

— А вы чаго не спыніце гэты балаган? — галоўны механік абвёў позіркам натоўп.

— Умяшаемся, не відаць нам сваіх душ! — падаў голас Кібарт Даманчук.

Кгін Мажэйка скрыгатнуў зубамі і, злосным голасам пацікавіўся:

— А да гэтага дня гэтыя самыя душы вам былі не патрэбныя?

Каланісты маўчалі, толькі Доўнар Картыніч працягваў брахаць і падымаць нагу. Ніхто не адважыўся глядзець галоўнаму механіку ў вочы.

— Захацелі дармаўшчыны, а цяпер задумаліся аб вечным?

— А ты нас не саромь, Кгін! Тое, што ты не прадаў душу, яшчэ не азначае, што ты можаш загадваць нам. Не зграшыўшы, не пакаешся.

— Вось як ты загаварыў, Ромут... З-за чаго ж ты не быў такім правільным раней?

Ён не адказаў.

— Кгін, не перашкаджай людзям адпрацоўваць даўгі.

— А то што?

— Мала ці што можа здарыцца.

Гледзячы ў вочы Альгерда Бутрына, Кгін Мажэйка нечакана зразумеў, на чыім сумленні смерць геолага.

— Вяртайся да ровераў — там тваё месца!

Да парады буравіка галоўны механік не прыслухаўся.

— А мне пляваць, што Вегер забараніў! — шалеў каля шлюза Гоід Аўдошка. — Я павінен выйсці вонкі.

— Даследаваннямі рэгаліту можна заняцца і пазней, — спрабаваў абразуміць геолага намеснік мэра.

— Да Д’ябла даследаванні! Я выкупляю душу!

Білмін Гедзь цяжка ўздыхнуў і саступіў убок.

Адчуваючы спінай непрыязныя погляды буравікоў, Кгін Мажэйка ўмешвацца не стаў.

— Дабрава, твая перагаворная прылада працуе?

— З раніцы працавала... Зараз праверу. А што?

— Да Вегера мяне не пускаюць, а мая зламалася. І менавіта ў той момант, калі яна вельмі патрабуецца.

— І мая не працуе!.. Думаеш, гэта неяк звязана з Таўтвоішам Кандрашэвічам?

— Мне вельмі моцна хочацца сказаць «не»!.. А ты чаго такая бледная?

— У калоніі становіцца неспакойна. Паўгадзіны таму павесіўся Гаіла Давіскіба.

— Зваршчык?

— Кажуць, што гэта здарылася пасля таго, як Таўтвоіш Кандрашэвіч спаліў яго пагадненне.

— І Гаіла вырашыў, што цяпер яму нізашто не вярнуць душу...

— Перадсмяротнай запіскі не знайшлі, — нагадала медык.

— Няцяжка здагадацца. У што ж ты ператвараеш калонію, Таўтвоіш?

— Кгін?

— Дзе Любава?

— Я папрасіла суседку за ёй прыгледзець.

— Ты ёй давяраеш?

— Ты думаеш?..

— Ты ёй давяраеш?

— Яна таксама хоча вярнуць прададзеную душу, — медык заціснула рукой рот. — Я бягу да яе!

— Стой!

— Куды там, — Дабрава Бутвіл выскачыла з медпункта і панеслася ў напрамку жылых блокаў.

— Няласкава ж ты абыходзішся з жанчынамі, — зарагатаў Альгерд Будрын. Следам заржалі астатнія буравікі. — Табе варта было б павучыцца, а то яны ўсе так і будуць ад цябе бегаць.

Праігнараваўшы здаравяка, галоўны механік заспяшаўся за медыкам. Буравікі не засталіся на месцы.

Ні Дабравы, ні Любавы ў жылым блоку не аказалася.

— Дзе яны?

— Не ведаю, — паглядзеўшы на буравікоў, адказала Алеся Атрышка.

Кгін Мажэйка зразумеў, што ў прысутнасці банды Будрына бібліятэкар не

скажа ні слова. Не было сэнсу прасіць яе звязацца з Вегерам.

Кгін Мажэйка адправіўся да Таўтвоіша Кандрашэвіча.

Ахоўнікаў у інжынера-геліяэнергетыка дадалося — у жылым блоку было не праціснуцца.

— Ад таго, як хутка ты выканаеш маё даручэнне, залежыць, як хутка ты вернеш душу, — Даманчук з панурым выглядам пакінуў памяшканне. — О, Кгін! Зайшоў пабалбатаць са старым сябрам?

— Яна ў цябе?

— Калі ты пра Дабраву, то так. Нарэшце яна пагадзілася прыняць мае заляцанні.

Гнеў асляпіў.

Галоўны механік павольна далічыў сам сабе да дзясяці. Але і пасля гэтага жаданне кінуцца на інжынера-геліяэнергетыка і задушыць яго слабыйшым не стала.

— Дыхай глыбей, Кгін! Рана ці позна гэта павінна было здарыцца. Жанчыны, яны такія — сёння «не», а заўтра — «так»... Вось толькі не трэба на мяне кідацца, Кгін. Не зайздросці, жаночаму сэрцу не загадаеш. І хопіць лаяцца!

Кгін Мажэйка ледзь стрымаў сябе. Дапамагло разуменне таго, што аднаму не даць рады.

— Я буду тваім рабом — год, два, хоць усё жыццё, толькі адпусці яе!

— Мы ўжо казалі пра гэта. Заклад да перамогі!

— Таўтвоіш, будзь жа чалавекам.

— Маё апошняе слова «не»! Пачатае павінна быць скончана!

— Ты ператварыўся ў пачвару... У мяне больш няма сябра Таўтвоіша Кандрашэвіча! — Кгін Мажэйка выйшаў, шкадуючы аб тым, што нельга ад душы ляпнуць дзвярыма.

Дабрацца да Вегера галоўнаму механіку зноў не далі. І на гэты раз вадзіцелі былі настроены куды больш агрэсіўна.

— Прэч! — рыкнуў Візкгірд Юндзіла, а яго таварышы ўзяліся за гаечныя ключы.

— Паслухай, Візкгірд, няўжо вы не бачыце, што Кандрашэвіч гуляе вамі як пешкамі? Ён дае вам адчуць сябе важнымі, але толькі для таго, каб умацаваць уласную ўладу!

— Прэч, а не то мы пералічым табе косці!

«Зробіць, — падумалася Кгіну Мажэйку, — і не будзе мучыцца згрызотамі сумлення...»

— Не, спадар мэр, сувязі з Зямлёй няма, — даляцеў да слыху галоўнага механіка, калі ён праходзіў міма прачыненых дзвярэй цэнтра сувязі, голас Дуята Драмашкі. — Я раблю ўсё магчымае. Не, унутраную сувязь пакуль не паправілі. Так, я паспрабую.

У тым, што сувязь знікла зусім не выпадкова, Кгін Мажэйка ніколькі не сумняваўся.

Пабываўшы ў боксе і наткнуўшыся на варожыя позіркі каланістаў, галоўны механік адправіўся ў жылы блок, думаючы пра тое, што рабіць далей. Таўтвоіш Кандрашэвіч меў рацыю — для таго, каб падпарадкаваць сабе людзей, трэба толькі жаданне.

Кгіну Мажэйку было непрыемна ад таго, што нават самая маленькая ўлада беспаваротна змяняла чалавека. І чым нікчэмнейшым быў чалавек, тым больш яму хацелася ўлады. Станавіўся зразумелы план інжынера-геліяэнергетыка.

— Падумаць толькі, як недалёка мы адышлі ад першабытнага чалавека...

Заняты непрыемнымі разважаннямі, галоўны механік не заўважыў, як адсталі Альгерд Бутрын з буравікамі. І як ажыла цень паміж дзвюма акумулятарнымі батарэямі.

Апошняе, што ўбачыў Кгін Мажэйка перад тым як сысці ў небыццё, быў надпіс: «Вегер — забойца!», намаляваны чырвонай фарбай.

Расплюшчыць павекі аказалася не так ужо і проста. Некалькі імгненняў галоўны механік спрабаваў зразумець, у што ён утаропіўся, пасля зноў заплюшчыў вочы. Галава раскалвалася, у вушах звінела, вельмі хацелася піць.

Менавіта смага прымусіла Кгіна Мажэйку спачатку адкрыць вочы, а затым узняцца. Нягледзячы на тое, што галоўны механік стараўся рухацца як мага асцярожней, боль працяў усё цела. Прыйшлося абаперціся на батарэю.

Праз некаторы час удалося лакалізаваць крыніцу болю. Дакрануўшыся да патыліцы, Кгін Мажэйка ўскрыкнуў — гузак быў велізарны.

— Чым гэта яны мяне?

Гадаць не прыйшлося — у трох метрах ад галоўнага механіка ляжаў гаечны ключ.

Галоўны механік выцер кроў аб калашыну і з трэцяй спробы падняўся. Павяло — давялося схапіцца за рабро акумулятарнай батарэі.

Колькі ён так прастаяў, ачуняючы і радуючыся, што косці чэрапа вытрымалі, Кгін Мажэйка не ўзяўся б сказаць дакладна. Не менш за вечнасць.

Калі адступіла слабасць, галоўны інжынер пайшоў да жылога блока. Ні адзін з каланістаў, якія сустрэліся Кгіну Мажэйку, нават не памкнуўся дапамагчы яму. А разам з’елі ні адзін пуд солі.

Было крыўдна да слёз.

Як ён дайшоў, галоўны механік не памятаў.

Дабраўшыся да жылога блока, Кгін Мажэйка дастаў з халадзільніка сок і залпам яго выпіў. Стала крыху лягчэй.

Сяк-так прамыўшы рану, галоўны механік паклаў на галаву змочаны ручнік і, не распранаючыся, паваліўся на ложак.

Ён заснуў, як толькі заплюшчыў вочы...

***

— Мэр — забойца! — шматгалосы рык вырваў Кгіна Мажэйку з абдымкаў Марфея. Галоўны механік кінуў погляд на гадзіннік — набліжаўся поўдзень. — Далоў Вегера!

— Што за зборышча? — Кгін Мажэйка схапіў Кібарта Даманчука за руку.

— Вегер забіў Вільчуру, — растлумачыў газавік, спрабуючы вырвацца.

— Што? — у галоўнага механіка адвісла сківіца.

— Вегер забіў Вільчуру! — Кібарт Даманчук тузануў мацней, але Кгін Мажэйка руку не адпусціў. — Ромут Сімак бачыў, як мэр зламаў перадатчык у скафандры Малха.

— А чаго ён так доўга маўчаў?

— Баяўся Вегера.

— Зараз, значыць, не баіцца?

— Таўтвоіш Кандрашэвіч узяў яго пад сваю абарону.

Пачутае настолькі ашаламіла галоўнага механіка, што ён нарэшце адпусціў газавіка. Нейкі час Кгін Мажэйка стаяў моўчкі, а потым страпянуўся:

— Стойце!

Натоўп спыніўся не адразу: спачатку павярнулі галовы заднія шэрагі, пасля сталі і астатнія. Слоган змоўк на паўслове.

— Гэта не Вегер, гэта Кандрашэвіч забіў Малха Вільчуру! Гэта на сумленні Таўтвоіша смерць Гаіла Давіскібы!

Цішыня доўжылася ўсяго імгненне.

— Ублюдак хлусіць! — крыкнуў Альгерд Будрын і пачаў прабірацца да Кгіна Мажэйкі.

— Ромут Сімак бачыў усё на ўласныя вочы! — мяўкнуў Любарт Ванібутовіч, на ўсялякі выпадак схаваўшыся за спіны іншых.