Владимир Случанский - Драбы (на белорусском языке)

• Название: Драбы (на белорусском языке)
• Автор: Владимир Случанский
• Жанр: История

---

Васiль усё нiяк ня мог паверыць у здарыўшаеся й, абдымаючыся зь Князем Жыгiмонтам, мармытаў:

- Як-жаж так?... Нечакана, негадана!...

- Так яно й бывае... Як зь неба... - ледзь варочаючы языком адказаў Князь, забыўшыся, што ведаў аб рыхтаваным сватаўстве, i нават, што сам быў сватам.

Сенька з Пагосту квартамi пiў мёд i пiва, i загадаў свайму напаўжывому ад хмелю пачоту, каб насiлi за iм, праз увесь час вясельля, хмяльныя напоi ў вёдрах. Дзе зьяўляўся ён, там пiлi да безпрытомнасьцi.

З ганцом выслалi ў Трокi скiбу караваю й баклагу старога мёду.

* * *

А ў Троках кiпела зусiм iнакшае жыцьцё. Ганцы, паслы й дарадчыя, удзень i ўночы соўвалiся па Замку. Нясьлiся па дарогах конна, прабiралiся пушчамi, палямi, пераапранутыя жабракамi, мнiхамi, гандлярамi... Вiтаўт - Гаспадар Зямлi Лiтоўскае, працаваў. Нiхто ня бачыў яго адпачываючым, нiхто ня ведаў, калi ён сьпiць...

Спатканьне ў Гораднi, але затым у Вiльнi. Ягайла пры вiдзе моцы Лiтоўскае, мусiў адрачыся ад пасаду Вялiкага Княства Лiтоўскага, i вызнаць на вякi вечныя пасад гэты за Вiтаўтам Кейстутавiчам - на ўцеху й радасьць усёй Лiтвы, Жамойцi, Лiвонii й Земляў Кiеўскiх ды Валынскiх.

Станiслаў быў пазбаўлены Ваяводзтва Крэўскага, i яму быў забаронены ўезд у межы Лiтвы.

У Мальборку, Крыжацкая Капiтула, пачуўшы гэтыя весткi, у поўным складзе сабралася й доўга слухала апраўданьняў Камандора Кройцэнбэрга аб яго няўдачы. Куно фон Лiхтэнштайн у душы радаваўся правалу пляну Кройцэнбэрга, i намячаў свае пляны.

Ульрых фон Юнгiнген скрыгатаў зубамi - ён прагнуў вайны. А Вялiкi Магiстар Ордэну Конрад, з надзеяй i ўдзячнасьцю малiўся Богу - вайны зь Лiтвой ён баяўся, i яе адцягваў, хаця добра ведаў, што яна няўхiльная.

- Чым даўжэй ня будзе вайны, - прамовiў ён, - тым даўжэй будзе служыць Богу наш Ордэн! Вайна не прынясе нам нiчога. Лiтва моцная й непераможная! На ёй Масква паламала зубы, на ёй Арда Мангольская разьбiлася, яе баiцца Iмпэратар Рымскi!... Польшчы, мы яшчэ далi-б раду, нават i з Мазурамi разам, а вось Вiтаўта ня зломiм. Гэта не гарэх, а камень!

- Але на камень ёсьць молат! - запальчыва ўскрыкнуў Ульрых фон Юнгiнген, якому прамова брата зусiм не спадабалася.

- Не па нашаму молату гэты камень! - супакоiў яго Конрад. - Ярылам ён створаны, Пяруном гартаваны, а Збаўцам душою надзелены!...

Канец Першае часткi

ЗАЎВАГI

1. Вавель - Каралеўскi Замак у Кракаве.

2. Камандор - Вышэйшы ступень у Рыцарскiх Ордэнах.

3. Тэмплiеры - Рыцары Храма, хаўрусьнiкi Крыжакоў, удзельнiкi Крыжовых паходаў у Палестыну. У 14-м стагодзьдзi Ордэн канчаткова заняпаў. Адзнакi: Чырвоны плашч i белы крыж.

4. Прыёр - Настаяцель Манастыра.

5. Мiзэрыкордыя - Цi "Ласка Божая", доўгi тонкi кiнжал, служыць для дабiваньня паваленага ворага праз краты забрала.

6. Капiтула - Ордэнская Рада.

7. Магiстар - Вярхоўны кiраўнiк Рыцарскага Ордэну.

8. Мальборк - Марыенбург, Сталiца Крыжацкай Прусii й сядзiба Магiстра.

9. Сотня Рыцараў - Разам з пачотамi тварыла добра ўзброены полк звыш за 1000 чалавек.

10. Здабыў шпоры й пас - Быў пасьвечаны ў Рыцары (У Лiтве - у Драбы).

11. Доннэр вэтэр - Нямецкi Праклён. Даслоўна: доннэр - гром, вэтэр пагода.

12. Брат - Памiма кроўнага сваяцтва мiж Вiтаўтам i Ягайлай, iснуе й да сёньня звычай, што Гаспадары Краiн называюць адзiн аднаго Братам.

13. Банiфацыi - Зямельныя абшары, падораныя Гаспадаром Царкве цi Манастыру.

14. Крупэр i нагруднiк - Сталёвы панцыр, закрываючы грудзi й зад (круп) каня.

15. Ня ўзяў лупу - Па праву, да пераможцы пераходзiць у форме "лупу" (здабытку) узбраеньне, конi й маёмасьць пераможанага, быўшая зь iм.

16. Панцырныя баяры - Сяляне, атрымаўшыя зямельны надзел з Гаспадарскiх рэзэрваў. У адплату павiнны па першаму зову зьявiцца ў Вялiкакняжую Дружыну з канём, са зброяй i ў панцыры (адсюль i назоў гэты). Мелi свае прывiлеi.

17. Талака - Звычай у Беларусi дапамагаць усёй вёскай пацярпеламу.

18. Галябарда - Сякера на доўгiм тронку. Замест абуха мае гак, каб сьцягваць працiўнiка з каня. Зброя пяхоты.

19. Капа - Цi Копны Суд, адпраўляны народам на мейсцы капой (грамадой).

20. Сьвяты Юры - Апякун i патрон сусьветнага Рыцарства.

21. Гараднiчы - Камандант Замку (вайсковы).

22. Дзядзiнец - Цэнтральная, каменная частка Замку.

23. Трапеза - Прасторная заля пры Царкве, служачая сьвецкiм мэтам.

24. Чорныя Яры й Мёртвы Камень - Баечныя мейсцы зборак нячыстай сiлы.

25. Паедынкi сурова забароненыя - Вельмi часта гэтая забарона парушалася. Яна йснавала толькi для выгляду.

26. Зьвярнуць рукавiцу на канцы дзiды - Прыняць выклiк.

27. Засьценак - Селiшча дробнай шляхты, ненавiдзячай простае сялянства.

28. Пасаднiк - Намесьнiк Вялiкага Князя.

29. Забарола - Зубцы на сьцяне ўмацаваньняў (бар'ер). Скважнi - прамежкi мiж зубцамi.

30. Фартуна - Мiфiчная Багiня шчасьця.

31. Грыднiца - У дадзеным выпадку, кашары дружыньнiкаў (грыдзей). Але Грыднiцай звалася й вялiкая заля, дзе адбывалiся нарады й бяседы Князёў з дружынаю.

32. Гарод - Загарожа, частакол. Адсюль: Горад, Гараднiчы, i г.д.

33. Гот мiт унс! Форвэртс! - З намi Бог! Уперад!

34. Луп - Водкуп. Ад слова лупiць, злупiць.

35. Славянская калегiя (Сэмiнар) - Навуковая ўстанова для апалячваньня дзяцей Беларускiх магнатаў i шляхты. Закладзена Ядзьвiгай i Ягайлам у 1390 годзе.

36. Кунак - Сябра (татар.).

37. Гарматнае зельле - Порах.

38. Намеднi - Учора (рас.).

39. Досуг - Вольны час (рас.).

40. Леньнiк - Чалавек, атрымаўшы маёнтак цi Замак, бяз права спадчыны.

41. Збраяносец - Вучань i памочнiк Драба. Кандыдат у Драбы (Рыцары). Звычайна збраяносцамi былi маладыя людзi з шляхетных сем'яў.

42. Валяць! - Iдуць. Ад словаў "iдуць валам".

43. Вяночак - Адзнака дзявочай нявiннасьцi.