Неизвестно - Гапееў Ведзьміна тоня

• Название: Гапееў Ведзьміна тоня
• Автор: Неизвестно
• Жанр: Прочая старинная литература

---

Пакуль Жэнька пераапранала Нэлу, Віталь раскрыў на стале, ссунуўшы ўбок цукеркі, чарцёж плыта.

– Сядайце, – і першы апусціўся на зямлю. – Так, мы меркавалі запоўніць пяць адсекаў, чатырыста бутэлек. Вас двое, значыць, будзем цяпер улічваць і плыт, трэба яшчэ... – ён хутка алоўкам збоку ад чарцяжа стаў пісаць лічбы – больш для Сяргея, чым для сябе. – Яшчэ сто кілаграмаў грузу, сто літраў вады. 30 бутэлек – 45 літраў, 60 бутэлек – 90 літраў і яшчэ 6 бутэлек – 9 літраў. Множым на два… Значыць, вам трэба 130 бутэлек сабраць для сябе толькі. І не хапае яшчэ ў нас 100 бутэлек. Не так проста будзе сабраць... І… мабыць, трэба будзе плыт большым рабіць. Устойлівейшы будзе.

– Мы ж рашылі – па хатах, – напомніў Сяргей.

– Помню... Так і будзем рабіць. За два дні кроў з носа трэба разабрацца з бутэлькамі. Потым – рыхтуем усё неабходнае.

– Трэба спіс скласці, – уставіў Віцька. – А то што-небудзь забудзем.

– Добра. Значыць, ты з Жэнькай і складзеш спіс. І пачынайце збіраць. А цяпер можна і паесці. – Віталь згарнуў план, пацягнуўся за цукеркамі.

– А вось і мы!

Урачысты голас Жэнькі прымусіў усіх павярнуцца.

Нэла была апранута ў блакітную майку, на якой быў намаляваны зайчык з ярка-чырвонай моркаўкай, і лёгкія штонікі, зялёныя, трошкі лінялыя ад частага мыцця. На галаве – невялікая ружовая з кветкамі панама.

Нэла ўсміхалася, гледзячы на хлопцаў, аглядала сябе, кранала рукамі сваё новае адзенне. Нечакана падбегла да Сяргея і ўпала на яго ногі, схавала твар на грудзях.

– Ну, што ты, дзівачка, – Сяргей узняў Нэлу, зазірнуў ёй у твар, ціхенька паціснуў ёй нос сваім пальцам. – Я табе казаў, што ўсё будзе добра? Казаў?

– Ыгы! – вырвалася радасна з горла дзяўчынкі.

– Вось табе і “ыгы”...

Нэла першы раз адказала не ківаннем галавы, а гукам, ды і не гукам – словам.

– Не “ыгы”, а “ага”. Паўтары, – сур’ёзна, каб схаваць сваё хваляванне, запатрабаваў Сяргей.

Нэла хітра заўсміхалася і закруціла галавой так смешна, што ўсе засмяяліся.

Бутэлькі па хатах пайшлі збіраць усе разам: узялі ў дзеда Васіля гаспадарчую двухколавую каляску і шумнай талакой – ад хаты да хаты. Ля будана вырасла цэлая пластыкавая гара. Самім не верылася, што столькі сабралі. Перамылі, прасушылі, напакавалі мяхі – адна справа была зроблена. Потым вырашылі зрабіць яшчэ адзін будан – каб складаць усё неабходнае, што ім спатрэбіцца на балоце. Бо толькі адна Жэнька гэтулькі ўсяго наказала: і вёдры, і каструлі, і каністры з вадой чыстай, і хлеб, і крупы…

Частка 17

Ужо звечарэла, калі сабраліся ў садзе дзеда Васіля. Той якраз закончыў вязаць апошнюю мятлу. Іх ужо каля двух дзесяткаў было складзена на двары. Дзед агледзеў хлопцаў, з усмешкай глянуў на Жэньку:

– Чуў я, як ты камандавала..

– Ат, імі не пакамандуй, то яны з кавалкам хлеба на астравы пабягуць.

– Малайчына, правільна думаеш… Ну, частуйцеся яблыкамі.

Елі яблыкі.

– Васіль Яўменавіч, а старшыня калгаса на самым поўным сур’ёзе збіраецца рабіць перазахаванне тых загінуўшых партызан, – казала Жэнька. – Маці расказвала, што ў раён паедзе старшыня сельсавета, каб... ну, нейкі там дазвол атрымаць...

– Сур’ёзны чалавек, сур’ёзна і за справу ўзяўся, – адказаў дзед Васіль. – Нам цяпер галоўнае – магілу знайсці, каб не падвесці чалавека. А найперш зямлянку. Як там, Віцька, напісана было?

Віцька крыху ўзняў галаву, прыкрыў вочы і стаў казаць, быццам чытаў з ліста:

– “…К вечару сябры ўсё адно ляжалі з тэмпературай. Нашаму раненаму стала таксама вельмі дрэнна. Раніцай ён не прачнуўся. Я пахаваў яго недалёка ад зямлянкі. Там была нейкая яміна, выварацень. Прама ў яме распаліў касцёр, каб растала зямля..”

– Недалёка, значыць… А што там яшчэ пра магілу?

– Ён наклаў зверху камянеў, якія вы выкопвалі, калі рабілі зямлянку.

– Так… Ты запомніў так добра, – паглядзеў з павагай дзед на Віцьку.

– А гэтыя лісты ў мяне перад вачыма ўжо каторы дзень, – ціха адказаў Віцька. – Я ніяк не адыду. Як падумаю пра ўсё, што мы ведаем…

– Ну, ты пакуль не думай, – супакоіў дзед Васіль Віцьку. – Я ж казаў – трапім на востраў, будзем бачыць, што казаць, аб чым маўчаць.

Віталь задуменна паглядзеў на старога:

– Васіль Яўменавіч, а мне здаецца, што вы нешта ведаеце.

– Не, хлопча, я не ведаю нічога больш за вас. Я … думаю крыху. Ды потым разам падумаем. Пакуль думаць аб іншым трэба. Нешта я сумнявацца пачаў. Тады ж хлапчуком быў, зіма, ды яшчэ шэсцьдзесят гадоў прайшло. Які там цяпер той востраў...

– А прыкмета была якая? – пацікавіўся Віталь.

– Ды хто тады аб прыкметах думаў...

– Ну, няхай бы пад якім дубам вялікім пахавалі, дубы ж па 500 гадоў растуць...

– Э-э, хлопча, там зямлю дзяўблі, чым маглі, а ты хацеў, каб пад дубам... Чым было карэнні перабіць? Сякеры ж не было...

– А чым жа вы яму выкапалі?

– Было дзве рыдлёўкі малыя. Раскладвалі касцёр, чакалі тумана ранішняга, палілі... Падтавала зямля – выкідвалі.

– Ну, па камянях магілу знойдзем! – запэўніў усіх Віталь.

– Знойдзем... – ціха адказаў дзед Васіль.

З вуліцы пачуўся шум аўтамабіля. Ды і не аднаго. Завішчалі знаёмыя тармазы.

– Ну, во, Рыгоравіч сам па мётлы прыехаў, – устаў дзед Васіль і глядзеў на заходзячых у сад, якіх вяла баба Адарка. Паўскоквалі з травы і астатнія.

– Бач, якая шышка стаў, людзі да яго, як да прэзідэнта, ездзяць, – выгаворвала незласліва баба.

Да дзеда Васіля падышоў старшыня калгаса. З ім – старшыня сельсавета Іван Кузьміч Баброў, па-вясковаму – Бабёр, мужчына мажны, лысаваты, з вялікім жыватом і заўсёды чырвоным тварам. Дыхаў ён цяжка, з прысвістам.

А следам за імі ішла Алена Адамаўна – маці Жэнькі і Віцькі.

Брат з сястрой пераглянуліся. Жэнька паціснула плячыма.

Павіталіся: Іван Кузьміч адразу з усімі, руку працягнуў толькі дзеду Васілю. Мікалай Рыгоравіч абышоў усіх і, калі першай руку працягнуў Жэньцы і лёгка паціснуў яе далонь, тая пачырванела ад такой увагі.

– Ну, калі такія прыгожыя дзяўчаты ў справе – поспех забяспечаны, – падміргнуў ён Жэньцы. – Так?

– То мая дачка, Мікалай Рыгоравіч, – сказала Алена Адамаўна. – І сын вось побач з ёй, – у голасе выразна гучала мацярынская гордасць.

– Ну, – абярнуўся да маці старшыня, – якія малайцы! Прысесці дазволіце, гаспадары?

– Дык чакайце, чакайце, лаву прынясем, – заспяшалася баба Адарка.

– Не трэба тае лавы, на траве пасядзім, да зямлі бліжэй. – І Мікалай Рыгоравіч апусціўся на кукішкі.

– Прынясі, Сяргей, два табурэты, – папрасіў дзед Васіль. – У сенцах вазьмі.

Сяргей прынёс. Алена Адамаўна і Іван Кузьміч селі на табурэты, дзед Васіль сеў на свой зэдлік. Астатнія апусціліся ўслед за старшынёй на траву.

– Ну, мы да вас ужо вось такой дэлегацыяй, – павёў рукой Мікалай Рыгоравіч. – Давай, Іван Кузьміч, табе слова як нашай уладзе.

“Бабёр” паправіў кашулю, кашлянуў.

– Ну, што ж, такая, значыць, справа. Заварыў ты, Яўменавіч, з дзецьмі, разумееш, кашу, будзем усе расхлёбваць...

– Ты, Кузьміч, не тое кажаш, – холадна перапыніў яго дзед Васіль. – Мы нічога тут не заварвалі. У мяне свая справа, і па дапамогу не да цябе звярнуўся, а вось да іх, – дзед кіўнуў на хлопцаў. – Чакай, – спыніў ён “Бабра”, бачачы яго жаданне нешта сказаць. – Паспееш сваё выгаварыць... Дык вось у Сяргея таксама свая справа: яму трэба сястрычку ад алкаголікаў ратаваць, абуць яе, апрануць і хлеба даць. Бачыць наша ўлада, дзе гэтыя дзеці спяць? Бачыла ўлада, што дзяўчына ела, пакуль Сяргей не прыехаў? Дык калі хлопец на Ведзьміну тоню сабраўся, каб рыбу лавіць, прадаваць і хлеб дзіцяці купляць – гэта называецца ў цябе “кашу заварыць?” Віталь вось увогуле нікога не чакаў. Цікавіцца хлопец сваёй зямлёй, хоча ён тыя астравы сваімі нагамі абхадзіць, карту іх скласці – то што тут такога з тваёй “кашай” звязана? Бач, давялося вам паварушыцца, нязручнасці з’явіліся. Цяжка табе – ідзі вось да мяне ў садок, будзем мётлы вязаць ды кошыкі плесці. Цябе людзі выбіралі, каб ты аб людзях думаў, а не аб сваім спакоі. А Сяргей – чалавек. І Нэла – чалавек. І маці іх, хай п’яніца, ды чалавек. А вы чамусьці гэтых чалавекаў бачыць не хочаце. Вока яны вам колюць, нязручныя, справаздачнасць вашу псуюць... – дзед Васіль горка ўсміхнуўся. – Халодная ў нас улада стала, як тая вада ў Ведзьмінай тоні. І спакойная такая ж. І не зразумець, дзе ў яе дно...

– Ну, ты, Яўменавіч, не заводзься, – пачаў апраўдвацца расчырванелы Іван Кузьміч. – Я, разумееш, так, к слову, а ты крыўдаваць...

– Ты мяне не супакойвай, – павысіў голас дзед Васіль. – Слухай ты і ты, Рыгоравіч, слухай, цябе таксама тычыцца. Вось з Зойкай, маці Нэленай, жыве тая рудая свалата. Колькі ўжо жыве – нідзе не працуе. А п’е штодзень. За што п’е, за што есць? Зразумела ж, крадзе. Вы вочы заплюшчылі – не чапаем, няхай, маўляў, пакуль не папаўся. А не пападзецца, то няхай крадзе? Зойка, можа, піць бы кінула. А яна, між іншым, унучка партызана, франтавіка. Во сын у яе які вырас, дапамог бы на ногі стаць. Дык жа гэты зэк у хаце гаспадарыць... А вам і справы няма!