Даниэл Дефо - Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)

• Название: Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)
• Автор: Даниэл Дефо
• Жанр: История

---

Цяпер мне неабходна было разгледзецца вакол i выбраць сабе зручнае месца для жытла - такое, дзе б я здолеў скласцi ўсю сваю маёмасць, не баючыся, што яна загiне. Я ўсё яшчэ не ведаў, куды я трапiў: на мацярык цi на выспу. Цi жывуць тут людзi? Цi водзяцца тут драпежныя звяры? За паўмiлi ад мяне цi крыху далей вiдзён быў пагорак, стромкi i высокi. Я вырашыў падняцца на яго, каб агледзець наваколле.

Узяўшы стрэльбу, пiсталет i парахаўнiцу, я накiраваўся ў разведку.

Караскацца на вяршыню пагорка было цяжка. Калi ж, нарэшце, я ўскараскаўся, я ўбачыў, якi горкi лёс чакаў мяне: я быў на выспе! Кругом, з усiх бакоў, было толькi мора, за якiм нiдзе не бачылася зямлi, калi не лiчыць усяго некалькi рыфаў, якiя тырчалi ўдалечынi, ды двух выспачак, што ляжалi мiляў за дзевяць на захад.

Гэтыя выспачкi былi маленькiя, куды меншыя за маю.

Я зрабiў i яшчэ адно адкрыццё: раслiннасць на выспе была дзiкая, нiдзе не вiдаць было нi шматка ўробленай зямлi. Значыць, людзей тут i сапраўды не было!

Драпежныя звяры тут як быццам таксама не вадзiлiся, ва ўсякiм выпадку я не прыкмецiў нiводнага. Затое птушак вадзiлася мноства, усё нейкай не вядомай мне пароды, так што потым, калi мне даводзiлася падстрэлiць птушку, я нiколi не мог вызначыць па выгляду, цi прыдатнае яе мяса для ежы.

Калi я спускаўся з пагорка, я падстрэлiў адну птушку, вельмi вялiкую: яна сядзела на дрэве на ўзлессi.

Мне здаецца, што гэта быў першы стрэл, якi прагучаў у гэтых дзiкiх мясцiнах. Не паспеў я стрэлiць, як над лесам узнялася хмара птушак. Кожная крычала на свой лад, але нiводзiн з гэтых крыкаў не падобны быў на крык знаёмых мне птушак.

Птушка, якую я забiў, нагадвала мне нашага эўрапейскага коршака i афарбоўкай пер'я i формаю дзюбы. Толькi кiпцюры ў яе былi карацейшыя. Мяса яе аддавала падлай, i я, вядома, не мог яго есцi.

Такiя былi адкрыццi, якiя я зрабiў у першы дзень. Потым я вярнуўся да плыта i пачаў перацягваць рэчы на бераг. На гэта пайшла ў мяне ўся рэшта дня.

Пад вечар я зноў пачаў думаць, як i дзе мне ўладкавацца на ноч.

Легчы проста на зямлю я баяўся: а што, калi на мяне накiнецца якi-небудзь драпежны звер? Таму, выбраўшы на беразе зручнае месцейка для начлегу, я абгарадзiў яго з усiх бакоў куфрамi i скрынкамi, а ў сярэдзiне гэтай загарожы зладзiў сабе з дошчак нешта накшталт будана.

Непакоiла мяне таксама пытанне, як буду я здабываць сабе ежу тады, калi скончацца мае прыпасы: апрача птушак ды двух нейкiх звяркоў, накшталт нашага зайца, што выскачылi з лесу, пачуўшы мой стрэл, нiякiх iншых жывых iстот я тут не бачыў.

Зрэшты, у гэты момант мяне куды больш цiкавiла i непакоiла iншае. Я перавёз з карабля вельмi мала з таго, што можна было забраць, i там засталося многа рэчаў, якiя маглi мне спатрэбiцца, i перш за ўсё ветразi i канаты. Таму я вырашыў, калi мне нiшто не перашкодзiць, зноў пабыць на караблi. Я быў упэўнены, што першая ж бура разаб'е яго на трэскi. Трэба было адкласцi ўсе iншыя справы i тэрмiнова ўзяцца за разгрузку судна. Нельга супакойвацца, пакуль я не перавязу на бераг усе рэчы, да апошняга цвiчка.

Прыняўшы такое рашэнне, я пачаў думаць, як мне лепей зрабiць: ехаць на плыту цi плысцi самому, як першы раз. Я вырашыў, што зручней будзе плысцi. Толькi на гэты раз я ўжо распрануўся ў шалашы, застаўшыся ў адной сподняй у клеткi сарочцы, у палатняных штанах i скураных пантофлях на босыя ногi. Як i першы раз, я ўзлез на карабель па канату, затым збiў новы плыт i перавёз на iм многа карысных рэчаў. Па-першае, я забраў усё, што адшукаў у кладоўцы нашага цесляра, менавiта: два цi тры мяхi цвiкоў (вялiкiх i дробных), адвёртку, тузiны два сякер, а галоўнае - такую карысную рэч, як тачыла.

Потым я прыхапiў некалькi рэчаў, якiя я знайшоў у нашага кананiра*: тры жалезныя ламы, дзве бочкi з ружэйнымi кулямi i крыху пораху.

* Кананiр - той, хто страляе з гарматы, артылерыст.

Потым я адшукаў на караблi яшчэ кучу ўсякага адзення ды яшчэ прыхапiў запасны ветразь, гамак, некалькi матрацаў i падушак. Усё гэта я склаў на плыце i, на вялiкае маё здавальненне, даставiў на бераг як мае быць.

Адпраўляючыся на карабель, я баяўся, каб за маю адсутнасць на мае харчы не напалi якiя-небудзь драпежнiкi. На шчасце, гэтага не здарылася.

Толькi нейкi звярок прыбег з лесу i рассеўся на адным з маiх куфраў. Убачыўшы мяне, ён адбег крыху ўбок, але зараз жа спынiўся, стаў на заднiя лапы i з непарушным спакоем, без нiякага страху, глядзеў мне проста ў вочы, нiбыта жадаў пазнаёмiцца са мною.

Звярок быў прыгожы, падобны на дзiкага ката. Я прыцэлiўся ў яго са стрэльбы, але ён не здагадваўся, якая небяспека яму пагражае, i нават не крануўся з месца. Тады я кiнуў яму кавалак сухара, хоць з майго боку гэта было i неразумна, таму што сухароў у мяне было мала i мне трэба было быць ашчадным. Аднак звярок мне так спадабаўся, што я не пашкадаваў яму гэты кавалак сухара. Ён падбег, абнюхаў сухар, з'еў яго са смакам i аблiзнуўся.

Вiдаць было, што ён чакае яшчэ. Але я не даў яму больш нiчога. I ён пасядзеў трошкi i пайшоў.

Пасля гэтага я ўзяўся будаваць сабе палатку. Я зрабiў яе з ветразяў i жэрдак, якiя нарэзаў у лесе. У палатку я перанёс усё, што магло сапсавацца ад дажджу i на сонцы, а вакол нагрувасцiў пустых куфраў i скрынак на выпадак раптоўнага нападу людзей цi дзiкiх звяроў.

Знадворку ўваход у палатку я загарадзiў вялiзнай скрыняй, паставiўшы яе бокам, а з сярэдзiны загарадзiўся дошкамi. Затым я паслаў на зямлi пасцель, паклаў ля ўзгалоўя два пiсталеты, а з боку ад пасцелi - стрэльбу i лёг.

Пасля караблекрушэння гэта была першая ноч, калi я спаў у пасцелi. Я без просыпу праспаў да ранiцы, таму што ў папярэднюю ноч спаў вельмi мала, а ўвесь дзень працаваў не прысядаючы: спачатку грузiў рэчы з карабля на плыт, а потым перапраўляў iх на бераг.

Нiхто, я думаю, не валодаў такiм велiзарным складам рэчаў, як я цяпер. Але мне ўсё здавалася мала. Карабель быў цэлы, i пакуль яго не знесла ўбок, пакуль на iм заставалася хоць адна рэч, якую я мог выкарыстаць, я лiчыў неабходным вывезцi адтуль на бераг усё, што магчыма. Таму кожны дзень я накiроўваўся туды ў час адлiву i прывозiў усё новыя i новыя рэчы.

Асаблiва паспяховым было маё трэцяе падарожжа. Я разабраў усе снасцi i забраў з сабою ўсе вяроўкi. Гэты раз я прывёз вялiкi кавалак запаснога брызенту, якiм у нас карысталiся, калi трэба было рамантаваць ветразi; i бочачку пораху, якая падмокла i якую спачатку я пакiнуў на караблi. Нарэшце, я пераправiў на бераг усе ветразi; толькi давялося парэзаць iх на кавалкi i перавезцi часткамi. Зрэшты, мне не было чаго шкадаваць: ветразi мне патрэбны былi зусiм не для мараплавання. Уся каштоўнасць iх заключалася ў тым, што яны былi пашыты з брызенту.

Цяпер на караблi не засталося нiчога, што б здолеў забраць адзiн чалавек. Засталiся толькi грувасткiя рэчы, за якiя я i ўзяўся ў наступны рэйс. Я пачаў з канатаў. Кожны канат я разразаў на кавалкi такой велiчынi, каб мне не вельмi цяжка было з iмi спраўляцца, i кавалкамi перавёз тры канаты. Апрача таго, я забраў на караблi ўсе жалезныя часткi, якiя толькi здолеў ададраць з дапамогай сякеры. Затым я ссек усе рэi, якiя яшчэ заставалiся на караблi, пабудаваў плыт большы за ранейшыя i, склаўшы на яго ўвесь гэты цяжар, паплыў да берага.

На гэты раз мне не пашанцавала: мой плыт быў такi цяжкi, што кiраваць iм было амаль немагчыма. Калi я, нарэшце, зайшоў у бухтачку i накiраваўся да берага, дзе была складзена ўся мая маёмасць, плыт раптам перакулiўся, i я апынуўся ў вадзе з усiм маiм грузам. Я не патануў таму, што гэта адбылося непадалёк ад берага, аднак амаль увесь мой груз быў пад вадою; галоўнае, што патанула жалеза, якiм я так даражыў.

Праўда, калi пачаўся адлiў, я выцягнуў на бераг амаль усе кавалкi каната i некалькi кавалкаў жалеза. Гэта мяне вельмi стамiла, бо за кожным кавалкам мне даводзiлася ныраць у ваду.

Мае паездкi на карабель працягвалiся з дня ў дзень, i кожны раз я прывозiў што-небудзь iншае.

Ужо трынаццаць дзён жыў я на выспе i за гэты час адзiнаццаць разоў пабыў на караблi i перавёз на бераг усё, што толькi здолелi зрушыць дзве чалавечыя рукi. Не сумняваюся, што, калi б цiхае надвор'е пратрымалася яшчэ, я перавёз бы па частках i ўвесь карабель.

Рыхтуючыся да дванаццатага рэйса, я заўважыў, што ўзнiмаецца вецер. Тым не менш, дачакаўшыся адлiву, я накiраваўся да карабля. Мне здавалася, што я так аблазiў нашу каюту, што знайсцi там што-небудзь ужо было немагчыма. Аднак раптам на вочы мне трапiла маленькая шафа з дзвюма скрынкамi; у адной я знайшоў тры брытвы, нажнiцы i з тузiн цудоўных вiдэльцаў i нажоў; у другой скрынцы ляжалi грошы, часткова эўрапейскай, часткова бразiльскай срэбнай i залатой манетай, - усяго каля трыццацi шасцi фунтаў стэрлiнгаў.

Я пагардлiва ўсмiхнуўся, гледзячы на гэтыя грошы.

- Непатрэбнае смецце, - прамовiў я. - Навошта ты мне цяпер патрэбна? Усю кучу золата я з ахвотай зараз аддаў бы за любы з гэтых капеечных нажоў. Нават калi б ты ляжала цяпер на падлозе, я i тады не сагнуўся б, каб падняць цябе. Мне няма чаго з табою рабiць. Дык iдзi ж на дно марское.

Але, падумаўшы крыху, я ўсё-такi загарнуў грошы ў кавалак брызенту i забраў iх з сабою.