Николай Дановский - Вводное слово в искусство перевода

• Название: Вводное слово в искусство перевода
• Автор: Николай Дановский
• Жанр: Языкознание

Книга ветерана эсперанто-движения Н.Ф. Дановского (1905–1988) посвящена теории н практике перевода с русского языка на эсперанто.

---

8. Стать пожалованным:

• Принять сан — Altgradiĝi en eklezio; pastriĝi; esti promociita eklezia hierarkiano;

• Принять награду — Ricevi rekompencon;

• Принять жалованную грамоту (поместье) — Ricevi honoran ĉarton (bienon);

• Принять подданство — Civitaniĝi; ricevi civitanecon; esti promociita civitano;

9. Приобрести вид, свойство:

• Принять позу — Sin pozigi; pozi; ŝajnigi poze; ekpozi; sin meti en pozon; alpreni pozon;

• Принять вид — Ekhavi aspekton; ŝajnigi aspekte; alpreni aspekton; ŝajnigi sin; ŝajnigi aspekton;

• Принять форму — Akcepti formon; ekhavi formon; okupi formon;

10. Заставить себя сделать, проглотить:

• Принять душ — Sin duŝi; sin superŝpruci subduŝe; sin lavi subduŝe; esti duŝe superverŝata; duŝe lavi sin; plenumi duŝan proceduron;

• Принять ванну — Plenumi akvoproceduron en kuvo; sin bani en kuvo;

• Принять чашу — Akcepti kalikon; eltrinki kalikon;

11. Выпить:

• Принять лекарство — Gluti medikamenton (miksturon, pilolon, pulvoron); trinki miksturon;

12. Считать, полагать:

• Принять за правило — Ekuzi kiel nepran regulon; agi laŭ fiksita regulo (tradicia regulo, reglamento);

• Принять за знакомого — Erare konsideri iun kiel konatulon; trakti iun kiel konatulon; erare vidi en iu konatulon;

• Принять за чистую монету — Preni kiel validan moneron; preni falsaĵon kiel valoron; simplanime ekkredi;

• Принять по достоинству — Aprezi laŭ meritoj; akcepti laŭ indo (merito);

13. Противодействовать:

• Принять в штыки — Renkonti per bajonetoj; renkonti urtike; akre protesti kontraŭ; kontraŭstari kun (per) bajonetoj;

• Принять в дубье — Kontraŭbatali per klaboj kaj bastonoj;

14. Двинуть или двинуться в сторону:

• Принять вправо — Sin movi dekstren;

15. Поняв, повторить:

• Принять сигнал — Konfirmi ricevon de signalo (per ripeto);

16. Взаимодействовать, вступить:

• Принять бой — Iri batale kontraŭ batalo; iri renkonten al batalo; ne eviti batalon; renkonti batale;

• Принять ребенка (младенца) в роддоме — Akuŝigi infanon en akuŝejo;

Второе слово, которое мы решили взять, — «выйти». Если снова обратиться к словарю Ожегова, то в нем указаны следующие семейства или гнезда этого слова:

1. Оставить пределы чего-то.

2. Появиться, оказаться.

3. Израсходоваться, иссякнуть.

4. Получиться, стать, образоваться.

5. Сделаться.

Даже из рассмотрения этих характеристик гнезд легко видеть, насколько различные значения совмещаются в одном этом слове. Но в практике применения это разнообразие куда богаче и значительнее. Это слово часто применяется с предлогами (как типично непереходный глагол).

Вышло без затруднений — Solviĝis sen embarasoj; rezultis sen malfacilaĵoj (penoj); sukcesis sen problemoj;

Выйти в люди — Iĝi renoma homo, estimata persono; atingi gravan postenon en socio;

Выйти в тираж — Amortiziĝi; trafi en liston de ŝuldoelpago, pruntoelpago;

Выйти в отставку — Eksiĝi; eksoficiĝi; pensiuliĝi; demisiiĝi; emeritiĝi; senvalidiĝi;

Выйти в отличники — Esti notita, kiel distingito; konkeri distingon pro laboro (lerno k.t.p.).

Выйти в круг — Eliri en la dancrondon; iri mezen de la dancrondo;

Выйти в стрелку (о колосе) — Ekspikiĝi; gramenaco eligis spikon;

Выйти возле утеса (о тоннеле) — Ekportali ĉe roko (klifo); ricevi eliron ĉe la roko;

Выйти вокруг пня (о грибах) — Aperis, elkreskis (fungoj) ĉirkaŭ arbostumpo;

Выйти вон — Eliri for; foriri; foriĝi;

Вышли впору (сапоги) — Rezultiĝis ĝustamezuraj (botoj); ekkonformiĝis; estis selektitaj laŭ mezuro; konformis laŭ mezuro; konforme (laŭmezure) rezultis;

Выйти для показа — Iris promeni por sin montri;

Выйти для отметки — Sin montri nur ke oni notu (ĉeeston);

Выйти до ветра — Eliri por natura bezono; viziti necesejon, tualeton;

Выйти за угол — Iri postangulen;

Выйти за отметку (об уровне) — Superi markitan (fiksitan) nivelon (limon);

Выйти замуж — Edzinĝi;

Выйти за глаза — Apriore bonrezulti; taŭgi sen bezono kontroli;

Выйти за двоих — Sin anonci sola anstataŭ duopo (ambaŭ);

Выйти за дело — Esti punita pro kulpo; elpaŝi batale pro ĝusta kaŭzo;

Выйти за пределы дозволенного — Transpaŝi limojn de permesito;

Выйти из подчинения — Ĉesi subiĝi; ĉesi subordiĝi; ĉesi obei;

Выйти из народа — Veni (fonti, deveni) el mezo de popolo;

Выйти сухим из воды — Elakviĝi seka; eviti (merititan) punon; resti netuŝita;

Выйти из затруднения — Elrampi el embaraso; majstre venki malfacilaĵojn;

Выйти из рода — Deveni (fonti) el gento; elgenti; deveni; fonti;

Выйти из корня — Blastiĝi el radiko; elkreski el radiko;

Выйти из трубы — Eltubiĝi; eliĝi (elflugi) el tubo;

Выйти из яйца — Eloviĝi; elkoviĝi; elŝeliĝi;

Выйти из берегов — Superakvi bordojn; diluvi bordojn; inundi bordojn; elbordiĝi;

Выйти из границ приличия — Malobservi reglamenton de deco; transpasi limojn de konveno; fari kio ne licas;

Выйти из себя — Ekkoleregi; eliĝi el la haŭto pro kolero; ekscitiĝi; senpacienciĝi; perdi memregon (sintenon);

Выйти из моды — Eksmodiĝi; malmodiĝi; iĝi eksmoda;

Выйти из употребления — Ĉesi esti uzata; maltaŭgiĝi; ĉesi esti aplikata; iĝi neŭzebla;

Выйти из доверия — Perfidi konfidon; elkonfidiĝi;

Выйти из-за туч — Aperi el-post nuboj; montriĝi el malantaŭ nuboj;

Выйти из-за угла — Aperi (veni) el-post angulo;

Выйти из-за леса — Aperi (vidiĝi) super pintoj de arbaro; supreniri arbaron;

Выйти из-под полы — Esti eltirita (elŝoviĝi) el-sub la basko; elsubbaskiĝi;

Выйти из-под надзора — Esti liberigita el-sub observo; finis esti observata (de polico);

Выйти из управляемости — Iĝi nestirebla; perdi stireblecon; eliĝi el stireblo;

Выйти к милой — Rendevui la karulinon; veni al rendevuo;

Выйти к чаю — Veni al te-trinko; veni al vespermanĝo; veni al tea ceremonio; aperi al te-regalo;

Выйти как ни в чем не бывало — Konduti kvazaŭ nenio okazis;

Выходить между строк — Riveliĝi inter linioj;

Вышла размолвка — Okazis kvereleto, malpaciĝo (inter ili);

Выйти на волю — Forlasi malliberejon; liberiĝi el prizono; esti liberigita el prizono;

Выйти на фото — Montriĝi (riceviĝi, produktiĝi) sur foto; esti sukcese fotita; sukcese rezulti (bildiĝi) sur foto;

Выйти на демонстрацию — Ekmarŝi demonstracie;

Выйти на парад — Almarŝi paradon; ekmarŝi parade;

Выйти на смотр — Veni por parada revuo; militparadi;

Выйти на сцену — Aperi sur scenejo; elpaŝi de scenejo; veni al scenejo; sursceniĝi;

Выйти в свет — Esti eldonita; aperi en libromagazeno; esti presita;

Выйти на славу (о празднестве) — Rezulti brile, eminente, glore, perfekte;

Выйти на славу (о хлебе) — Plej prospere bakiĝi; bonege bakiĝi; esti eminente bakita;

Выйти на славу (о молодце) — Knabo iĝis belheroo; junulo prodiĝis;

Выйти на след — Kapti la postsignon; kapti spuron kaj eksekvi ĝin;

Вышел на борьбу — Elpaŝis por lukto; komencis batalon (lukton);

Вышел на бой — Sin ĵetis (lancis, impetis) al batalo; eklancis batalon;

Вышел на проверку — Venis al kontrola nomvokado; venis por esti kontrolata;

Вышло на проверку — Post kontrolo evidentiĝis; kontrolo montris;

Вышло на деле — Efektive (reale) evidentiĝis; efektiviĝis en realo;

Вышло на долю — Sortis; falis fato; ricevis post divido; falis al li sorto;

Вышел на медведя — Iris ĉasi urson; ekluktis kontraŭ urso; ekĉasis urson;

Вышли на лоб (глаза) — Okuloj elorbitiĝis;

Вышел на первый план — Eliris la unuan planon; ekokupis priman planon (antaŭan planon);

Вышел на верную дорогу (из лесу) — Ekpaŝis la ĝustan vojon (el arbaro);

Вышел на верную дорогу (после скитаний по жизни) — Trovis sian ĝustan destinon; ĝuste elektis vivovojon;

Вышло наружу (всё) — Krimo malkovriĝis; artifiko senmaskiĝis; la vero malkovriĝis;

Вышел навстречу — Eliris renkonten; renkontis; faris kompromison; trairis duonvojon renkonten;

Вышел над деревней (месяц) — Ekbrilis (aperis) luno super vilaĝo;

Вышел от тещи — Eliris de la bopatrino;

Вышел от Пакена — Estis produktita de Paken-firmao;

Вышел перед строем — Sin prezentis antaŭ la spaliro (de taĉmento);

Вышло по-хорошему — Finiĝis bonprospere (feliĉe);

Вышла по воду (девица) — Iris al puto (knabino); iris por akvo; eliris por alporti akvon;

Вышел по лестнице на крышу — Supreniris (surgrimpis) tegmenton per ŝtuparo (eskalo);

Вышел по лестнице на улицу — Descendis (malsupreniris) laŭ ŝtuparo al la strato;

Вышел при жилете — Ekpaŝis paradaveste kun veŝto (kun veŝto vestita);

Вышел с козыря — Ekatutis; metis atutan karton;

Вышел с насморком — Iris eksteren kun nazkataro; foriris el hejmo ĉe malvarmumo;

Вышел с черного хода — Foriris laŭ malparada eliro; malaperis per malantaŭa pordo;

Вышел через коридор — Trairis eksteren laŭ koridoro;

Вышел срок — Finiĝis tempolimo;

Вышел недотепа — Elkreskis ŝlemilo; iĝis plumpa gapulo;

Вышел хороший врач (из него) — Li atingis nivelon de bona kuracisto; li bone renomiĝis kiel kuracisto;