Неизвестно - Дубянецкі

• Название: Дубянецкі
• Автор: Неизвестно
• Жанр: Прочая старинная литература

---

Мілая Вера Сямёнаўна! Якой шырокай душы чалавек. Яна заўсёды павінна пра некага клапаціцца, некаму дапамагаць. Некалі яна дастала мне гаючага мёду, калі мне было цяжка. Цяпер прынесла ўжо шклянку казінага малака. “Яно вельмі карыснае – кажа яна. – Мяне прывучыла да яго Ліда Вакулоўская. І мяне, і Юру Чарнічэнку з жонкаю…”. Я з удзячнасцю выпіў з гэтых добрых рук экзатычны для мяне напой. Сапраўды я ў маленстве сваім бачыў коз хіба што дзе-небудзь у гарадскім падворку – цераз пінскія і пнеўскія штыкетнікі. Пасля, будучы ў Расіі падчас службы ў войску, чуў, што там хто-ніхто, адзін-два на вёску, трымае казу, дзе яе называлі “сталінскай каровай”.

10 верасня 1988 года. Дзень духоўна напоўнены! Кінафільм “Ідзі і глядзі” з папярэднім глыбокім і вострым выступленнем Алеся Адамовіча. Цудоўны канцэрт аўтарскай песні “Верлібр”. Двое выканаўцаў ігралі на гітарах і спявалі свае песні на словы такіх аўтараў, як Іван Бунін, Мікалай Гумілёў, Георгій Іванаў, Міхаіл Кузмін, Уладзімір Маякоўскі, Восіп Мандэльштам, Мікеланджэла, Уладзімір Набокаў, Барыс Пастэрнак, Цыпрыян Орлік, Ігар Севяранін, Уладзіслаў Тарасевіч, Уладзіслаў Хадасевіч, Марына Цвятаева.

Кожны аўтар, як правіла, прадстаўляўся чатырма-пяццю творамі. Выключэнні былі ў большы бок: было і па дзесяць-дванаццаць песень аднаго аўтара.

Багата прагучала духоўных тэкстаў, малітваў. На нас найбольшае ўражанне зрабілі песні на словы польскага паэта, шляхціча-жабрака Цыпрыяна Орліка (“По тем просторам, где мать Христова, тоскую, Боже…”).

Добра быў прадстаўлены Ул. Тарасевіч (“…по паркету парижских луж”; “ни птичьим крылом, ни сердцем подневольным, не продовать плеву толстую, не вырваться в небо синее…”). Творы яго выконваліся адразу пасля твораў Ул. Набокава, з якіх пачаўся канцэрт, а пасля імі “перасыпаўся” ўвесь канцэрт.

І. Севяранін “Как сладко дышится…”, М. Гумілёў “Мы дрались там. Ах, да”, “Я был убит”, “Мечты”, “Разлука”. Ц. Орлік. Мікеланджэла – у перакладзе Андрэя Вазнясенскага. Ул. Маякоўскі “Тучка”. М.Цвятаева “Молитва в столовой” (аўтару 13 гадоў), “Жизнь (или погоня)”. Г. Іванаў. Хадасевіч. “Пробочка”, “Странник”, “Всю неделю”. І. Бунін “Казнь”. М. Кузмін “Август”. О. Мандэльштам “Милая родная печаль, (Проснулась и выплеснула хрусталь)”, “Нежнее нежного… белее белого”. Б. Пастэрнак “Метель”.

Паказаць бы такі канцэрт у Мінску…

У завяршэнне дня – літаратурны вечар “уласнымі сіламі”. Беларускае зямляцтва выставіла Уладзіміра Скарынкіна. І справіўся ён надзвычай добра. Быў момант, калі падчас яго выступлення блішчэлі ад слёз вочы не толькі ў аднаго яго.

Цудоўна быў прыняты паэт з Харкава Барыс Чычыбабін – ахвяра і сталінска­га, і брэжнеўскага рэжымаў. Пры Сталіне ён доўгія гады бавіў у канцлагеры, пры Брэжневе быў выкінуты з Саюза пісьменнікаў за надта выразную падтрымку А. Твар­доўскага.

І вершы ягоныя пра тыя сумныя справы. Аўтара папрасілі даць згоду на цэлы свой вечар.

Масквіча Уханава прагналі ад мікрафона. Але ж ён паспеў нямала нагаварыць усялякіх гнюснасцей. Па-першае, сябе назваў альбіносам сярод “стада чёрных варон” (ён празаік, а ўсе астатнія за сталом – паэты). Па-другое, тых, хто ў зале, назваў “толпою”, хто перад ім выступіў – “нацыянальнымі меншасцямі”. Зусім недарэчы аблаяў і перабудову – “бурлящее болото перестройки”. Пахваліўся супрацоўніцтвам з чорнасоценным часопісам “Наш современник”.

“Сем самураяў”. Адзін з найлепшых кінафільмаў, якія я змог дагэтуль пагля­дзець. Паглядзеў, як і ўсе “савецкія” гледачы толькі цяпер. А ён жа зроблены 30 гадоў таму назад. Геніяльна зроблены! І трымаць столькі часу на паліцах!? А цяпер пускаюць неперакладзеным, з рускім тэкстам за кадрам – бо ў свой час не купілі. А не купілі таму, што палічылі яго суславы антысавецкім, падрыўным. Хоць распавядае ён пра японскія падзеі, дый то недзе аж у XVII стагоддзі!

“Антысавецкасць” фільму прышылі з дзвюх прычын.

Па-першае, у тых бандытах убачылі пільныя цэнзары намёк на былыя савецкія продатрады. Дый атрад бандытаў складаўся з сарака чалавек. А лік сорак – гэта наогул нешта злавесна-сімвалічнае.

Па-другое, савецкай прапагандай японскія самураі зроблены страшылішчамі, сілай рэакцыйнай, чымсьці накшталт фашыстаў. У фільме ж – гэта якраз прагрэсіўныя людзі, гуманныя.

Кожны кадр, кожная мізансцэна гэтай кінааповесці напоўнены глыбокім сэнсам. А музыка! Якая музыка суправаджае ўвесь фільм! Быццам бы гэта вайсковыя маршы. Але ж здзіўляешся і іх меладычнасці і іх гуманістычнай напоўненасці. Можа, і з-за гэтага таксама фільм не закупілі і дзесяткі гадоў трымалі пад забаронаю?!

13 верасня 1988 года. Увечары “камерны” канцэрт Аксаны Бузук. Спявачка сама запрасіла на яго, каго хацела. І ў выніку ў невялічкай квадратнай зале “Рускі чай” слухалі яе каля трыццаці чалавек. Сярод іх – дзевяць беларусаў, разам з прымадоннай.

Аксана – дачка беларускага вучонага Пятра Бузука, які быў рэпрэсаваны Сталіным. Працавала некаторы час у гэтым самым Доме творчасці ўрачом. І вось некалі ёй параілі больш спяваць, каб супакоіць сваю астму. І яна пачала спяваць… свае песні, акампануючы сабе на гітары. Рэпертуар пакуль яшчэ невялікі, некалькі дзесяткаў песень на словы М. Валошына і М. Цвятаевай.

Ніхто з прысутных астмы спявачкі не адчуў. Спявала яна мілагучна, натхнёна, хоць і ціха. Але ж ва ўсіх кутках мы яе чулі і без мікрафонаў.

Гэты вечар таксама вёў Кабакоў, як і ўсе папярэднія, што былі ў клубе ДТП “Кактэбель”. Да кветак спявачцы дадумаліся толькі беларусы (па маёй прапанове). Уручыў Віктар Каваленка. Ён, дарэчы, і купіў іх, не ўзяўшы з нас грошы. О, ён шчодры, гэты Віктар Антонавіч! Паспрабуй заказаць яму, скажам, газеты сабе ці білет які, калі ён ідзе за імі – ён з задавальненнем выканае просьбу. Але пасля ніяк яму не вернеш грошы, не возьме. Неяк праявіў ініцыятыву і купіў восем білетаў на цудоўны японскі кінафільм “Сем самураяў”. Прыйшоў вечарам пад кінатэатр, а там толькі Вера Сямёнаўна. Мы з М.М. павіны былі ісці на перагаворны пункт. Нехта там яшчэ не змог выбрацца ў кіно. Пачаў Віктар Антонавіч “прадаваць” лішнія білеты. Стаў і стаіць з імі. Бягуць дзве дзяўчынкі – і да касы. А там – нічога і нікога. Засумавалі дзяўчаты. А тут Віктар Антонавіч так ціхенька, вінавата:

– Вазьміце ў мяне…

Тыя з радасцю схапілі і даюць грошы, а наш В. А. замахаў рукамі:

– Ой, што вы – што вы! Не трэба. Гэта я вас запрашаю. Дзякуй, што згадзіліся…

Такім чынам “прадаў” і другую пару білетаў. А нас чакаў да апошняга званка на вуліцы. Добра, што нас там не надта затрымалі. А то “прадаваў” бы Віктар Антонавіч і нашы білеты.

Мне яшчэ ніколі не ўдавалася прайсці куды-небудзь за ім – ён абавязкова прымусіць ісці першым. Прапускае ўсіх і ў розных чэргах. І знаёмых, і незнаёмых! А калі ўлічыць, што такое савецкія чэргі…

Пасля Аксаны Бузук Віктар Антонавіч запрашаў яшчэ паглядзець у яго ў нумары амерыканскі кінафільм “Трыумфальная арка”. Так, паводле Э.-М. Рэмарка. Мы ветліва адмовіліся: хай адпачне гэты добры чалавек.

І ўсё-такі я паглядзеў названы фільм. Задаволены, што рашыўся на гэты ўчынак. Фільм нармальны, калі нармальнай бывае неадназначнасць. Добра бачны прагалы ў параўнанні з літаратурным творам. Рэмаркаўская рамантычнасць і мужнасць тут не раз пераўвасабляецца ў меладраматычнасць.

14 верасня 1988 года. Тое, што называецца ДТП “Кактэбель”, выходзіць усёй даўжынёю сваёй тэрыторыі на набярэжную. Самы рэспектабельны ўчастак якраз той, дзе мы бываем найчасцей – што ідзе праз ДТПэўскія сталоўку і пляж.

“Пляцоўка” перад сталоўкаю вечарамі ператвараецца ў цікавую сувенірную выстаўку – кірмаш. Чаго тут толькі не ўбачыш і што тут толькі не рэкламуецца. Найбольш, здаецца, акварэльных мініяцюр і “ювелірных” вырабаў з крымскіх самацветаў. І адно, і другое бывае самае размаітае.

Адны майстры выстаўляюць акварэлькі спакойныя, прыглушаныя, другія – пярэстыя, крыклівыя. Перад адным юным мастаком акуратненька ляжаць у беленькіх паспарту светленькія, напоеныя сонцам крымскія пейзажы, другі творца плён сваёй неўтаймаванай натуры – лісты штормаў, бур і навальніц – як папала параскідаў і парастаўляў вакол ядлоўцавага куста. На “спакойныя” эцюды спакойна глядзяць і адыходзяць, “бурлівыя” ж падоўгу і гучна абмяркоўваюць, даюць аўтару нейкія парады, якія той, не задумваючыся, адбівае як валан ракеткаю.

А вось жывапісныя мініяцюры ў драўляных чорных рамачках. Яны дэманструюцца прама ў тых самых фанерных “дыпламатах”, у якіх былі сюды прынесены. Расчынены на дзявяноста градусаў “дыпламат” утварае зручную вітрыну. На яго донцы ўтульна размясцілася да дваццаці рукатворных фрагменцікаў тутэйшай эфектнай прыроды. І на вечку размешчана столькі ж. Толькі што тут яны нібы вісяць на сцяне.

Аднак мастак не быў бы мастаком, каб пакінуў сваю вітрыну незавершанай, без “рэльефнай” дамінанты. У якасці такой на верхнюю планку вечка неяк пастаўлены дзве мініяцюры. Яны фарматам сваім не адрозніваюцца ад усіх астатніх. І тым не менш паспяхова выконваюць ролю кароны гэтае мікраэкспазіцыі.