Кацярына Мядзведзева - Чацвёрты, самы чароўны

• Название: Чацвёрты, самы чароўны
• Автор: Кацярына Мядзведзева
• Жанр: Прочая старинная литература
• Год: 0101

---

— Збіраюцца госці. Накрывай на стол. Пра попельніцу для Цыкуты не забудзься. Калі з Паганкі пасыплюцца зярліцы, не падмятай пры ёй, гэта няветліва. І не заманіся каштаваць варэнне, якое прынясе Паслён, — хутка сказала Лілле. Нікчэмка толькі ківаў, наморшчыўшы лоб, але яна ведала — усё зробіць і нічога не пераблытае.

Яна акінула поглядам стол, абрусок, клышаногія крэсліцы-карчакі, і яе наведала жахлівая думка: калі Ляснік прыйдзе — дзе ж яго пасадзіць? Крэслаў толькі чатыры! Лілле падскочыла ад жаху. Куды яна яго пасадзіць?!

— Тэрмінова патрэбна пятае крэсла!

— Праўда? — узрадаваўся Нікчэмка. І тут жа прынёс з кухні яшчэ адзін аблезлы карчачок. У Лілле адлягло ад сэрца. Не, што ні кажы, а не зусім ён нікчэмны. А што чараўніцтва не ведае, — так што ж узяць са звычайнага чалавека? Таму сябры Лілле і далі яму мянушку — Нікчэмка. А быццам бы ў яго было звычайнае, чалавечае імя... Як жа гэта? Лілле паспрабавала ўспомніць, але Цыкута ўжо стукала ў дзверы.

— Я першая? — пацікавілася яна. Зазірнула ўнутр, кінула Нікчэмку мяшэчак:

— Гэй, як цябе там, завары гэтую гарбату. Толькі сам не пі, а то да вечара не дажывеш!

Нікчэмка злавіў мяшэчак, асцярожна панюхаў і панёс на кухню. Цыкута паляпала сябе па кішэнях і ўручыла імянінніцы маленькі скрутачак з пераплеценых травінак, падобны на птушынае гняздо. Падарунак.

Калі Нікчэмка выйшаў, госця задзёрла бровы і прагаварыла:

— Не, Лілле, я не разумею, ну навошта ты трымаеш у хаце чалавека?

Лілле збянтэжылася.

— Так атрымалася, — прагаварыла яна, паціскаючы плячамі. Ёй сапраўды стала няёмка: і праўда, для чаго патрэбны Нікчэмка? Нічога карыснага не ўмее — ні з кветкамі размаўляць, ні надвор'е вядзьмарыць, ні па вадзе прайсціся. Нават семка на далоні ў яго не прарастае. Адным словам, чалавек. Бессэнсоўнае стварэнне.

— Няўжо табе не страшна заставацца з ім сам-насам? — працягвала Цыкута. — Вунь ручышчы якія, схопіць — пераломіць напалам. І гэтыя дзіўныя саламяныя валасы, і гэты незразумелы пагляд. Ты заўважала, як ён глядзіць на цябе? Утаропіцца, замрэ — і вачэй не зводзіць. Жудасць!

Лілле ўсміхнулася. Вядома, Цыкута моцна перабольшвае. Нікчэмка зусім не страшны і ўжо тым больш не небяспечны. Так, яна ледзь дастае лбом да яго пляча, але гэта ж не нагода баяцца! Ён нават дапамагае Лілле, па-свойму, па-чалавечы. Цягае за ёй цяжкія кошыкі з насеннем, праводзіць з ліхтаром, калі яна прыцемкам адпраўляецца гадаваць начныя кветкі. Праз раўчукі пераносіць. Калі ён зрабіў гэта ўпершыню, Лілле хацела сказаць, што ўмее хадзіць па вадзе, — а потым чамусьці прамаўчала. Ёй — і ў гэтым яна б ніколі не прызналася сябрам — вельмі спадабалася ляжаць у цёплых і ўтульных руках Нікчэмкі.

— Паліць будзеш? — траўніца выцягнула капшук.

— Не, што ты, — схамянулася Лілле. Безуважліва пасунула попельніцу. Пазяхнула.

— Не выспалася?

— Ды я пасля агляду ніяк супакоіцца не магу, — прызналася Лілле. — Так перахвалявалася — дагэтуль кашмары сняцца!

— Ох ужо гэтыя агляды, — буркнула Цыкута. — І чаго вы, кветачніцы, так носіцеся з гэтымі палянкамі? Уторкнуў пару кветачак паярчэй, водару дадаў — і шпацыруй на здароўе. Якая розніца, хто пераможа?

— Табе з тваёй травой гэтага не зразумець.

— Ды ўжо вядома. Трава — яна і ёсць трава, — кіўнула Цыкута, пыхкаючы. — Травой не любуюцца. На ёй валяюцца, яе топчуць, косяць ці ў лепшым выпадку паляць. Не бачу сэнсу напружвацца дзеля нейкай там травы.

Дакладна, яна не перапрацоўвала. Але калі казала, што ёй няма справы да гэтых гідкіх казытлівых травінак, — то, вядома, крывіла душой. Успомніць толькі, як яна песціла свае ненагляднае пустазелле. Адзін час ад узлеску да Мядовай прасекі толькі і рунелі, што асот, лебяда, багаткі і атрутны латук. А як клапатліва яна сачыла, каб усё расло, налівалася сокам і каласавала. Калі аднойчы ў мышынага гарошку не завязваліся вусікі, падняла на ногі ўвесь лес! Сяброўкі часта працавалі разам, бо травы таксама квітнеюць. Часам траўніца яшчэ да світання біла ў дзверы бярвеністай хаткі: «Ты што, пазабывала пра гусіныя лапкі і метлюжок? Яны даўно ў пару ўвайшлі! »

Лілле ўсміхнулася краёчкам вуснаў. Так, Цыкута схільная перабольшваць, але схільная і прымяншаць, — гледзячы пра што гаворка.

— Ох ужо гэты Ляснік, — прабурчала Цыкута, шпурнуўшы недакурак міма попельніцы. — Выдумаў таксама: агляды, абыходы, праверкі. Не сядзіцца яму дома.

— Цікава, якая ў яго хата?

— А ты не ведаеш? Ну так, табе ж гадкоў усяго нічога. А я наведвалася да яго ў госці пару разоў. Хата як хата, вось толькі не кожнаму пад сілу дабрацца туды.

«Чаму гэта?» — хацела спытаць Лілле, але тут у дзверы зноў пастукалі. На парозе з'явіўся Паслён.

— Прывітанне, дзяўчынкі! — ён хлюпнуў носам. — Я не спазніўся? Важдаўся з журавінамі на балоце, азяб смяротна! Здаліся Лесніку гэтыя ягадныя купіны... Лілле, зазірнеш туды заўтра, нагледзіш за журавінавымі кветачкамі, добра?

— Ці не запозна для квітнення? — нахмурылася Лілле. — Дзе цябе раней насіла?!

— У святочны дзень не размаўляюць аб працы, — перабіла іх Цыкута. — Паліць будзеш?

— Не адмоўлюся, — ён паставіў на стол пару збанкоў, напоўненых неапетытнага выгляду сочывам. — Частуйцеся, дзяўчаткі. Чаромхавае. Ландышавае. І ваўчынаягаднае — для самых дарагіх гасцей. А дзе наш чалавечак? Можа, яго пачастуем?

Лілле нацягнута ўсміхнулася. Пачынаецца. Добра, што Нікчэмку з кухні не чуваць гэтых брыдкіх жартачак. І гэта ж яшчэ няма Паганкі. Калі яна з'явіцца, то хоць вушы затыкай.

Паслён запаліў, зажмурыўся ад задавальнення. Вось ужо зусім бязладны тып. Калі б Лілле не вяла каляндар квітнення ягад, то ні маліны, ні суніц даўно б на іх тэрыторыі не мелася. Паслён захапляўся вылучна атрутнымі раслінамі і на гэтай глебе пасябраваў з Цыкутай. Іх плантацыі мудранкі і заячага хмелю славіліся далёка за межамі лесу. Ды і ваўчынаягаднае сочыва карысталася папулярнасцю сярод ляснога народа.

Вось людзей Паслён не пераносіў. Замест правай рукі ў яго было жалезнае скрэбла. Каб выдрапваць вочы людзям, якія без меры грабуць ягады на паляне. «Глядзець млосна», — кажа ён і праводзіць чалавеку скрэблам па твары. Лілле зябка здрыганулася. Пра гэту звычку сябра яна імкнулася не ўспамінаць — але хіба ж такое забудзецца?

— Лілле, ачуйся, — затармасіў яе Паслён. — Аб кім марыш? Няўжо аб сваім нікчэмным чалавечышку? Трымай, вось мой падарунак. Толькі акуратна, не разлі, ён перапоўнены чараўніцтвам. Як ты і прасіла — для самых цяжкіх хвілін, — ён хіхікнуў і задыміў з падвоенай сілай. — Моцнае зелле, — прагаварыў здушаным голасам.

— А то, — хмыкнула Цыкута.

У клубах дыму шалвейная сукеначка імянінніцы хутка звяла. Лілле разгублена разглядала яе і разважала, ці не збегаць за свежымі пялёсткамі? Але не паспела: пляснуўшы дзвярамі, як заўсёды, спазняючыся, у хату ўварвалася Паганка.

— Ну трэба ж, паляць без мяне! — з парога зараўла яна. — Зусім ахамелі!

Цыкута зашастала капшуком.

— На вось, — Паганка сунула Лілле мяшэчак з чымсьці скамечаным усярэдзіне. — Твой падарунак. Гэй, гэй, не скнарнічай, сяброўка! — крыкнула яна траўніцы, якая круціла цыгарку. Здаецца, Паганка ў добрым настроі. Праўда, яна прыцягнула з сабой аб'ёмную бутлю мухаморавай настойкі, а гэта, як Лілле цьмяна помніла з мінулай вечарынкі, можа ператварыць свята ў нешта іншае.

Паганка шпурнула на стол ірваныя, даўно не мытыя пальчаткі і зацягнулася. Яна паліла прагна і нервова, моршчыла лоб і ўцягвала без таго запалыя шчокі. Вочкі бегалі сюды-туды, нібы ўсюды вышуквалі ворагаў. Вечны бруд пад пазногцямі і чорныя махры сукенкі, калісьці белай, складалі яе нязменны ўбор. І вядома, капялюш...

— Гэта хто ж так абгрыз твой капялюш? — прысвіснуў Паслён.

— Вавёркі, каб іх, — прамармытала Паганка. — За хвост іх ды аб дрэва... Гадуеш грыбок для сябе, пялегуеш, песціш, а гэтыя рудыя, нахабныя. хоп — і пацягнуць.

Так, цалкам у яе духу: ужыць павелічальнае вядзьмарства, нават не паклапаціўшыся адшукаць цэлы грыб. Гэта яшчэ нічога, неяк яна прымудрылася разам з капялюшыкам павялічыць тоўстага, нехлямяжага вусеня. Тады адбылася вельмі непрыемная гутарка з наглядчыкам кузурак, ледзь да бойкі не дайшло.

Госці паселі за сталом, хто абапёршыся, хто адкінуўшыся назад. Пятае крэсла непрыкаяна пуставала і нібы саромелася сваёй незанятасці. Цыкута паглядзела на яго скептычна, але нічога не сказала. Заўважыла яго і Паганка.

— Мы чакаем кагосьці яшчэ?

Лілле счырванела па самыя вушы.

— Не, не, — паспешна адказала яна. — Гэта так... раптам спатрэбіцца.

— Што чуваць? — пацікавілася Паганка. — Ці шмат людзей?

— Шмат — не тое слова, — паскардзіўся Паслён. — Ніякага супакою няма, ідуць і ідуць, і кошыкі цягнуць — большыя за сябе! Ну нічога. Я ўздоўж сцяжынак ваўчынага лыка насадзіў. Ягадкі апетытныя, пунсовенькія, так у рот і просяцца. А ў бруснічнік падмяшаў мучану. Кусцікі адзін у адзін, не адрозніш.