Тариел Азертюрк - Где, когда и как родился мугам

• Название: Где, когда и как родился мугам
• Автор: Тариел Азертюрк
• Жанр: Музыка, танцы
• Год: 2017
• ISBN: 978-5-9500170-2-5

Книга предназначена для старшеклассников средних музыкальных школ, студентов и педагогов музыкальных колледжей, а также для студентов, доцентов и профессоров музыкальных академий, где преподаются секреты мугамов. Она представляет интерес и для широкого круга читателей.

---

Müəlliməsi ilə yanaşı gənc tələbə qızı görünür, anası da müşaiyət edir. A əlındə ya dəridən hazırlanmış, ya da rəngli ipdən toxunmuş qadın çantası (“vedrə” – Noqeyrol) tutmuşdur. Əsər yüksək texnologiya və sənərkarlıqla yonulduğundan arxadakı iki fiqur bir-birinə çox oxşayır və ikincinin yaşlı sifəti dediklərimizi – anun qızın anası olduğu fikrini – təsdiqləyir. Ana və müəllimə xanəndəlik sənətinə yenicə ayaq basmaq istəyən qızın vokal imkanlarını məşhur maestroya göstərməyi qərarlaşdırıblar. Kübarlığı şübhə doğurmayan müəllim, azacıq sonra mətndən enən məlumatdan görcəyimiz kimi, dövrünün məşhur muğam ustasıdır. Şəklin təbii olduğuna şübhə yoxdur. Yəni, əsər özündə vaxtilə mövcud olmuş tanınmış şəxslərin obrazlarını əks etdirir. O, elə-belə, xəyal məhsulu deyil. Bu mənada dediklərimiz doğrudursa, bir fakt adamın hisslərini göynədir ki, maestronun adı lyapis lövhəsinə qazılmayıb. Əks təqdirdə, biz ilkin muğam ifaçısının, hətta professorun səsini eşitməsək də, heç olmasa, üzünü gördüyümüz kimi, adını da bilərdik. Bu, Cabbar Qaryağdıoğludan başlandığını iddia etdiyimiz muğam sənətimizə dörd minillik ilkin ustadımızın adını qızıl hərflərlə əlavə etməyə imkan verərdi.

Buradaca qeyd etmək lazımdır ki, onları özününküləşdirmək yolunda tədbirlər görülməlidir. Bunun üçün maestronun, qarşısındakı qadın həmkarının və anun dərs dediyi gənc qızın aydın görünən şəkilləri əsasında portret ustası məşhur rəssam Fəxrəddin Əlinin yaradacağı əkslərini Bakıda Beynəlxalq muğam məbədindən asmaqla, onları bizim ulu sənətkarlar kimi dünyaya təqdim etmək haqqımız var düşünürəm. Mən onların şəkillərini bu kitabda “İlkin muğam ustalarımız” adı altında ayrıca verdiyim kimi.

Şəkildəki bir detalı da xüsusi vurğulamaq gərək. Bu sözlərlə mən, muğam ustasının dəbdəbəli, bahalı əbasının altından çıxan sağ əlində musiqi alətini andıran dörddişli əşyaya işarə edirəm. Parıltısından təsəvvür yaranır ki, detal qızıldan tökülmədir. Son illər bərpa edilən Azərbaycan musiqi alətləri arasında ona bənzəri varsa, qoy mütəxəssislər öz sözlərini desinlər. Əfsus ki, mən onları o qədər də tanımıram. İnternetdə də məlumat azdır. O cür musiqi aləti yoxdursa, ona dörddişli kamerton da demək olar hələlik. Bəlkə elə doğrudan da indi ikidişli kimi tanınan – orekstrə və xora start vermək üçün yarımtonu tapmaq məqsədilə geniş işlədilən kamertondur. Mətndə aparılan söhbət də onu nümayiş etdirməyin vacibliyini ortaya atır. Çünki gənc müğənni özünün vokal imkanlarını yoxlatmaq üçün maestroya müraciət edir.

Müəyyən düşüncələrdən sonra qərara gəldik ki, şəklin təsviri və ondan çıxan nəticələr tam həqiqət olsa da, iki sətirdə verilmiş əski mətnin açılışında, yəni ilkin tərcümədə məntiq azdır. Əgər kimsə oxumaq istəyirsə, vacib deyil ki, o həmişə səsini yüksək tonda saxlasın (mətndə I seqment). Bu, nəhayətdə səs tellərinə qansızması və səsin xırıltılı çıxmasına gətitrib çıxarır. II seqmentdə isə Dim və ya Dəmin Bəm (pəs) ilə əvəz edilməsi də vacib deyil. İşarələr təmiz oxunur və buna görə də “müzi”ni musiqi kimi anlamaqda da səhv var. Odur ki, əslində Daguna`nı Tağanula, Dim`i Bəmlə dəyişmək olmaz.

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

Примечания

1

Mixi yazılı şairimiz Şəmsi Ədəd Abi yaradıcılığında rast gəlinir, göy, səma deməkdir.

O ərəbə müraciətlə deyir: Nükəbbərə giz (gizli) şükürrə, şunu da anna, an!

2

Tiz – zəngulə, səsin ən yüksək tonu; aşağıda sirrləri açılmış mətndə görəcəyimiz kimi, dilimizdə işlədilmiş ən ilkin musiqi terminidir.

3

Şulgi “Şumeriya” adlandırılan ölkənin ilkin hökmdarlarından olub. Onun əmri və büdcədən ayırdığı pulla Cıqqır At məbədi inşa olunub. Yazıda buna işarə edilir.