Пьер Буль - Планета малпаў (на белорусском языке)

• Название: Планета малпаў (на белорусском языке)
• Автор: Пьер Буль
• Жанр: Научная Фантастика

---

Калi мы нарэшце аправiлiся ад шоку i кiнулiся Гектару на дапамогу, было ўжо позна. Дзяўчына павярнулася да нас i зноў выцягнула рукi, быццам збiралася ўчапiцца цяпер ужо ў нас. Верхняя губа ў яе прыўзнялася, ашчэрылiся зубы. Выгляд у дзяўчыны быў такi люты, што мы замерлi на месцы. Потым яна гучна i працяжна цi то крыкнула, цi то ўзвыла - гук гэты можна было прыняць за кароткую песню перамогi цi папярэджанне, - i кiнулася ў гушчар. Праз iмгненне яе залацiстаскурае цела, мiльгануўшы апошнi раз памiж кустоў, схавалася ў зараснiку, i мы зноў засталiся адны сярод маўклiвага лесу.

Раздзел VI

- Гэта дзiкунка, - сказаў я нарэшце. - Можа, яна з якога-небудзь адсталага племенi накшталт тых, што знаходзяць яшчэ ў Новай Гвiнеi цi ў лясах Афрыкi?

Зрэшты, я сказаў гэта без асаблiвай упэўненасцi. I Артур Левэн адразу ж асадзiў мяне.

- У якiх гэта прымiтыўных плямёнаў бачыў ты такую дасканаласць формаў i гарманiчнасць рухаў? - спытаўся ён ледзь не са злосцю.

Я не знайшоў што i адказаць: Левэн сто разоў меў рацыю.

Прафесар Антэль хоць i быў цяпер надзвычай задуменны, але пачуў усё ж такi нашую размову.

- Нават у сама прымiтыўных нашых плямёнаў ёсць мова, - заўважыў ён. - А гэтая дзiвачка не ведае нiводнага слова.

Мы абшнырылi ўсё наваколле, але не знайшлi нiякiх слядоў незнаёмай. Тады вярнулiся на паляну, дзе стаяў наш катэр. Прафесар Антэль хацеў адразу ж узляцець, каб апусцiцца ў больш цывiлiзаваным раёне. Аднак Левэн прапанаваў пачакаць яшчэ хоць бы суткi i паспрабаваць наладзiць кантакт з жыхарамi джунгляў. Я падтрымаў яго, i ўрэшце Левэнава прапанова была прынятая i Антэлем. Мы не рашылiся прызнацца адзiн аднаму, што нас утрымлiвала тут надзея яшчэ раз убачыць незнаёмую.

Дзень закончыўся без новых здарэнняў. Настаў час захаду, i мы залюбавалiся гiганцкай Бетэльгейзе, што знiкала спакваля за гарызонтам: зямлянiн не можа ўявiць сабе такога фантастычна прыгожага вiдовiшча. I тут мы адчулi, што ў джунглях нешта змянiлася: яны напоўнiлiся таемнымi гукамi i шолахамi. Нам здавалася, што адусюль за намi сочаць скрозь лiсце нейкiя нябачныя iстоты. Аднак ноч прайшла спакойна: мы замкнулiся ў катэры i па чарзе дзяжурылi да ранiцы. На золку непрыемнае пачуццё таго, што за намi сочаць, узмацнiлася. Мне нават здалося, што з лесу даносяцца кароткiя прарэзлiвыя крыкi, накшталт тых, што мы чулi напярэдаднi ад Новы. У нашым уяўленнi лес ужо кiшма кiшыць невядомымi iстотамi, але нiводная так i не з'явiлася.

Трохi пазней мы вырашылi яшчэ раз схадзiць да вадаспада. Усю дарогу нас гняло ўсё тое ж непрыемнае пачуццё, што нейкiя iстоты, iдучы ўслед, неадступна сочаць за намi, не рашаючыся, аднак, паказацца. Але ж яшчэ ўчора Нова выйшла ўсё-такi нарэшце да нас.

- Можа, iх палохае нашая адзежа? - сказаў раптам Артур Левэн.

Мяне, бы маланкай, працяла здагадка! Я дакладна ўспомнiў, як Нова, задушыўшы Гектара, кiнулася ўцякаць i наткнулася на нашу зваленую ў кучу адзежу. Яна ўмомант шарахнулася ўбок, бы спалоханы конь.

- Зараз паглядзiм! - сказаў я.

I вось, раздзеўшыся дагала, мы, як i мiнулы раз, кiнулiся ў возера i прынялiся дурэць з сама бесклапотным выглядам.

Выпрабаваныя ўжо аднойчы хiтрыкi зноў далi чаканы вынiк. Праз некалькi хвiлiн мы заўважылi на абрыве Нову, хоць i не прыкмецiлi, як яна туды трапiла. Гэтым разам дзяўчына была не адна. Побач з ёю стаяў зусiм голы мужчына, на выгляд звычайны зямлянiн, ужо ў гадах. Асобныя яго рысы настолькi нагадвалi твар нашае багiнi вадаспада, што я прыняў мужчыну за яе бацьку. Як i яна, ён разглядваў нас з трывогаю i недаўменнем.

Паступова вакол нас пачалi з'яўляцца ўсё новыя i новыя людзi. Мы напусцiлi на сябе абыякавы выгляд. Людзi выходзiлi з лесу i наблiжалiся да возера з усiх бакоў, акружаючы нас. Усе яны, мужчыны i жанчыны, статныя, залацiстаскурыя, былi вельмi прыгожыя. Яны ўзбуджана жэстыкулявалi, зрэдку коратка ўскрыкваючы.

Кола сарорцаў самкнулася, i нас ахапiла трывога: эпiзод з Гектарам мiжволi насцярожыў. Аднак у паводзiнах людзей не было анiчога пагрозлiвага: мусiбыць, iх усяго толькi, гэтаксама ж як i Нову, цiкавiлi нашыя гульнi ў вадзе.

Так яно i было! Неўзабаве Нова, якую я ўжо лiчыў нашай старой знаёмаю, кiнулася ў возера, а за ёй пасля больш-менш доўгiх ваганняў i ўсе астатнiя. Мы распачалi нашыя ўчарашнiя забавы, ганяючыся адзiн за адным, быццам цюленi. Рознiца была толькi ў тым, што сёння вакол нас плюхалiся i фыркалi прынамсi два дзесяткi дзiўных iстот, чые сур'ёзныя твары надта ўжо не стасавалiся да iх дзiцячых паводзiн.

Прайшло хвiлiн пятнаццаць, i мяне агарнула стома. Няўжо мы iмкнулiся да такой далёкай Бетэльгейзе дзеля такiх вось дзiцячых забаў? Мне стала сорамна за сябе. Я засмучана пазiраў на нашага мудраца Антэля, якi аддаваўся гэтай наiўнай гульнi з вiдавочным задавальненнем. Але што нам, зрэшты, заставалася яшчэ рабiць? Наўрад цi хто можа ўявiць, як цяжка наладзiць кантакт з iстотамi, якiя не ўмеюць нi гаварыць, нi нават усмiхацца. Аднак я спрабаваў дамагчыся iх разумення. Пачаў жэстыкуляваць, стараючыся ўкласцi ў кожны жэст пэўнае значэнне. З сама зычлiвым выглядам, на якi толькi быў здольны, складваў рукi на грудзях. Кланяўся "па-кiтайску". Пасылаў паветраныя пацалункi. Але ўсе мае руплiвыя спробы не мелi нiякага поспеху. У вачах у сарорцаў не запалiлася анiводнай iскаркi разумення.

Калi мы абмяркоўвалi ў час пералёту магчымасць сустрэчы з невядомымi iстотамi, то якiх толькi стварэнняў сабе не ўяўлялi, нават пачвар, зусiм непадобных на нас, але заўсёды былi ўпэўненыя, што стварэннi гэтыя абавязкова маюць розум. А тут усё было якраз наадварот: мы натрапiлi на людзей, абсалютна iдэнтычных нам фiзiчна, але, выяўлялася, зусiм без прыкмет розуму. Як iнакш можна было растлумачыць неверагодна пустыя позiркi Новы i яе супляменнiкаў: поўная адсутнасць свядомасцi, думкi, душы...

Iх цiкавiла толькi гульня. Да таго ж, гульня сама бязглуздая! Надумаўшы трохi яе ўскладнiць - толькi крышачку, каб не спудзiць сарорцаў, - мы стварылi кола i, стоячы па пояс у вадзе, завялi нешта накшталт карагода: пачалi падымаць i апускаць рукi, як гэта робяць маленькiя дзецi. Але выдумка наша нiкога не захапiла. Большасць дзiкуноў адплылася далей, а тыя нямногiя, што засталiся, утаропiлiся на нас такiм безнадзейна пустым позiркам, што, разгубiўшыся, мы бяссiльна здранцвелi.

Збянтэжанасць наша ледзь не прывяла да катастрофы. Калi нарэшце да нас дайшло, што трое самавiтых мужчын, адзiн з якiх - вучоны з сусветна вядомым iменем, узяўшыся за рукi, вядуць як дзецi карагод, мы не ўтрымалiся. Мы так доўга намагалiся захаваць сур'ёзнасць, што настала натуральная разрадка. Мы рагаталi як дурнi, згiнаючыся ад смеху напалам, - i нiяк не маглi супакоiцца.

Гэты мiжвольны выбух нашай бязглуздай весялосцi нарэшце выклiкаў у сарорцаў рэакцыю - толькi зусiм непажаданую. Над возерам бы шквал пранёсся! Людзi ў панiцы кiнулiся ўцякаць ад нас ва ўсе бакi - убачыў бы хто знянацку такое недарэчнае вiдовiшча на зямлi, аслупянеў бы, не верачы вачам. Праз некалькi iмгненняў мы засталiся ў вадзе адны. Дзiкуны сабралiся ў натоўп на беразе ў сама далёкiм ад нас канцы возера i проста дрыжалi - хто ад страху, хто ад лютасцi. Адны спалохана ўскрыквалi, другiя пагрозлiва размахвалi рукамi. Твары ў iх былi такiя скажоныя, што мы з Левэнам устрывожылiся i пачалi падбiрацца да зброi. Толькi мудры Антэль захоўваў спакой i шэптам пераканаў нас не толькi не страляць, але нават не хапацца за стрэльбы, пакуль гэтыя людзi трымаюцца ўдалечынi.

Не спускаючы з iх вачэй, мы пачалi таропка адзявацца. Але толькi паспелi нацягнуць штаны i накiнуць кашулi, як узбуджанасць дзiкуноў перайшла ледзь не ў iстэрыку. Выдавала на тое, што яны проста бачыць не маглi без раздражнення адзетых людзей! Некаторыя кiнулiся ўцякаць, астатнiя наблiзiлiся да нас, выставiўшы рукi з пагрозлiва скручанымi пальцамi. Я схапiўся за карабiн. I, як нi дзiўна, гэтыя тупыя iстоты зразумелi, напэўна, што гэта мусiць значыць, бо ўмомант знiклi ў лясным гушчары.

Мы спешна вярнулiся да нашага катэра. Усю дарогу назад мяне нi на секунду не пакiдала непрыемнае пачуццё, што за мною сочаць - нябачна, нячутна iдуць за намi па пятах.

Раздзел VII

Напад быў такi нечаканы, што пра абарону думаць не прыйшлося. Мы падыходзiлi ўжо да паляны, калi сарорцы з хуткасцю аленяў выскачылi з гушчару i накiнулiся на нас раней, чым мы паспелi ўскiнуць стрэльбы.

Самае цiкаўнае ў гэтым нападзе было тое, што не супраць нас быў ён накiраваны. Я гэта адразу адчуў, i мая здагадка ўмомант пацвердзiлася. Нас не чакаў сумны лёс Гектара: сарорцы рабiлi замах не на нашае жыццё, а толькi на адзежу i рыштунак. Нас iмгненна прыцiснулi да зямлi. Дзесяткi рук лiхаманкава адкiдвалi як мага далей стрэльбы, патроны, змесцiва паходных мяшкоў, здзiралi з нас адзежу i адразу ж iрвалi яе на шматкi. Скемiўшы, што менавiта выклiкае лютасць дзiкуноў, я перастаў супрацiўляцца, i ў вынiку мяне толькi крыху падрапалi. Убачыўшы гэта, Антэль i Левэн паводзiлi сябе гэтаксама ж, i неўзабаве мы засталiся ў чым мацi нарадзiла сярод натоўпу сарорцаў. Тыя адразу ж супакоiлiся i пачалi гарэзаваць вакол нас, не дазваляючы, аднак, аддалiцца ад iх нi на крок, каб мы не ўцяклi.