Адам Глебус - Дамавiкамерон (на белорусском языке)

• Название: Дамавiкамерон (на белорусском языке)
• Автор: Адам Глебус
• Жанр: Русская классическая проза

---

Шрыфтавiк вярнуўся ў майстэрню. Прыбраў. На сцены ён павесiў некалькi старых, яшчэ студэнцкiх эцюдаў з аголенымi жанчынамi.

А пятай Шрыфтавiк сустрэў на прыпынку гандлярку. Тая пацiкавiлася, цi далёка ехаць, а калi даведалася, што далёка, дык узяла мастака пад руку i павяла на таксовую стаянку.

У майстэрнi гандлярка з вульгарнай цiкаўнасцю разглядала i нават кранала старыя эцюды.

- I гэтыя старыя бэ не саромелiся трэсцi абвiслымi жыватамi перад такiмi, як ты? - здзiўлялася яна.

- У Парыжы прафесiя натуршчыцы адна з самых прэстыжных, - Шрыфтавiк дастаў з лядоўнi бутэльку венгерскага "Рыслiнгу".

- Мы ж не ў Парыжы, дый наўрад цi гэтыя тоўстыя бэ змаглi б там уладкавацца на добрае месца. Акрамя воцату ў цябе нiчога няма?

- "Рыслiнг" - добрае вiно, але ёсць яшчэ паўпляшкi гарэлкi.

- Сам пi воцат, а мне гарэлкi налi.

Шрыфтавiк пашкадаваў, што запрасiў гандлярку. Пасля трэцяй чаркi яна пачала расказваць брыдкi эпiзод са свайго працоўнага жыцця. Пасля заканчэння гандлярскае школы яе накiравалi ў прамтаварную крамку, а яна, каб не працаваць, зламала сабе ўказальны палец на правай руцэ. Пальчык, гандлярка казала менавiта "пальчык", яна засунула ў дзверы i з усяе моцы ўдарыла па iх нагою. Два тыднi не хадзiла на працу. А потым яе сяброўка з унiвермага "Беларусь" прапанавала з'ездзiць у лазню з адным вялiкiм начальнiкам. Цяпер раз на два тыднi яна ездзiць з тым начальнiкам у загарадны спарткомплекс i працуе ў самым вялiкiм унiвермагу.

- Маю ўсё, што захачу, - скончыла гандлярка сваю прыпавесць.

- А што вы хочаце?

- Ты ўсё роўна не ведаеш, таму з табой нецiкава гаварыць. Лепш скажы, што табе трэба. Думаеш, я поўная iдыётка i не прасякла, на што ты мяне прывалок?

- Вы мне спадабалiся, - схлусiў Шрыфтавiк.

- Так i паверыла, з разгону, спадабалася. Кажы, што трэба, а не, дык дапiваю i сыходжу, - гандлярка вылiла рэшткi гарэлкi з пляшкi ў Шрыфтавiкову шклянку.

- Я хацеў намаляваць вас, - не здаваўся ён.

- Ну, тады чао-о, - яна выпiла паўшклянкi адным глытком i ўстала.

- Чакайце! А нашто вы сюды прыйшлi? Пэўна ж, не з-за таго, каб спытаць, чаго мне не хапае?

- Цiкава было паглядзець, як жывуць мастакi ў сапраўднасцi, бо нядаўна бачыла iх у кiно.

- Ну, i як жывуць мастакi?

- Бедна. Як усе звычайныя "саўкi", бедна.

Шрыфтавiк засмяяўся пасля гэтага кароткага вызначэння.

- А што? Можа, няпраўда? Паглядзi ў люстэрка. Цябе нiбыта з памыйнiцы выцягнулi. Нават у камiсухах можна лепей апрануцца. А мэбля? На якiм сметнiку ты яе адшукаў? I такiя ствараюць прыгажосць? Смешна! Гэта я з цябе павiнна смяяцца, а не ты з мяне. Сонейка.

- А вы жывяце багата?

- Ды мой станiк каштуе больш, чым усё, што на табе ёсць разам з тваiм будзiльнiкам фiрмы "Прамень".

- Няўжо ваш станiк з Парыжа?

Гандлярка схапiла за рыльца пляшку з-пад гарэлкi i ўзняла над галавою.

- Маўчаць! Сонейка.

- Спакойна. А цяпер я пералiчу, што мне з-пад вас трэба. Вы ж самi хацелi. Так?

- Давай! - гандлярка апусцiла пляшку.

- Кiтайская туш, набор галандскiх пэндзляў i венгерскiя фламастэры...

- Усё? - гандлярка пазяхнула.

- Не, не ўсё, яшчэ эстонскiя лiтрасеты.

- Заўтра прыйдзеш а дзясятай ранiцы, кошт падвойны.

- Няма пытанняў, - Шрыфтавiк налiў сабе "Рыслiнгу" i спытаўся: Будзеш?

- Буду! I нефiг было ламацца, вобраз ён шукаў... Ёханы манэ.

Адказнае даручэнне Шрыфтавiк выканаў у прызначаны тэрмiн.

XIV. ТУМАННIК

Каханкi вярталiся з возера ў горад.

- Туман, - сказала яна.

- Табе халодна? - спытаўся ён.

- Нiчога не вiдаць...

- Вазьмi маю куртку.

- А мы слушна iдзем?

- Калi праз хвiлiнаў пяць выйдзем на асфальт, - слушна.

- Праваруч павiнен быць завод. Калi мы iшлi на возера, я яго добра разгледзела.

- I што ты ўбачыла?

- Звычайны вайсковы завод, я не бачыла нiводнага чалавека.

- Якая драма?! Нават калi падыдзем да завода, дык нiчога не зможам даведацца. I пiльны вартавы нас можа забiць. У такiм тумане ён нас заўважыць у самы апошнi момант i адразу, без усялякiх папярэджанняў, стрэлiць. Нехта з нас, хай гэта буду я, загiне першы... Заўсёды нехта памiрае першы...

- Можна пайсцi ў другi бок.

- Лепш пачакай.

- Ты хочаш проста на сцежцы?

- Я хачу не проста, а на сцежцы.

- Як толькi мы пачнем, адразу нехта з'явiцца.

- Гэта будзе матэрыялiзацыя страху.

- Я не баюся, толькi лепш сысцi са сцежкi.

Каханкi пайшлi па высокай жнiвеньскай траве.

- Тут балота, - расчараваўся ён.

- Давай пяройдзем на другi бок, - прапанавала яна.

- А чаму ты голiш валасы пад пахамi i на жаночым месцы?

- Каб табе спадабацца.

- Цiха. Нешта жалезнае ўпала на асфальт.

- Нiчога не чую.

- Цiшэй. Слухай. Чуеш? Крокi... Наблiжаюцца... - каханак перайшоў на шэпт. - Нехта iдзе па сцежцы.

Крокi наблiжалiся. Каханкi выразна чулi, як нехта прайшоў зусiм побач, здаецца, працягнi руку - i схопiш, але яны нiкога не ўбачылi. Над высокай жнiвеньскай травою стаяў туман.

- У мяне такое адчуванне, што гэта не чалавек i што ён не сышоў, а стаiць i назiрае. I ён нас бачыць, а мы яго не.

- А хочаш ведаць, хто гэта быў?

- Зноў пра пiльнага вартавога?

- З вартавым ясна, а тут... Ёсць паданне, нiбыта ў тутэйшых мясцiнах жыве Туманнiк. Раз на год ён забiрае чалавечыя душы да сябе ў балотнае царства. Робiць злачынствы... Iшоў п'яны, упаў з моста i ўтапiўся. Машына ўрэзалася ў дрэва, i шафёр загiнуў... Але кажуць, што робiць ён гэта толькi раз на год.

- I ты верыш?

- Веру, не веру. Але цiкава.

- Давай забудзем пра гэтага Туманнiка, я ўжо забыла.

- I я забыў. У цябе такiя прывабныя каленi, - каханак пацалаваў калена сваёй каханкi.

- А чым табе падабаюцца мае каленi?

- Яны такiя круглыя i акуратныя. А яшчэ мне падабаюцца твае сцёгны i... - каханак пацалаваў каханку крыху вышэй калена.

- А чым табе падабаюцца мае сцёгны?

- Яны светлыя. А яшчэ мне падабаецца тваё жаночае месца, якое ты так чыста пагалiла...

Праз туман да каханкаў даляцеў вiск машынных тармазоў i рэзкi ўдар жалеза аб камень.

- А я забыла, што дарога зусiм побач. Давай падыдзем паглядзiм, можа, трэба дапамагчы.

- Каму дапамагчы? Туманнiку?

- Вар'ят.

- Iдзi, дапамагай. Ты што, доктарка? Як ты зможаш дапамагчы?

- Адна не пайду.

- Разумна. Пабудзь тут, я схаджу.

- Чакай. Я не хачу заставацца адна ў гэтым праклятым тумане.

- Глядзi, асфальт, значыць - мы слушна iшлi. Вунь i машына. "Хуткая дапамога". Чакай. Я адзiн. Не падыходзь.

- Што там?

- Мяне зараз выверне.

- Яны мёртвыя? Я пайду пагляджу.

- Лепей не хадзi.

- Давай разам падыдзем.

Каханкi падышлi да скарабачанай машыны.

- Якi жах! А шафёр да цябе падобны. Паглядзi. I профiль, i валасы, i нават рукi...

- Лепш пойдзем адсюль. Ты адчуваеш пах крывi? Цяжка, як на бойнi, праўда?

- Слухай, а чаму гэта дарогу бетонным плотам перагарадзiлi?

- Давай я цябе падыму, i паглядзiш, што за плотам.

- Нiчога не вiдаць. Трава, дарога i туман.

- А цяпер пайшлi адсюль. Гэты пах крывi становiцца нясцерпны. Калi iсцi шпарка, праз паўгадзiны будзем у горадзе.

Каханкi ледзь не беглi.

- А доктарка ў машыне была падобная да цябе.

- Гэта ты гаворыш, каб аспрэчыць сваё падабенства да шафёра.

- Глядзi, нехта знак "аб'езд" павалiў.

- Давай паставiм.

- Не чапай, хай ляжыць, хай усё застанецца, як было. Нiбыта нас тут няма.

- Можа, твой Туманнiк i знак павалiў?

- Вядома, Туманнiк. I да машыны не трэба было падыходзiць. Усё роўна не дапамаглi б. Ведаеш, у маiх суседзяў на мiнулым тыднi захварэла дзiця. Яно пачало плакаць сярод ночы. Яго суцяшаюць, а яно плача i плача. А я ляжу i слухаю, як плача дзiця i як мацi з бацькам яго суцяшаюць. Я магу толькi слухаць плач за сцяной.

- I чым скончылася?

- Дзiця супакоiлася, я заснуў.

- Бачыш мост, за iм бензакалонка i тэлефон-аўтамат.

Каханкi накiравалiся пад мост. Туман зрабiўся густы, што цэмент.

XV. КАДУК

Кухарка з руднянскай школы гнала самагон. Яе нават штрафавалi, ажно на чатырыста рублёў. I давялося прадаць усiх качак i гусакоў, каб заплацiць той штраф. Але i пасля гэткiх цяжкасцяў кухарка не пакiнула свой занятак. Гнала яшчэ больш, толькi прадавала праз знаёмых цi калi папярэдне дамаўлялiся. А не так, што прыйшоў пад акно, пастукаў i табе вынесуць.

А ў вёсцы суседняй якраз раскватаравалi дрэнажнiкi. Балотаў у нас мора, куды вокам нi кiнь - балота. I дрыгва ёсць, i "чортавыя вочы". А дрэнажнiкi вядома што за людзi. На такую работу бяруць - нават пашпарта не пытаюцца. Вось яны i дамовiлiся з кухаркаю, што тая ў самую глухасць ночы будзе прыносiць iм па пяць лiтраў самагону, трохлiтровы i двухлiтровы слоiкi. За што плацiлi ёй ажно 15 рублёў. Гэта ж калi было.

Аднойчы спакавала кухарка слоiкi ў валiзкi, газетамi абклала i пайшла да пакупнiкоў. Iшла яна сцежкаю каля самай рэчкi, спатыкнулася i сказала: "А каб цябе Кадук узяў", ну i пайшла далей паўз Вяллю, аж бачыць, нехта на мосце стаiць. А трэба ж на другi бок перайсцi. "Можа, якi дрэнажнiк выйшаў сустракаць?" - падумала ды на мост выйшла. Аж бачыць, што перад ёю не чалавек, не звер, а нешта страшнае з вялiзнай калматай галавою, маленькiмi свiнымi вочкамi i шырокiм горлам. А адзежа на тым страшыдле звычайная, што i ў дрэнажнiкаў - фуфайка, нагавiцы брызентавыя ды боты гумовыя з закасанымi халявамi. Хацела кухарка абмiнуць тое страшыдла, а яно дарогу заступае. Спужалася цётка, але выгляду не падае, кажа: