Вогт Ван - Пачвара (на белорусском языке)

• Название: Пачвара (на белорусском языке)
• Автор: Вогт Ван
• Жанр: Научная Фантастика

---

У гэтым месцы чалавек перапынiў капiтана Горсiда:

- Якая ж была мэта такой бясконцай экспансii?

Здавалася, ён быў шчыра зацiкаўлены.

- Дапусцiм, вы пазасяляеце ўсе планеты нашай галактыкi. А што далей?

Капiтан Горсiд абмяняўся незразумелым паглядам з Ёалам, потым з Iнэшам i Вiiдам. Iнэш адмоўна пахiстаў тулавам з боку ў бок. Ён адчуў жаль да гэтага стварэння. Чалавек не разумеў i, напэўна, нiколi не зразумее. Старая гiсторыя! Дзве расы, жыццяздольная i гаснучая, трымалiся супрацьлеглых пунктаў погляду: адна iмкнулася да зорак, а другая схiлялася перад немiнучасцю лёсу.

- Чаму б вам не ўстанавiць контроль над сваiмi iнкубатарамi? - настойваў чалавек.

- I выклiкаць падзенне ўрада? - з'iранiзаваў Ёал.

Ён прамовiў гэта паблажлiва, i Iнэш убачыў, як усе астатнiя таксама ўсмiхаюцца - з наiўнасцi чалавека. Ён адчуў, як iнтэлектуальная бездань памiж iмi робiцца ўсё шырэй. Гэтая iстота не разумела прыродных жыццёвых сiл, што кiруюць светам.

- Добра, - зноў загаварыў чалавек. - Калi вы не здольныя абмежаваць сваё размнажэнне, гэта зробiм за вас мы.

Настала маўчанне.

Гэнейцы пачалi касцянець ад лютасцi. Iнэш адчуваў гэта сам i бачыў тыя ж прыкметы ў iншых. Яго пагляд пераходзiў з твару на твар i вяртаўся да двухногага стварэння, якое так i стаяла ў дзвярах. Ужо не першы раз Iнэш падумаў, што iх працiўнiк выглядае зусiм безабаронным.

"Зараз, - падумаў ён, - я магу абхапiць яго шчупальцамi i раздушыць!"

Разумовы кантроль над унутрыядзернымi працэсамi i гравiтацыйнымi палямi, цi спалучаецца ён са здольнасцю адбiць чыста механiчны, макракасмiчны напад? Iнэш думаў, што спалучаецца. Сiла, праяўленне якой яны бачылi дзве гадзiны назад, вядома, павiнна была мець нейкiя межы. Але яны гэтых межаў не ведалi. I тым не менш усё гэта цяпер не мела значэння. Мацнейшыя яны або слабейшыя няважна. Фатальныя словы былi вымаўлены: "Калi вы не здольныя абмежаваць, гэта зробiм за вас мы!"

Гэтыя словы яшчэ гучалi ў вушах у Iнэша, i па меры таго, як iх сэнс усё болей даходзiў да яго, ён адчуваў сябе ўсё менш iзаляваным i адчужаным. Да гэтага часу ён лiчыў сябе толькi гледачом. Нават пратэстуючы супраць далейшых уваскрашэнняў, Iнэш дзейнiчаў як незацiкаўленая асоба, што назiрае драму збоку, але не ўдзельнiчае ў ёй. Толькi цяпер ён з гранiчнай яснасцю зразумеў, чаму ён заўсёды ўступаў i ў канчатковым вынiку згаджаўся з iншымi. Вяртаючыся ў мiнулае, да сама далёкiх дзён, цяпер ён бачыў, што нiколi па-сапраўднаму не лiчыў сябе ўдзельнiкам захопу новых планет i знiшчэння чужых рас. Ён проста прысутнiчаў пры гэтым, раздумваў, разважаў пра жыццё, якое не мела для яго значэння. Цяпер гэтае паняцце канкрэтызавалася.

Ён болей не мог, не хацеў працiвiцца магутнай хвалi пачуццяў, якiя яго захлiснулi. Цяпер ён думаў i адчуваў заадно з неабдымнай масай гэнейцаў. Усе сiлы i ўсе жаданнi расы бушавалi ў яго крывi.

- Слухай, двухногi! - зароў ён. - Калi ты спадзяешся ажывiць сваё мёртвае племя - пакiнь гэту надзею!

Чалавек паглядзеў на яго, але змоўчаў.

- Калi б ты мог нас усiх знiшчыць, - працягваў Iнэш, - то даўно знiшчыў бы. Ды ўся справа ў тым, што ў цябе не хапае сiлы. Наш карабель пабудаваны так, што на iм немагчымая нiякая ланцуговая рэакцыя. Усякай часцiнцы патэнцыяльна актыўнай матэрыi супрацьстаiць антычасцiнка, якая не дапускае ўтварэння крытычных мас. Ты можаш зрабiць выбухi ў нашых рухавiках, але гэтыя выбухi застануцца таксама iзаляванымi, а iх энергiя будзе эвернута на тое, для чаго рухавiкi прызначаны, - пераўтворыцца ў рух.

Iнэш адчуў дотык Ёала.

- Пасцеражыся! - шапнуў гiсторык. - У гарачцы ты можаш выбалбатаць адзiн з нашых сакрэтаў.

Iнэш строс яго шчупальцы i злосна агрызнуўся:

- Хопiць наiўнiчаць! Гэтай пачвары дастаткова было зiрнуць на нашы целы, каб разгадаць амаль усе тайны нашай расы. Трэба быць дурнем, каб думаць, быццам яна яшчэ не ўзважыла сваiх i нашых магчымасцей у гэтай сiтуацыi.

- Iнэш! - зароў капiтан Горсiд.

Пачуўшы металiчныя ноткi ў яго голасе, Iнэш адступiў i адказаў:

- Слухаюся.

Яго лютасць астыла гэтак хутка, як i ўспыхнула.

- Мне здаецца, - працягваў капiтан Горсiд, - я здагадваюся, што вы мелiся сказаць. Я цалкам з вамi згодзен, але як найвышэйшы прадстаўнiк улады Гэйны лiчу сваiм абавязкам прад'явiць ультыматум.

Ён павярнуўся. Яго рагатае цела навiсла над чалавекам.

- Ты адважыўся вымавiць словы, якiм няма даравання. Ты сказаў, што вы паспрабуеце абмежаваць рух вялiкага духу Гэйны.

- Не духу, - перапынiў яго чалавек. Ён цiхенька рассмяяўся. - Зусiм не духу!

Капiтан Горсiд пакiнуў без увагi яго словы.

- Таму, - працягваў ён, - у нас няма выбару. Мы лiчым, што з часам, сабраўшы неабходныя матэрыялы i вырабiўшы адпаведныя iнструменты, ты здолееш пабудаваць уваскрашальнiк. Паводле нашых разлiкаў, на гэта спатрэбiцца сама меней два гады, нават калi ты ведаеш усё. Гэта незвычайна складаны апарат, i сабраць яго адзiнаму прадстаўнiку расы, якая адмовiлася ад машын за тысячагоддзе да таго, як была знiшчана, будзе вельмi i вельмi няпроста.

Ты не паспееш пабудаваць зоркалёт. I мы не дамо табе часу сабраць уваскрашальнiк. Магчыма, ты зможаш прадухiлiць выбухi на нейкай адлегласцi вакол сябе. Тады мы паляцiм да iншых мацярыкоў. Калi ты перашкодзiш i там, значыць, нам спатрэбiцца дапамога. Праз шэсць месяцаў палёту з найвышэйшым паскарэннем мы дасягнем кропкi, адкуль блiжэйшыя каланiзаваныя гэнейцамi планеты пачуюць наш заклiк. Яны пашлюць вялiзны флот: яму не змогуць супрацьстаяць усе твае сiлы. Скiдаючы па сотнi або па тысячы бомбаў у хвiлiну, мы знiшчым усе гарады, так што ад шкiлетаў твайго народа не застанецца нават пылу.

Такi наш план. I гэтак яно i будзе. А цяпер рабi з намi што хочаш - мы ў тваёй уладзе.

Чалавек пакiваў галавой.

- Пакуль я нiчога не буду рабiць, - сказаў ён i падкрэслiў: - Пакуль нiчога.

Памаўчаўшы, дадаў задумлiва:

- Вы разважаеце лагiчна. Вельмi. Зразумела, я не ўсемагутны, але мне здаецца, вы забылiся пра адну маленькую дэталь. Якую, не скажу. А цяпер бывайце. Вяртайцеся на свой карабель i ляцiце куды хочаце. У мяне яшчэ шмат спраў.

Iнэш стаяў нерухома, адчуваючы, як лютасць зноў разгараецца ў iм. Потым, зашыпеўшы, ён скочыў, растапырыўшы шчупальцы. Яны ўжо амаль дакранулiся да кволага цела, як раптам нешта адкiнула яго...

Апрытомнеў Iнэш на зоркалёце.

Ён не памятаў, як апынуўся ў iм, ён не быў паранены, не адчуваў нiякага ўзрушэння. Ён турбаваўся толькi пра капiтана Горсiда, Вiiда, Ёала, але ўсе трое стаялi побач з iм такiя ж здзiўленыя. Iнэш ляжаў нерухома i думаў пра тое, што сказаў чалавек: "Вы забылiся пра адну маленькую дэталь..." Забылiся? Значыць, яны яе ведалi! Што ж гэта такое? Ён усё яшчэ раздумваў над гэтым, калi Ёал сказаў:

- Неразумна спадзявацца, што нашы бомбы хоць што-небудзь зробяць!

Гэта была праўда.

Калi зоркалёт аддзялiўся ад Зямлi на сорак светлавых гадоў, Iнэша выклiкалi ў залу савета. Замест прывiтання Ёал сумна сказаў:

- Пачвара на караблi.

Яго словы як громам ударылi Iнэша, але разам з iх грукатам на яго найшло раптоўнае азарэнне.

- Дык вось пра што мы забылiся! - здзiўлена i гучна прамовiў ён нарэшце. Мы забылiся, што ён пры жаданнi можа перамяшчацца ў касмiчнай прасторы ў межах... - як гэта ён сказаў?.. у межах дзевяноста светлавых гадоў.

Iнэш зразумеў. Гэнейцы, якiм даводзiлася карыстацца зоркалётамi, вядома, не падумалi пра такую магчымасць. I дзiвiцца тут не было чаго. Паступова рэчаiснасць пачала страчваць для яго значэнне. Цяпер, калi ўсё адбылося, ён зноў адчуў сябе змучаным i старым, ён зноў быў адчайна адзiнокi.

Для таго каб увесцi яго ў курс справы, спатрэбiлася ўсяго некалькi хвiлiн. Адзiн з фiзiкаў-асiстэнтаў па дарозе ў кладоўку заўважыў чалавека ў нiжнiм калiдоры. Дзiўна толькi, што нiхто са шматлiкай каманды зоркалёта не ўбачыў пачвары раней.

"Ды мы ж, зрэшты, не збiраемся спускацца або наблiжацца да нашых планет, падумаў Iнэш. - Такiм чынам, ён зможа нас выкарыстаць, толькi калi мы ўключым вiдэа?.."

Iнэш спынiўся. Ну, вядома, у гэтым уся справа! Iм прыйдзецца ўключыць накiраваны вiдэапрамень, i, як толькi кантакт будзе ўстаноўлены, чалавек зможа вызначыць патрэбны кiрунак.

Рашэнне Iнэш прачытаў у вачах сваiх супляменнiкаў - адзiнае магчымае ў гэтых умовах рашэнне. I ўсё ж яму здавалася, што яны нешта ўпусцiлi, нешта вельмi важнае. Ён павольна падышоў да вялiкага вiдэаэкрана, устаноўленага ў канцы залы. Карцiна, адлюстраваная на iм, была такая яскравая, такая велiчная i цудоўная, што непрывычны розум уздрыгваў перад ёй, як ад успышкi маланкi. Нават Iнэша, хоць ён бачыў гэта не раз, ахоплiвала здранцвенне перад неймавернай, недаступнай розуму безданню космасу. Гэта было адлюстраванне часткi Млечнага Шляху. Чатырыста мiльёнаў зорак ззялi, быццам у акуляры гiганцкага тэлескопа, здольнага ўлоўлiваць нават мiганне чырвоных карлiкаў, аддаленых на трыццаць тысяч светлавых гадоў. Вiдэаэкран быў дыяметрам дваццаць пяць ярдаў - такiх тэлескопаў проста не iснавала нiдзе, i да таго ж у iншых галактыках не было столькiх зорак.