Максим Дзевенис - Польские сказки

• Название: Польские сказки
• Автор: Максим Дзевенис
• Жанр: Иностранные языки
• Год: 2013
• ISBN: 978-5-905971-16-7

Книга представляет собой сборник польских сказок, адап-тированных (без упрощения текста оригинала) по методу Ильи Франка. Уникальность метода заключается в том, что запоминание слов и выражений происходит за счет их повторяемости, без заучивания и необходимости использовать словарь.

Пособие способствует эффективному освоению языка, может служить дополнением к учебной программе. Предназначено для широкого круга лиц, изучающих польский язык и интересующихся культурой Польши.

---

Po długich i ciemnych lochach wiele brańców osadzono. Codziennie musieli robić: to naprawiać mury grube, to uprawiać piękny ogród. Między tymi była baba, stara baba czarownica, której męża trzymał w więzach: ta się zemścić zaprzysięgła.

Czatowała przeto chwili (поэтому она подстерегала = поджидала момента; czatować – подстерегать; chwila – минута; момент), by samego spotkać pana (чтобы встретить хозяина одного). Strudzony walką (утомлённый борьбой; strudzić się – уст. утомиться), niewczasem (лишениями; niewczas/niewczasy – лишения), na zielonej upadł trawie (на зелёной = на зелёную упал траву; upaść – упасть); sen zakleił mu powieki (веки = глаза у него слиплись; zakleić – заклеить; powieka – веко; sen klei oczy komuś – у кого-л. слипаются глаза). Skrycie czai czarownica (скрытно подкрадывается колдунья; czaić się – подкрадываться), mak na oczy panu kładzie (мак на глаза хозяину кладёт), by się ze snu nie obudził (чтобы он не проснулся; obudzić się ze snu – проснуться), i gałązką osikową w pierś uderza (и веточкой осиновой в грудь ударяет), a w tę stronę (а в ту сторону = в то место), kędy serce ludzkie bije (где человеческое сердце бьёт = бьётся; bić – бить).

Czatowała przeto chwili, by samego spotkać pana. Strudzony walką, niewczasem, na zielonej upadł trawie; sen zakleił mu powieki. Skrycie czai czarownica, mak na oczy panu kładzie, by się ze snu nie obudził, i gałązką osikową w pierś uderza, a w tę stronę, kędy serce ludzkie bije.

I pierś się zaraz roztwarła (и грудь тотчас раскрылась; roztworzyć się – раствориться, раскрыться), i czerwone widać serce (и видно красное сердце), jak drga ciągle i ustawnie (как /оно/ вздрагивает постоянно и неустанно; ciągle – постоянно; ustawnie – уст. неустанно; непрестанно, постоянно). Uśmiecha się czarownica i wyciąga rękę chudą (усмехается колдунья и протягивает тощую руку; uśmiechać się – улыбаться, усмехаться; chudy – худой, тощий), długimi palcami z lekka obejmuje całe serce i tak nieznacznie wyciąga (длинными пальцами слегка обхватывает всё сердце и так слегка = легко его вытаскивает; z lekka – слегка; obejmować – обнимать; обхватывать; nieznacznie – незначительно, слегка), że się rycerz nie obudził (что рыцарь не проснулся).

Wtedy mając w pogotowiu świeże od zająca serce (тогда, имея наготове свежее сердце от зайца = заячье сердце; pogotowie – готовность; mieć w pogotowiu – иметь наготове/под рукой), w pierś rycerza zaraz wkłada i zamyka otwór piersi (в грудь рыцаря сразу вкладывает и закрывает отверстие груди). Sama odeszła na stronę (сама отошла в сторону; odejść – отойти; na – на, в), z radością w gęstych krzakach przyległa (с радостью в густых кустах прилегла; przylec – диал. прилечь), chcąc zobaczyć skutki czarów (желая увидеть последствия колдовства; chcieć – хотеть, желать; skutek – следствие, последствие; czary мн. – чары, волшебство, колдовство).

I pierś się zaraz roztwarła, i czerwone widać serce, jak drga ciągle i ustawnie. Uśmiecha się czarownica i wyciąga rękę chudą, długimi palcami z lekka obejmuje całe serce i tak nieznacznie wyciąga, że się rycerz nie obudził.

Wtedy mając w pogotowiu świeże od zająca serce, w pierś rycerza zaraz wkłada i zamyka otwór piersi. Sama odeszła na stronę, z radością w gęstych krzakach przyległa, chcąc zobaczyć skutki czarów.

Jeszcze się rycerz nie zbudził (ещё не проснулся рыцарь), a poczuł serce zajęcze (а /уже/ почувствовал заячье сердце)! Co nie znał trwogi (/даром/ что не знал тревоги), drżał bojaźliwie i rzucał ciałem (дрожал и трясся пугливо: «тряс телом»; drżeć – дрожать; bojaźliwie – боязливо, робко, пугливо; rzucać – бросать, подбрасывать, трясти)! Otwiera oczy (открывает глаза), zbroja mu cięży (доспехи его тяготят; zbroja – латы, доспехи; ciążyć komuś – тяготить кого-л.), zaledwie powstał (едва встал/поднялся), aż usłyszy psów szczekanie (аж = как слышит собачий лай; pies – собака, пёс)!

Jeszcze się rycerz nie zbudził, a poczuł serce zajęcze! Co nie znał trwogi, drżał bojaźliwie i rzucał ciałem! Otwiera oczy, zbroja mu cięży, zaledwie powstał, aż usłyszy psów szczekanie!

Dawniej lubił (прежде он любил; dawniej – раньше, прежде), kiedy gończe grały w kniei za zwierzyną (когда гончие заливались /лаем/ в дебрях за = на зверей; grać – играть; заливаться /о гончих/, zwierzyna – дичь, звери), teraz w trwodze (сейчас в тревоге; trwoga – тревога), wystraszony ucieka jak szary zając (испуганный убегает как серый заяц)! Zaledwo wbiegł do komnaty (едва вбежал в покой; wbiec – вбежать; do – в /внутрь/; komnata – покой), chrzęst zbroi własnej (скрежет собственных доспехов; chrzęst – хруст; скрип; скрежет), oręża (оружия; oręż – книжн. оружие), co się zszczerbił zwycięstwami (что зазубрилось победами = в победах; zszczerbić = uszczerbić – выщербить, зазубрить), i brzęk srebrnej ostrogi na nowo go trwoży (и звяканье серебряной шпоры снова его тревожит; brzęk – звон, бренчание, звяканье; na nowo – вновь, снова): zrzuca więc pancerz i szablę (сбрасывает он латы и саблю; więc – итак, следовательно, стало быть;pancerz – броня, панцирь; ист. латы), pada na łoże zmęczony (усталый падает на ложе).

Dawniej lubił, kiedy gończe grały w kniei za zwierzyną, teraz w trwodze, wystraszony ucieka jak szary zając! Zaledwo wbiegł do komnaty, chrzęst zbroi własnej, oręża, co się zszczerbił zwycięstwami, i brzęk srebrnej ostrogi na nowo go trwoży: zrzuca więc pancerz i szablę, pada na łoże zmęczony.

Dawniej we śnie marzył jeno to (раньше во сне мечтал только то), o bójce (о драке; bójka – драка), to o łupach (то о трофеях; łup – добыча; трофей), teraz we śnie jęczy smutnie i na każde psa szczekanie albo hasło swojej straży (сейчас во сне стонет печально и на каждый собачий лай или знак своей стражи; hasło – лозунг; знак; szczekać – лаять, тявкать), co przy ognisku na baszcie czujnie strzegła przed napadem (что у костра на башне чутко стерегла от нападения; przy – при, у; baszta – башня; strzec – стеречь; przed – от /с нек. глаголами при указании на объект, от которого предпринимается защита, предохранение и т. д./), drży jak dziecię i w poduszkę chowa oczy wystraszone (дрожит как дитя и прячет в подушку испуганные глаза).

Dawniej we śnie marzył jeno to, o bójce, to o łupach, teraz we śnie jęczy smutnie i na każde psa szczekanie albo hasło swojej straży, co przy ognisku na baszcie czujnie strzegła przed napadem, drży jak dziecię i w poduszkę chowa oczy wystraszone.

Wkrótce poganie otoczyli zamek (вскоре язычники = неверные окружили замок; poganin – язычник), rycerze i czeladź czeka na pana (рыцари и челядь ждут господина; czekać na kogoś, coś – ждать кого-л., что-л.), co im przewodził do bitwy i do zwycięstwa (что ими руководил в битве и /в/ победе; przewodzić komuś, czemuś – предводительствовать; руководить кем-л., чем-л.). Ale czekają na próżno (но ждут напрасно; na próżno – напрасно)! On mężny rycerz (оный мужественный рыцарь), usłyszawszy szczęk oręża (услышав лязг оружия), gwar żołnierzy (гомон солдат; gwar – шум, гомон), rżenie koni (ржание коней; rżeć – ржать), uciekł na zamku poddasze i stąd dopiero dojrzał mnogie pogańskie zastępy (убежал на чердак замка и только оттуда увидел многочисленные отряды неверных: «языческие отряды», uciec – убежать; mnogi – книжн. многочисленный, zastęp – книжн. отряд).

Wtedy przypomniał sobie dawne wyprawy (тогда он вспомнил прежние походы; wyprawa – экспедиция, поход), zwycięstwa i sławę imienia swego (победы и славу своего имени; imię – имя). Jak bóbr zapłakał rzewnymi łzami (горько заплакал; rzewny – чувствительный, сентиментальный; трогательный; płakać rzewnymi łzami – горько плакать; płakać jak bóbr – горько плакать, рыдать в три ручья, разливаться ручьём), westchnął i mówi żałośnie (вздохнул и говорит печально; żałośnie – плачевно; жалобно, печально):

Wkrótce poganie otoczyli zamek, rycerze i czeladź czeka na pana, co im przewodził do bitwy i do zwycięstwa. Ale czekają na próżno! On mężny rycerz, usłyszawszy szczęk oręża, gwar żołnierzy, rżenie koni, uciekł na zamku poddasze i stąd dopiero dojrzał mnogie pogańskie zastępy.

Wtedy przypomniał sobie dawne wyprawy, zwycięstwa i sławę imienia swego. Jak bóbr zapłakał rzewnymi łzami, westchnął i mówi żałośnie:

– Bożeż mój (Боже ж /ты/ мой), Boże (Боже)! daj mi odwagę (дай мне отвагу), przywróć mi siłę i męstwo (верни мне силу и мужество)! Sztandary moje na polu bitwy już powiewają od dawna (знамёна мои с давних пор развеваются на поле битвы; sztandar – знамя; od dawna – с давних пор), a pan ich (а их хозяин), dawniej zawsze na czele (прежде всегда впереди; czoło – лоб; na czele – впереди), dziś jak dziewczę bojaźliwy (сегодня как девушка пугливый), z dymnika swojego zamku patrzy na zastępy swoje (из слухового окна своего замка смотрит на свои отряды; dymnik – слуховое окно)! Wróć mi serce (верни мне сердце), by nie drżało (чтобы оно не дрожало) – wróć mi siłę (верни мне силу), abym zbroję mógł udźwignąć (чтобы я мог поднять доспехи)! Odżyw ciało czerstwością (оживи тело бодростью, odżywić – подкормить; уст. оживить) i daj zwycięstwo (и дай победу).

– Bożeż mój, Boże! daj mi odwagę, przywróć mi siłę i męstwo! Sztandary moje na polu bitwy już powiewają od dawna, a pan ich, dawniej zawsze na czele, dziś jak dziewczę bojaźliwy, z dymnika swojego zamku patrzy na zastępy swoje! Wróć mi serce, by nie drżało – wróć mi siłę, abym zbroję mógł udźwignąć! Odżyw ciało czerstwością i daj zwycięstwo.

Wspomnienia te budzą go jak ze snu (эти воспоминания будят его как ото сна), wraca śpiesznie do komnaty (возвращается поспешно в покой), chwyta zbroję (хватает латы), dosiada rumaka i wyjeżdża przez bramę (садится на коня и выезжает через ворота; dosiadać czegoś – садиться /на мотоцикл, лошадь/, rumak – поэт. конь). Strażnik z radością powitał pana i brzmieniem trąby zapowiedział jego wyjazd (стражник с радостью приветствовал господина и звуком трубы объявил о его выезде; brzmienie – звучание, звук; zapowiedzieć coś – объявить о чём-л.). Śpieszy (спешит), lecz ciągła bojaźń myśl mu i serce osiadła (но непрерывная боязнь/страх заволокла ему мысль и сердце; ciągły – непрерывный, постоянный; osiąść – перен. покрыть, заволочь). A gdy rycerstwo odważnie rzuca się na zastęp pogan (а когда отважные рыцари бросаются на отряд неверных; rycerstwo – рыцарство, рыцари), pan zamku w trwodze zawraca swego bieguna i ucieka w gród warowny (хозяин замка в тревоге поворачивает назад своего рысака и убегает = скачет прочь в укреплённый замок; zawracać – поворачивать /назад/; gród – укреплённое поселение, город, замок).