Даниэл Дефо - Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)

• Название: Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)
• Автор: Даниэл Дефо
• Жанр: История

---

Выказаўшы такiмi словамi сваю гарачую радасць з выпадку выратавання ад смяротнай небяспекi, я ўзгадаў, што зямля можа быць гэтакая ж страшная, як i мора, што я не ведаю, куды я трапiў i што мне неабходна ў самы кароткi час уважлiва агледзець незнаёмую мясцовасць.

Як толькi я падумаў пра гэта, усё маё захапленне тут жа астыла: я зразумеў, што хоць я i выратаваў сваё жыццё, я не выратаваўся ад няшчасця, нягод i жахаў. Уся адзежа мая наскрозь вымакла, а перамянiцца мне не было ў што. У мяне не было нi ежы, нi прэснай вады, каб падмацаваць свае сiлы. Якая будучыня чакала мяне? Або я памру з голаду, або мяне разарвуць лютыя звяры. I што самае сумнае, я не меў магчымасцi паляваць на дзiчыну, не мог абаранiць сябе ад звяроў, бо ў мяне не было нiякай зброi. Наогул пры мне не засталося нiчога, апрача нажа i бляшанкi з тытунём.

Гэта прывяло мяне ў такi адчай, што я пачаў бегаць берагам туды i сюды, як звар'яцелы.

Наблiжалася ноч, i я з сумам пытаў сам у сябе: "Што чакае мяне, калi ў гэтай мясцовасцi водзяцца драпежныя звяры? Яны ж выходзяць заўсёды на паляванне ўначы?"

Непадалёку стаяла шырокае, разгалiстае дрэва. Я вырашыў узлезцi на яго i праседзець ноч у галлi да ранiцы. Нiчога iншага я не мог прыдумаць, каб ратавацца ад звяроў. "А пакуль надыдзе ранiца, - сказаў я сабе, - я паспею падумаць пра тое, якою смерцю наканавана мне памерцi, таму што жыць у гэтых пустэльных мясцiнах немагчыма".

Мяне мучыла смага. Я пайшоў паглядзець, цi няма дзе паблiзу прэснай вады. Адышоўшыся на чвэрць мiлi ад берага, на вялiкую радасць, я знайшоў ручай.

Напiўшыся i паклаўшы сабе ў рот тытуню, каб суцiшыць голад, я вярнуўся да дрэва, улез на яго i ўладкаваўся сярод галiн такiм чынам, каб не звалiцца на зямлю, калi засну. Затым выразаў сабе ёмкую сукаватую дубiнку на выпадак нападу ворагаў, зручней сеў i ад страшнай стомы моцна заснуў.

Спаў я соладка, як, напэўна, мала каму спалася б на такой нязручнай пасцелi. I наўрад цi прачынаўся хто пасля такога начлегу такiм свежым i бадзёрым.

РАЗДЗЕЛ ШОСТЫ

Рабiнзон на бязлюднай выспе. - Ён здабывае рэчы з карабля i будуе сабе жытло.

Прачнуўся я позна. Надвор'е было яснае, вецер суцiшыўся, мора больш не шалела.

Я зiрнуў на пакiнуты намi карабель i са здзiўленнем убачыў, што на ранейшым месцы яго ўжо няма. Цяпер яго прыбiла блiжэй да берага. Ён апынуўся непадалёку ад той самай скалы, аб якую мяне ледзь не разбiла хваляй. Напэўна, уначы яго ўзняў прылiў, зрушыў з мелi i прыгнаў сюды. Цяпер ён стаяў не далей мiлi ад таго месца, дзе я начаваў. Хвалi, вiдаць, не разбiлi яго: ён добра трымаўся на вадзе.

Я вырашыў зараз жа прабрацца на карабель, каб зрабiць запас правiзii i розных рэчаў.

Злезшы з дрэва, я яшчэ раз агледзеўся кругом. Першае, што я ўбачыў, гэта была наша шлюпка, якая ляжала праваруч на беразе, мiлi за дзве адсюль - там, куды яе шпурнуў ураган. Я спачатку пайшоў у тым кiрунку, але выявiлася, што проста туды не прайсцi: у бераг глыбока ўрэзалася бухта, з паўмiлi ў шырыню, яна i была перашкодай на дарозе. Я павярнуў назад, таму што мне было куды важней трапiць на карабель: я спадзяваўся знайсцi там ежу.

Апоўднi хвалi зусiм супакоiлiся, i адлiў быў такi моцны, што чвэрць мiлi да карабля я прайшоў па сухiм дне.

Тут зноў у мяне заныла сэрца: мне стала зразумела, што ўсе мы цяпер былi б жывыя, калi б не спалохалiся i не пакiнулi свой карабель. Трэба было толькi дачакацца, каб мiнуўся шторм, i мы шчаслiва дабралiся б да берага, i я не вымушаны быў бы цяпер пакутаваць у гэтай бязлюднай пустынi.

Пры думцы пра сваю адзiноту я заплакаў, аднак успомнiўшы, што слёзы нiколi не спыняюць няшчасце, вырашыў, чаго б гэта нi каштавала, дабрацца да разбiтага судна. Распрануўшыся, я зайшоў у ваду i паплыў.

Аднак самае цяжкае было яшчэ наперадзе: я не мог узлезцi на карабель. Ён стаяў на мелкiм месцы, так што амаль цалкам выступаў з вады, а ўхапiцца не было за што. Я доўга плаваў вакол яго i раптам заўважыў карабельны канат (дзiўлюся, як ён адразу не кiнуўся мне ў вочы!). Канат звешваўся з люка, i паколькi канец яго быў даволi высока над вадою, то я злавiў яго з вялiкай цяжкасцю. Я падняўся па канаце да кубрыка*.

* Кубрык - памяшканне для матросаў у насавой частцы карабля.

Падводная частка карабля была прабiта, i трум быў запоўнены вадой. Карабель стаяў на пясчанай водмелi. Карма яго высока ўзнялася, а нос быў амаль у вадзе. Такiм чынам вада не трапiла ў карму, i нiчога з рэчаў, што там былi, не падмокла. Я заспяшаўся туды, таму што перш за ўсё мне хацелася даведацца, якiя рэчы сапсавалiся, а якiя засталiся цэлыя.

Выявiлася, што ўвесь запас карабельнай правiзii застаўся зусiм сухi. I паколькi мяне мучыў голад, то перш за ўсё я пайшоў у кладоўку, набраў сухароў i, працягваючы агляд карабля, еў на хаду, каб не губляць часу. У кают-кампанii я знайшоў бутэльку рому i некалькi разоў добра глынуў з яе, таму што мне неабходна было падмацаваць свае сiлы для працы, якая мяне чакала.

Перш за ўсё мне патрэбна была лодка, каб перавезцi на бераг тыя рэчы, якiя маглi мне спатрэбiцца. Але лодку ўзяць не было дзе, а жадаць немагчымага бескарысна. Трэба было прыдумаць што-небудзь iншае. На караблi былi запасныя мачты, сценьгi i рэi. З гэтага матэрыялу я вырашыў пабудаваць плыт i горача ўзяўся за работу.

Выбраўшы некалькi лягчэйшых бярвенняў, я выкiнуў iх за борт, папярэдне абвязаўшы кожнае бервяно канатам, каб iх не знесла. Затым я спусцiўся з карабля, прыцягнуў да сябе чатыры бервяны, моцна звязаў iх з абодвух канцоў, зверху змацаваў яшчэ дзвюма цi трыма дошчачкамi, пакладзенымi накрыж, i ў мяне атрымалася нешта накшталт плыта.

Мяне гэты плыт цудоўна трымаў на сабе, але для большага грузу ён быў вельмi лёгкi i малы.

Давялося мне зноў лезцi на карабель. Там я адшукаў пiлу нашага карабельнага цесляра i распiлаваў запасную мачту на тры бервяны, якiя i прыладзiў да плыта. Плыт зрабiўся шырэйшы i больш устойлiвы. Гэта работа каштавала мне вялiкiх намаганняў, але жаданне зрабiць запас усяго неабходнага для жыцця падтрымлiвала мяне, i я зрабiў тое, на што пры звычайных абставiнах у мяне не хапiла б сiлы.

Цяпер мой плыт быў шырокi i моцны, ён мог вытрымаць значны груз.

Чым жа нагрузiць гэты плыт i што зрабiць, каб яго не змыла прылiвам? Доўга думаць не было калi, трэба было спяшацца.

Перш за ўсё я склаў на плыт усе дошкi, якiя знайшлiся на караблi; потым узяў тры куфры, якiя належалi нашым матросам, зламаў замкi i выкiнуў з iх усё. Потым я адабраў тыя рэчы, якiя маглi спатрэбiцца мне больш за ўсё, i склаў iх у куфры. У адзiн куфар я склаў харчовыя прыпасы: рыс, сухары, тры кругi галандскага сыру, пяць вялiкiх кавалкаў вэнджанай казляцiны, якая была ў нас на караблi за галоўную мясную ежу, i рэшткi ячменю, якi мы везлi з Эўропы курам, што трымалi на судне; курэй мы даўно ўжо з'елi, а крыху збожжа засталося. Гэты ячмень быў змешаны з пшанiцай; ён бы вельмi мне прыдаўся, але, на жаль, як потым выявiлася, быў надта папсаваны пацукамi. Апрача таго, я знайшоў некалькi скрынак вiна i каля шасцi галонаў* рысавай гарэлкi, што належалi нашаму капiтану.

* Галон - ангельская мера вадкiх цел; роўны 3,78 лiтра.

Гэтыя скрынi я таксама паставiў на плыт поруч з куфрамi.

Мiж тым, пакуль я быў заняты пагрузкаю, пачаўся прылiў, i я з жалем убачыў, што мой каптан, рубашку i камiзэльку, якiя я пакiнуў на беразе, знесла ў мора. Цяпер у мяне засталiся толькi панчохi ды штаны (палатняныя, кароткiя, да каленяў), якiя я не скiдаў, калi плыў да карабля. Гэта прымусiла мяне падумаць пра тое, каб назапасiць не толькi ежы, але i адзежы. На караблi было дастаткова i куртак i штаноў, але я ўзяў адну толькi пару, бо мяне пакуль што куды больш цiкавiла многае iншае, i перш за ўсё рабочы iнструмент.

Пасля доўгiх пошукаў я знайшоў скрынку нашага цесляра, i гэта была для мяне найкаштоўнейшая знаходка, якую я не прамяняў бы ў той час на цэлы карабель золата. Я паставiў гэту скрынку на плыт, нават не глянуўшы ў яе, таму што мне было добра вядома, якi iнструмент там захоўваўся.

Цяпер мне заставалася запасцiся зброяй i зарадамi. У каюце я знайшоў дзве добрыя паляўнiчыя стрэльбы i два пiсталеты, якiя я паклаў на плыт разам з парахаўнiцай, мяшэчкам шроту i дзвюма заржавелымi шашкамi. Я ведаў, што ў нас на караблi было тры бочачкi пораху, але я не ведаў, дзе яны захоўвалiся. Аднак у вынiку пiльных пошукаў усе тры бочачкi знайшлiся. Адна, як выявiлася, падмокла, а дзве былi сухiя, i я перацягнуў iх на плыт разам са стрэльбамi i шашкамi. Цяпер мой плыт быў дастаткова нагружаны, i трэба было кiравацца ў дарогу. Дабрацца да берага на плыце без ветразя, без руля - нялёгкая задача: дастаткова было самага слабага стрэчнага ветру, каб усё маё збудаванне перакулiлася.

На шчасце, мора было спакойнае. Пачынаўся прылiў, якi павiнен быў прыгнаць мяне да берага. Апрача таго, узняўся таксама невялiкi спадарожны ветрык. Таму, захапiўшы з сабою паламаныя вёслы ад карабельнай шлюпкi, я заспяшаўся назад, да берага. Хутка я заўважыў невялiкую бухту, да якой i накiраваў свой плыт. З вялiкай цяжкасцю я правёў яго насуперак цячэнню i, нарэшце, зайшоў у гэту бухту, упёршыся ў дно вяслом, таму што там было мелка; i як толькi пачаўся адлiў, мой плыт з усiм грузам аказаўся на сухiм беразе.