Фредерик Браун - Арэна (на белорусском языке)

• Название: Арэна (на белорусском языке)
• Автор: Фредерик Браун
• Жанр: Научная Фантастика

---

I гарачынёй.

Вось гэта, напэўна, i ёсць пекла, падумаў ён. Пекла, у якое верылi ў старажытнасцi. Ён з усяе сiлы стараўся не заснуць, хоць i не бачыў у гэтым асаблiвага сэнсу: усё роўна ён нiчога не можа зрабiць, пакуль бар'ер застаецца непраходным i Прышэлец трымаецца далёка ля задняй сцяны.

Але ж павiнен быць якi-небудзь спосаб! Ён паспрабаваў прыпомнiць, што ён чытаў у кнiгах па археалогii пра тое, як ваявалi калiсьцi, да з'яўлення металу i пластыкаў. Першай зброяй быў як быццам камень для кiдання. Ну, гэта ў яго ўжо было. Адзiным удасканаленнем гэтай зброi была катапульта, накшталт той, якую змайстраваў Прышэлец. Але Карсан нiколi не зможа такой зрабiць: кусты маглi даць толькi малюсенькiя галiнкi, даўжынёй не болей як фут. Ён, вядома, мог бы прыдумаць што-небудзь i з iх, ды на гэта спатрэбiлася б некалькi дзён, а ў яго ўжо мала сiлы.

Некалькi дзён? Але ж Прышэлец яе збудаваў. Няўжо прайшло некалькi дзён? Але тут ён успомнiў, што ў Прышэльца шмат шчупальцаў i што ён, несумненна, можа працаваць хутчэй.

Акрамя таго, катапульта не вырашае зыходу барацьбы. Трэба прыдумаць што-небудзь лепшае.

Лук i стрэлы? Не! Ён неяк спрабаваў страляць з лука i ведаў, што ў яго нiчога не выйдзе. Нават з сучасным спартовым сталёвым лукам дакладнага бою. А з прымiтыўнага спартовага лука, якi ён мог бы змайстраваць тут, ён наўрад цi зможа страляць далей, чым кiдае камянi, i напэўна ўжо не так трапна.

Кап'ё? Гэта ён можа зрабiць. Яго будзе нязручна кiдаць, але яно можа спатрэбiцца ў рукапашнай - калi справа дойдзе да рукапашнай.

I потым гэта дасць яму хоць нейкi занятак. Адцягне яго ад вар'яцкiх думак, якiя ўжо лезуць у галаву. Ён ужо час ад часу мусiў рабiць намаганне, каб успомнiць, навошта ён тут, навошта яму трэба забiць Прышэльца.

На шчасце, ён ляжаў паблiзу ад адной з нарыхтаваных кучак камення. Ён перабраў iх, пакуль не знайшоў адзiн асколак, якi формай нагадваў наканечнiк кап'я. Другiм, маленькiм, каменем ён пачаў абчэсваць яго, стараючыся надаць яму такую форму, каб ён, уткнуўшыся ў цела, не мог выйсцi назад.

Што-небудзь накшталт гарпуна? У гэтым нешта ёсць, падумаў ён. Для гэтай вар'яцкай бойкi гарпун лепей, чым кап'ё. Калi б прабiць iм Прышэльца i калi да гарпуна будзе прывязана вяроўка, ён зможа прыцягнуць Прышэльца да бар'ера - i тады нават калi яго рукi не змогуць пранiкнуць на той бок, гэта зробiць каменнае лязо нажа.

Дрэўка было цяжэй зрабiць, чым наканечнiк. Але раскалоўшы ўздоўж i злучыўшы сама тоўстыя ствалы чатырох кустоў i абвязаўшы сучляненнi тонкiмi, але моцнымi вусiкамi, ён зрабiў трывалае дрэўка футы на чатыры даўжынёй i да канца яго прывязаў каменны наканечнiк. Выйшла нязграбна, але надзейна.

Цяпер вяроўка. З тонкiх, моцных вусiкаў ён сплёў вяроўку футаў на дваццаць даўжынёй. Вяроўка была лёгкая i здавалася слабой. Але ён ведаў, што яна лёгка вытрымае яго вагу. Адзiн канец яе ён прывязаў да дрэўца гарпуна, а другi абвязаў вакол правага запясця. Цяпер, кiнуўшы гарпун праз бар'ер, ён ва ўсякiм разе зможа выцягнуць яго назад, калi прамахнецца.

Калi ён зацягнуў апошнi вузел i не ведаў, што рабiць далей, ён адчуў, што гарачыня, стома, боль у назе i страшная смага сталi раптам у сто разоў мацнейшыя.

Ён паспрабаваў устаць, каб паглядзець, што робiць Прышэлец, i ўбачыў, што не можа падняцца на ногi. З трэцяй спробы ён ухiтрыўся ўстаць на карачкi i зноў упаў на пясок.

"Трэба паспаць, - падумаў ён. - Калi зараз дойдзе да схваткi, я нiчога не змагу зрабiць. Ён мог бы цяпер падысцi i забiць мяне, калi б ён ведаў. Трэба крыху адпачыць".

Пераадольваючы боль, ён з цяжкасцю папоўз прэч ад бар'ера.

Нешта ўдарылася аб пясок побач з iм i абудзiла яго ад жахлiвага, заблытанага сну да яшчэ больш жахлiвай рэальнасцi. Ён расплюшчыў вочы i зноў убачыў блакiтнае мiганне над блакiтным пяском.

Колькi часу ён спаў? Хвiлiну? Дзень?

Побач упаў яшчэ адзiн камень, ужо блiжэй. Яго абсыпала пяском. Ён упёрся рукамi, сеў, павярнуўся i ўбачыў Прышэльца за дваццаць ярдаў ад сябе, ля самага бар'ера.

Як толькi Карсан сеў, Прышэлец паспешлiва пакацiўся прэч i спынiўся ля задняй сцяны.

Карсан зразумеў, што заснуў занадта рана, калi быў яшчэ ў межах дасягальнасцi для камянёў, кiнутых Прышэльцам. А той, убачыўшы, што ён ляжыць нерухома, адважыўся падысцi да бар'ера i пачаў кiдаць у яго камянямi. На шчасце, Прышэлец не ведаў, наколькi Карсан аслабеў - iнакш ён бы застаўся тут i кiдаў камянi.

Цi доўга ён спаў? Напэўна, не, бо адчуваў сябе зусiм гэтак, як i раней. Сiлы ў яго не прыбавiлася, смага не памацнела, - нiякай рознiцы. Можа, прайшло ўсяго некалькi хвiлiн.

Ён зноў папоўз, гэты раз прымушаючы сябе паўзцi далей i далей, пакуль бясколерная, непразрыстая сцяна арэны не была ўсяго за метр ад яго. Тады ён зноў заснуў...

Калi ён прачнуўся, нiчога навокал не змянiлася, але на гэты раз ён ведаў, што спаў доўга.

Першае, што ён адчуў, была сухасць у запечаным роце. Язык распух.

Паволi ачуньваючы, ён зразумеў: нешта нядобра. Ён ужо не адчуваў такой стомленасцi - знямога прайшла. Але ён адчуваў вельмi моцны боль. I калi ён паспрабаваў паварухнуцца, ён зразумеў, што крынiца яго - нага.

Ён падняў галаву i паглядзеў. Нага нiжэй калена страшэнна распухла, i пухлiна дайшла да паловы бядра. Вусiкi раслiн, якiмi ён прывязаў да раны кампрэс з лiсця, цяпер глыбока ўпiлiся ў распухлую нагу. Прасунуць пад iх нож аказалася немагчыма. На шчасце, апошнi вузел быў над косцю галёнкi, спераду, дзе дуддзе ўпiлося не так глыбока. Сабраўшы ўсю сiлу, ён развязаў вузел.

Зiрнуўшы пад павязку, ён убачыў сама горшае, што толькi магло быць. Заражэнне - вельмi моцнае, i яно паўзе ўгору.

I не маючы лякарстваў, не маючы бiнтоў, не маючы нават вады, ён нiчога не мог з гэтым зрабiць.

Хiба што памерцi, калi заражэнне ахопiць усё цела.

Цяпер ён зразумеў, што надзеi няма. Ён пераможаны.

I разам з iм - чалавецтва. Калi ён памрэ тут, там, у яго свеце, памруць усе яго сябры, усе людзi. Зямля i яе калонii на планетах стануць вотчынай чужых усяму зямному Прышэльцаў. Кашмарных, нялюдскiх стварэнняў, якiя атрымлiваюць задавальненне, разрываючы на часткi жывых яшчарак.

Гэтая думка надала яму мужнасцi, i ён папоўз уперад, амаль нiчога не бачачы ад болю, уперад, да бар'ера. Цяпер ужо не на карачках, а паўзком, адштурхоўваючыся нагамi i падцягваючыся на руках.

Заставаўся адзiн шанц з мiльёна, што, калi ён дабярэцца да бар'ера, у яго хопiць сiлы адзiн-адзiнюткi раз кiнуць свой гарпун i трапiць, калi - яшчэ адзiн шанц з мiльёна - Прышэлец таксама апынецца каля бар'ера. Або калi бар'ер знiкне.

Яму здалося, што спатрэбiлiся гады, каб дапаўзцi да бар'ера. Бар'ер быў на месцы. Такi самы непраходны, як i тады, калi ён упершыню яго намацаў.

А Прышэльца ля бар'ера не было. Прыўзняўшыся на локцях, Карсан убачыў яго ў задняй частцы той паловы арэны - ён быў заняты пабудовай драўлянай рамы, якая была напалову гатовай копiяй знiшчанай Карсанам катапульты.

Рухi Прышэльца былi павольныя - несумненна, ён таксама аслабеў. Але Карсан падумаў, што наўрад цi Прышэльцу спатрэбiцца другая катапульта. Ён падумаў, што памрэ раней, чым той яе скончыць.

Калi б завабiць яго да бар'ера, пакуль ён жывы...

Карсан замахаў рукой i паспрабаваў крыкнуць, але яго запечаныя вусны не маглi вымавiць нi гука. Або каб пранiкнуць праз бар'ер...

На яго, напэўна, найшло нейкае зацьменне, бо ён выявiў, што ў дарэмнай лютасцi стукае кулакамi па бар'еры. Ён прымусiў сябе спынiцца, заплюшчыў вочы, спрабуючы супакоiцца.

- Прывiтанне, - вымавiў нейкi тоненькi голас. Ён быў падобны на голас...

Карсан расплюшчыў вочы i павярнуўся. Гэта сапраўды была яшчарка.

"Адыдзi, - хацеў сказаць Карсан. - Адыдзi. Цябе папраўдзе няма, а калi ты тут, дык ты не можаш гаварыць. Мне зноў мроiцца".

Але ён не мог вымавiць нi слова - яго рот i горла зусiм высахлi. Ён зноў заплюшчыў вочы.

- Балiць, - сказаў голас. - Забi. Балiць. Забi. Iдзi.

Ён зноў расплюшчыў вочы. Дзесяцiногая блакiтная яшчарка была яшчэ тут. Яна прабегла крыху ўздоўж бар'ера, вярнулася, зноў прабегла, зноў вярнулася.

- Балiць, - сказала яна. - Забi. Iдзi.

Зноў яна адбегла, зноў вярнулася. Яна вiдавочна хацела, каб Карсан пайшоў за ёй уздоўж бар'ера.

Ён зноў заплюшчыў вочы. Голас не змаўкаў. Усё тыя самыя тры бязглуздыя словы. Кожны раз, як ён расплюшчваў вочы, яна адбягала i вярталася.

- Балiць. Забi. Iдзi.

Карсан застагнаў. Праклятае стварэнне не пакiне яго ў спакоi, пакуль ён не рушыць за iм. Ён папоўз следам за яшчаркай. Да яго данёсся iншы гук - тонкi вiск. Ён рабiўся мацнейшы.

На пяску нешта ляжала, вывiваючыся i курчачыся. Нешта маленькае i блакiтнае - падобнае да яшчаркi i тым часам...

Тут ён зразумеў, што гэта такое - гэта яшчарка, у якой Прышэлец адрываў ногi. Гэта было так даўно... Але яна была жывая; яна апрытомнела i цяпер з вiскам курчылася ў агонii.

- Балiць, - сказала другая яшчарка. - Балiць. Забi. Забi.

Карсан зразумеў. Ён выцягнуў з-за павязкi каменны нож i забiў знявечанае стварэнне. Жывая яшчарка хутка шмыгнула прэч.

Карсан павярнуўся да бар'ера. Прыпаўшы да яго рукамi i тварам, ён глядзеў, як удалечынi Прышэлец майструе катапульту.